نوجوانى دوره انتقال از کودکى به بزرگسالى است و از آنجایى که با تغییرات جسمى و هورمونى فراوانى همراه است منجر به دگرگونى برخى رفتارها و خلقیات در نوجوانان مى شود …
و از سوى دیگر این رفتارها با مقابله والدین روبرو شده و بدین ترتیب نوجوان را براى رسیدن به بعضى اهداف و ارزش ها و هویتى که به دنبال آن هستند، برمى انگیزد، لذا بدون تردید دوران نوجوانی دشوارترین دوران برای والدین و فرزندان است. با وجود هر نوع رابطه‌ای که از قبل داشته‌اید، در این دوران ارتباط شما با فرزند نوجوانتان به چرخه و مراحل متفاوتی وارد می‌شود. تا وقتی آنها در دوران بچگی به‌سر می‌برند، شما برای آنها مانند یک قهرمان هستید اما در دوران نوجوانی ممکن است به یک مشاور، که امیدوار هستید آنها در مورد تصمیمات بسیار سخت با او مشورت کنند، تبدیل شوید.
مشکلات رفتاری نوجوان را می‌توانید به بی‌نظمی در پرورش کودکان توسط والدین و مسائلی که می‌تواند به تمام معنا دشوار باشد، بیفزایید. شما به‌عنوان پدر یا مادر، چگونه این دوران بالقوه آشفته که برای رفاه خود شما و فرزندتان از اهمیت خاصی برخوردار است را مدیریت می‌کنید؟ عقل سلیم می‌گوید پیشگیری همیشه بهترین گزینه است. اگر بتوانید محیطی ایجاد کنید که احتمال ایجاد مشکلات رفتاری نوجوانان را کاهش دهید، به‌طور حتم ایده‌آل‌ترین راه را برگزیده‌اید.
توجه کنید که این مسئله پیرامون به‌وجود آوردن محیطی است که ایجاد مشکلات را کاهش می‌دهد، نه درباره دفاع کردن. مهم نیست مهارت شما در پرورش کودکان به چه میزان است، شما قادر به کنترل او در دوران نوجوانی نخواهید بود و به همان میزان هم توانایی کنترل تصمیمات و رفتارهای هیچ کس دیگر را هم نخواهید داشت. اما وقتی نتوانید نوجوان را کنترل کنید، قادر به کنترل رفتارهای خودتان نیز نخواهید بود. شما قادر هستید تصمیم بگیرید که چگونه به‌طور متقابل بر نوجوانتان تأثیر بگذارید و اینجا جایی است که روبرو شدن با مشکلات رفتاری نوجوانان آغاز می‌شود. از آنجایی که مشکلات رفتاری نوجوانان به‌طور ناگهانی پدیدار نمی‌شود، به‌کارگیری زودهنگام درمانی پیشگیرانه، از اهمیت زیادی برخوردار است.
حال مى خواهیم با شما از دورانى حرف بزنیم که به اصطلاح پیش از بلوغ است. در این دوران والدین و سایر افرادى که با نوجوان در ارتباط هستند باید برخى ضوابط را رعایت کنند تا وقتى کودک به سن بلوغ رسید و خود را در دنیاى ناشناخته بلوغ دید، دچار نگرانى ها و تشویش ها و به اصطلاح اریکسون، دانشمند بزرگ روانشناسى ، دچار سردرگمى هویت و تشویش هویت نشود.
نوجوان براى اینکه بداند کیست، در این جهان چه مى کند ، و آینده و شغل او چه خواهد بود و … شروع به کاوش و جستجو در محیط خود مى کند. او براى رسیدن به هویت سازمان یافته و جواب سؤال هایش به گذشته رجوع کرده و در ابتدا به دنبال هویت خود در سال هاى نوباوگى و کودکى مى گردد بنابراین وقتى که پدر و مادرى تصمیم به بدنیا آوردن فرزندى در این جهان مى گیرند باید به تمامى شرایط زندگى شان توجه کنند که آیا پس از این مدت زندگى، آنها از بودن باهم احساس رضایت مى کنند آیا آنها به آن ملاک و معیارها و نقشه هایى که قبل از ازدواجشان کشیده بودند، رسیده اند یا حداقل براى آن تلاش کرده اند و یا اینکه آیا آنها در سال هاى بعد نیز مى توانند در کنار هم خوب و خوش زندگى کنند یا خیر اگر آنان در دادن پاسخ به این سؤال ها و سؤال هاى مشابه آن ناتوان بودند و تا حدودى مطمئن باشند که حتى پس از پاى گذاشتن یک بچه در زندگى شان باز هم کانون خانواده آنها ناپایدار است و منجر به طلاق آنها مى شود باید از به دنیا آوردن فرزند خوددارى کنند. زیرا بسیارى از تحقیقات نشان داده نوجوانان و یا حتى بزرگسالانى که نمى توانند به خود انسجام ببخشند و یا حتى مضطرب و ناموفق اند کسانى هستند که در کودکى کانون خانوادگى شان از هم پاشیده است و یا خانواده اى نامنسجم داشتند.
در شیوه قاطعانه پدر و مادر نقش مشاورى را براى فرزندشان بازى مى کنند که دلیل محدودیت ها و کنترل ها و ندادن آزادى ها را به آنها با جدیت و به شکلى منطقى توضیح مى دهند و البته در موقعیت هاى مناسب تا حدودى به آنان آزادى مى دهند
بدین ترتیب خانواده وقتى در موقعیت مطلوبى قرار داشته باشد و والدین به لحاظ عاطفى و خلقیات در حد مناسبى باشند مى توانند نسلى موفق و منسجم تربیت کنند بویژه آنکه در تربیت فرزندان خود شیوه قاطعانه داشته باشند. این شیوه نه مانند پدر و مادر هاى سهل گیر است که آزادى فراوان به فرزندانشان مى دهند و نه مانند پدر و مادرهاى مستبد است که حتى اجازه نفس کشیدن به فرزندانشان را نمى دهند. در این شیوه (قاطعانه) پدر و مادر نقش مشاورى را براى فرزندشان بازى مى کنند که دلیل محدودیت ها و کنترل ها و ندادن آزادى ها را به آنها با جدیت و به شکلى منطقى توضیح مى دهند و البته در موقعیت هاى مناسب تا حدودى به آنان آزادى مى دهند.
یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری کننده از مشکلات رفتاری، دادن حق انتخاب به نوجوانان است. وقتی می‌خواهید از این پایان غم‌انگیز بگریزید، فرزندتان را با خود همراه نکنید. با دادن حق انتخاب به نوجوانان، مسئولیت‌پذیری را به او بیاموزید. به‌عنوان مثال:
• این هفته چه روزی قصد داری برای خرید خواربار بروی؟
• من برای خرید پوشاک فصل تو لیست نوشته‌ام. دوست داری تنهایی به خرید بروی یا دوست داری من همراهت باشم؟
• برای فعالیت‌های فوق برنامه این ترم شما هزینه‌ای را در نظر گرفته‌ام. دوست داری چه فعالیتی انتخاب کنی؟
وقتی به نوجوانان طبق قاعده‌ای منظم پیشنهادهایی می‌شود، آنها در روبرو شدن با گزینه‌های مشکل‌تری که زندگی به ناچار بر سر راه آنان قرار می‌دهد، آماده‌تر و مجهزتر خواهند شد؛ همانند:
• تصمیم‌گیری در مورد مصرف مواد‌مخدر
• حمایت از خود
• دوری از خشونت
• انتخاب دوستانی که آنها را پشتیبانی می‌کنند
• پایان دادن به دوستی‌های ناسالم
• انتخاب رشته تحصیلی مورد علاقه خود
چنین انتخاب‌هایی به آنها مسئولیت‌پذیری را آموخته و آنها را برای اتخاذ تصمیمات بزرگ‌تری که با آن روبرو می‌شوند، آماده می‌کند.
چند توصیه به والدین
– نقش پدرى یا مادرى خود را به خوبى ایفا کنید. نقش ها متقابل باشند و پررنگى یکى بر دیگرى غلبه نداشته باشد.
– شیوه پرورش و تربیت قاطعانه داشته باشید.
– سعى کنید همیشه آرامش را در خانه فراهم سازید.
– مشاور خوبى براى کودکتان باشید.
– هنگام خطا از کودکتان او را مورد سرزنش قرار نداده و تنبیه نکنید بلکه به او بفهمانید که کارش اشتباه بوده.
– بسیارى از مسائلى که کودک در آن کنجکاوى مى کند به سؤالاتش پاسخ درست و منطقى بدهید.
– تفریحات و سرگرمى هاى کودکتان را افزایش داده و اجازه دهید با دوستان سالم رفت و آمد کنند چون این دوستان در آینده مى توانند دوست دوره نوجوانى شان شوند.
– شاد و سرزنده باشید. حتى اگر فاصله سنى زیادى با فرزندتان دارید نگذارید این فاصله شما را از هم دور کند.
– بپذیرید که دوران عوض شده و حالا باید خود را براى پذیرش برخى مسائل آماده کنید.
وقتى که شما به عنوان والدین توانستید خود را بشناسید و نیروهاى درونى خود را بسازید قادر خواهید بود والدین خوب و مشاورى دلسوز براى کودک امروز و نوجوان فردایتان باشید.
منبع:تبیان
ویرایش و تلخیص:آکاایران
