به طورکلی، می توان علل کوتاهی قد کودکان را به این شکل طبقه بندی کرد: کوتاهی قد سرشتی، کوتاهی قد فامیلی، کوتاهی قد توام با ناهنجاری ژنتیکی، کوتاهی قد ناشی از اختلالاتهورمونی و بلوغ پیش رس، کوتاهی قد ناشناخته یا ایدیوپاتیک یا اولیه. برای اینکه به اهمیت موضوع پی ببرید، باید بدانید که تشخیص سریع هرگونه انحراف از منحنی رشد فرزندتان توسط پزشک، می تواند به پیشگیری از کوتاهی قد ناشی از اختلال هورمونی یا بلوغ پیش رس کمک کند….
برای دست یابی به چنین توفیقی کافی است که در سال اول زندگی کودک خود مراجعه ماهانه به پزشک داشته باشید و پس از آن طی فواصل ۳ تا ۴ ماه یک بار تا ۳ سالگی و بعد از ۳ سالگی هر ۶ ماه یک بار به پزشک متخصص کودک خود مراجعه کنید. دو الگوی طبیعی متداول برای کوتاهی قد در سنین مختلف وجود دارد:
▪ کوتاهی قد فامیلی یا کوتاهی قد ژنتیکی:
در این رده، کودکانی قرار می گیرند که معمولا والدین کوتاه قد دارند. سرعت رشد طبیعی این کودکان موازی با منحنی رشد بوده و در سیر میزان رشد آنها اختلالی دیده نمی شود. تنها با معیارهایی کمتر از آن پیش می روند. سن استخوانی آنها مطابق سن تقویتی است و تاخیر رشد استخوانی ندارند. در سن طبیعی و به موقع بالغ می شوند و به قد قابل پیش بینی نسبت به والدین خود می رسند.
▪ کوتاهی قد سرشتی:
در این رده، معیارهای رشد کودک از رشد طبیعی کمتر است. کودک ریز نقش است و سن استخوانی او کمتر از سن تقویمی اش است. بلوغ دیرتر اتفاق می افتد ولی در نهایت به قد طبیعی متداول افراد خانواده که قابل پیش بینی است و در سابقه خویشاوندان درجه یک نظیر آن وجود داشته است و لااقل یک مورد دیده نشده باشد، می رسد.
● طرز تشخیص و پیشگیری:
پزشک پس از اندازه گیری معیارهای اصلی رشد شامل قد، وزن و نسبت بخش بالا تنه بدن با بخش پایینی بدن، توجه به آناتومی ظاهری بدن و معاینه عمومی در صورت دیدن انحراف از این معیارها و همچنین قد زیر منحنی ۱۰ درصد اقدام به گرافی مچ دست کرده سن استخوانی را تعیین می کند و در صورت لزوم با انجام آزمایش هایی به شما می گوید که فرزند شما در محدوده دو الگوی رشد طبیعی «فامیلی یا سرشتی» که نام برده شد قرار دارد یا خیر و دستورها و توصیه های لازم غذایی و دارویی جانبی را به شما ابلاغ می کند.
ولی اگر در بررسی ها مشکوک به مشکلات هورمونی بود اقدام به انجام آزمایش های هورمونی از قبیل هورمون رشد، تیرویید، غدد فوق کلیوی کرده و گاه نیز با مشاهده ناهنجاری های ظاهری بررسی های ژنتیک به عمل آورده و اقدامات لازم برای پیشگیری از توقف رشد کودک که به کوتاه ماندن وی منجر می شود، صورت می گیرد. اهمیت این آزمایش ها در این است که چنانچه اختلال عمل غدد داخلی به کوتاهی قد منجر شود، درمان شروع می شود.
به همین جهت سرعت کار در تشخیص این مشکل نقش بسیار مهمی در دست یابی به ارایه راه حل مناسب است. البته به یاد داشته باشیم که بلوغ پیش رس نیز می تواند به کوتاهی قد منجر شود. نشانه بلوغ پیش رس در دخترها ظاهر شدن علایم بلوغ از قبیل رشد سینه، موی عانه و پریود پیش از ۸ سالگی و در پسرها شروع علایم بلوغ مانند بزرگی بیضه ها و آلت، درآمدن موی صورت و کلفت شدن صدا قبل از ۹ سالگی است. در صورت ظاهر شدن نشانه های بلوغ در کودک که دچار افزایش قد در مدتی کوتاه و بلند قدی نسبت به هم سالان خود شده می توان نگران بلوغ پیش رس شد، لذا در صورت مشاهده علایم بلوغ پیش رس باید سریع به پزشک کودک خود مراجعه کنید تا با انجام گرافی مچ دست و تعیین سن استخوانی او و در صورت لزوم آزمایش های هورمونی و گرفتن تصمیمات لازم پزشکی جلوی پیشرفت سریع بلوغ و کوتاهی قد ناشی از آن را بگیرید.
منبع:روزنامه سلامت
