اجتماعی شدن کودکان چگونه و به چه شکل صورت میگیرد؟
اجتماعی شدن، فرآیندی است که طی آن کودک رفتار و افکاری (فرهنگ) را می آموزد که ویژگی جامعه ای است که کودک در آن رشد می کند. ارزش های حاکم در جوامع، متفاوت است؛ بنابراین اجتماعی شدن در فرهنگ های مختلف، معانی متفاوتی دارد. همچنین بین خرده گروه ها و بین خانواده های درون فرهنگ ها، از حیث فرهنگی تفاوت هایی وجود دارد؛ بنابراین، برای مثال جوامع صنعتی که از حیث اقتصادی رقابتی هستند. دارای اهداف و ارزش هایی می باشند که با اهداف و ارزش های جوامع کشاورزی تفاوت دارند. در درون یک جامعه صنعتی، افراد نقش های متفاوتی بازی می کنند (برای مثال نقش مدیریتی یا کارگری) که هر یک از آن ها دارای فرهنگ خاص خود هستند. خانواده ها در فرهنگ های ویژه خود، با هم فرق دارند. به عبارت دیگر، بعضی از خانواده ها برای تحصیلات و کسب علم و دانش ارزش قائلند، و بعضی دیگر چنین نیستند؛ بعضی خانواده ها استقلال و خوداتکایی را ارزش می دانند، و بعضی ها اطاعت و فرمانبرداری را. هر یک از این تفاوت ها دلالت بر این دارد که نتیجه ی نهایی اجتماعی شدن، متفاوت خواهد بود.
با وجود این، مکانیسم های اجتماعی شدن، عمدتاً در تمام گروه ها مشترک هستند. اجتماعی شدن برای بیشتر ما، عمدتاً در خانواده به کمک والدین به عنوان عوامل اصلی اجتماعی شدن، اتفاق می افتد. سه نوع ساز و کار را مبنا و اساس اجتماعی شدن پیشنهاد کرده اند:
رویکردهای تقویت : این رویکردها، اجتماعی شدن را حاصل یادگیری وسیله ای می دانند؛ به این صورت که رفتارهای مناسب پاداش داده می شود و رفتارهای نامناسب تنبیه می گردد. ولی عده ی زیادی بر این باورند که این رویکرد برای تبیین پیچیدگی های فرآیند اجتماعی شدن، کافی نیست؛
نظریه یادگیری اجتماعی : این نظریه با استدلال ثابت می کند که تقلید و مدل سازی ، در اجتماعی شدن نقش مهمی دارند؛ به این صورت که کودک در فرآیند کسب فرهنگ والدین، رفتارهای خاص والدین را تقلید می کند، و رفتار خود را بر اساس رویکرد آنان مدل سازی می نماید؛
رویکرد شناختی: در این رویکرد به جای این که اجتماعی شدن کودک به کمک تقویت یا تقلید مدل سازی شود، خود کودک را در اجتماعی شدنش یک عامل به حساب می آورد؛ به این صورت که کودک همراه با درک درست و غلط، شناخت خودش را از فرهنگ گسترش می دهد؛
مدت طولانی در قرن بیستم به پیروی از نظریه روان تحلیلی تصور می شد که مهم ترین عوامل مؤثر در رشد اجتماعی شدن – همانند رشد شخصیت – حوادث دوران کودکی هستند؛ ولی بعداً روشن شد که تفاوت های موجود (برای مثال در آموزش آداب توالت رفتن و آداب تغذیه و شیر دادن) تأثیر ناچیزی روی رفتار بعدی دارند و یا اصلاً هیچ تأثیری ندارند. دوران کودکی، مهم ترین مرحله برای اجتماعی شدن محسوب می شود. تاکنون تلاش های زیادی برای طبقه بندی انواع سبک های والدینی و ارزیابی تأثیرات این سبک ها بر اجتماعی شدن کودکان انجام شده است
گرداورنده : سارا گودرزی
