افزايش تحرك كودكان با اسباب بازي
بازي كردن در واقع جزئي از زندگي كودكان است و نقش بازي و اسباب‌بازي در رشد كودكان اهميت بسيار دارد. در واقع كودكان در بازي، نقش‌هاي اجتماعي و مهارت‌هاي زندگي و راه زيستن را مي‌آموزند. ساعات زيادي را كه كودكان صرف بازي مي‌كنند، نمي‌توان به هيچ وجه تلف شده تلقي كرد. بازي ممكن است شادي‌بخش باشد ولي در دوران كودكي يك كار جدي است.
بدون ترديد بازي بهترين شكل فعاليت طبيعي هر كودك محسوب مي‌شود. در واقع به هر گونه فعاليت جسمي يا ذهني هدفداري كه به صورت فردي يا گروهي انجام پذيرد و موجب كسب لذت و برآوردن نيازهاي كودك شود، بازي مي‌گويند. اسباب‌بازي موجب ارتباط كودك با محيط بيرون مي‌شود و دنياي اجتماعي او را گسترش مي‌دهد.
بايد گفت فاكتورهاي بسياري در انتخاب اسباب‌بازي براي كودكان موثر است. از طرفي خود اسباب‌بازي‌ها هم سبب بروز رفتارهاي خاصي در كودكان مي‌شود و به رشد و تكامل كودكان از لحاظ فكري و جسمي كمك مي‌كند.
مطالعات اخيري كه روي بازي كودكان انجام شده نشان داده كه نحوه انتخاب و نوع اسباب‌بازي‌ها بر سطح فعاليت فيزيكي كودكان موثر است. در اين مطالعات كه روي كودكان 8 تا 12 ساله انجام شد، محققان به دنبال درك و شناسايي عواملي بودند كه به نوعي بر سطح فعاليت فيزيكي كودكان موثر است.
افزايش تحرك كودكان با اسباب بازي
در اين پژوهش محققان با ايجاد فرصت انتخاب اسباب‌بازي‌هاي مختلف براي كودكان، سعي كردند به رابطه بين انتخاب اسباب‌بازي و سطح فعاليت فيزيكي كودكان پي ببرند تا بتوانند ميزان سطح فعاليت آنان را اندازه‌گيري كنند. طي آزمايش، آنها مشاهده كردند كودكاني كه انتخاب‌هاي بيشتري از اسباب‌بازي‌ها را در اختيار داشتند، هنگام بازي فعاليت فيزيك بيشتري داشتند، بخصوص دخترها كه سطح فعاليت فيزيكي آنها چشمگيرتر بود.
در ادامه محققان به كودكان موقعيت‌ها و شرايطي دادند تا به انتخاب انواعي از بازي‌هاي ورزشي بپردازند. مشاهده شد سطح فعاليت فيزيكي آنها به طور چشمگيري افزايش داشته است. محققان دريافتند زماني كه تنها يك اسباب‌بازي براي بازي وجود دارد، پسرها در انتخاب آن فعال‌تر از دختران هستند.
اما زماني‌كه كودكان با طيف وسيع و متنوعي از اسباب‌بازي‌ها مواجهند، دختران به ميزان چشمگيري فعال‌ترند؛ به طوري كه مشاهده شد سطح فعاليت فيزيكي در دختران تا 200 بار و در پسران تا 42 بار افزايش يافت. در واقع نكته جالب اين مطالعات، تفاوت چشمگير سطح فعاليت در دختران و پسران است.
اين در حالي است كه در مطالعات قبلي محققان ديگر معمولا پسران فعال‌تر از دختران بودند. محققان مي‌گويند احتمالا دختران ممكن است از جنبه شناختي از انتخاب اسباب‌بازي‌ها لذت ببرند، آنها اسباب‌بازي‌ها را ارزيابي كرده و تصميم مي‌گيرند كه با كدام يك بازي كنند و اين در حالي است كه احتمالا فرآيند انتخاب و تفكر درمورد اسباب‌بازي‌ها ممكن است براي پسران كمتر جذاب باشد.
افزايش تحرك كودكان با اسباب بازي
البته قبلا در مطالعه‌اي مشابه مشخص شده بود متوسط شدت فعاليت فيزيكي كودكان براي هر دو جنس (هم دختران و هم پسران) زماني كه آنها در معرض انتخاب اسباب‌بازي‌هاي مختلف قرار مي‌گيرند، افزايش مي‌يابد.
در اين پژوهش‌ها از اسباب‌بازي‌هاي فعال كه مستلزم فعاليت فيزيكي بيشتر است مانند ميني‌هاكي، ميني‌بسكتبال و بازي‌هاي پرشي استفاده شده بود. محققان مي‌گويند در واقع با افزايش گستره انتخاب اسباب‌بازي براي كودكان نيروي انگيزشي آنان افزايش يافته و اين نيروي انگيزشي سبب افزايش انگيزه دروني كودكان براي فعاليت فيزيكي بيشتر است.
محققان در اين آزمايش‌ها با فراهم كردن تركيبي از بازي‌هاي ورزشي و پرجنب‌وجوش و با ايجاد قدرت انتخاب براي كودكان دريافتند نه تنها بر سطح فعاليت فيزيكي آنها افزوده مي‌شود كه زمان فعاليت فيزيكي آنها بويژه دردختران نيز افزايش مي‌يابد.
بنابراين محققان توصيه مي‌كنند والدين با فراهم كردن فرصت بازي‌هاي گوناگون و ايجاد فرصت انتخاب براي كودكان، آنها را براي بازي كردن و فعاليت فيزيكي بيشتر ترغيب كنند، چراكه فعاليت فيزيكي براي كودكان اهميت زيادي در رشد جسماني آنها دارد و سبب رشد قدرت ذهني و رشد مغزي در كودكان مي‌شود.
آنها مي‌گويند اگر كودكان در خانه بازي‌هاي كم‌تحركي مانند بازي‌هاي رايانه‌اي و فكري دارند، لازم است در بيرون از خانه به بازي‌هاي پرتحرك و شاد بپردازند و فعاليت فيزيكي ضروري را كه لازمه رشد جسمي و روحي بيشتر است، داشته باشند. بنابراين والدين بايد به بازي كودكان اهميت بيشتري بدهند و تركيبي از بازي‌هاي فكري و آموزشي و بازي‌هاي پرجنب‌وجوش و پرتحرك را براي كودكانشان فراهم سازند تا كودكان روند رشد سالم و طبيعي خود را طي كنند.
آزاده سيد ميرزايي جهقي
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
