برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
کودک را به دلیل رفتار خوب، تشویق کنید. دادن پاداش و امتیاز به هنگام ارائه رفتار مناسب، لجبازی در کودکان را کاهش میدهد. اگر كودكی كاری را تا به حال انجام نمی داد اما حالا یك بار حتی از روی اكراه انجام می دهد او را خیلی تشویق كنید زیرا این نشانه یك پیشرفت واقعی است. به جای مأیوس شدن از دست نیافتن به انتظارات زیاد خود، از پیشرفت های كوچك و تدریجی كودكتان خوشحال باشید. شما و همسرتان باید در مورد مشكلتان صحبت كنید و هر دو تصمیم به اصلاح اخلاق فرزندتان بگیرید. اگر حرفی می زنید هر دو با هم توافق داشته باشید، طبق تجربه، والدین خیلی زود خسته می شوند و بچه ها این را می دانند. اگر والدین مقاوم نباشند بچه ها به خواسته های آنها احترام نمی گذارند و خود را موظف به انجام وظایف محوله نمی دانند.
رشوه ندادن و حذف پاداش كودك لجباز. اگر كودك برای رسیدن به مطلوب خود چه درست و چه نادرست شروع به گریه كردن و یا داد كشیدن بكند و از این راه بخواهد به خواسته ی خود برسد و والدینی كه به اصطلاح حوصله ی ندارند با دادن امتیاز ( رشوه ) به كودك، او را ساكت می كنند، باعث پرورش لجبازی در او می شوند. پس باید پدر به خصوص مادر از دادن هرگونه رشوه و پاداش به كودك خوداری كند. البتّه تشویق برای كارهای خوب و مثبت كودك با رشوه دادن فرق دارد. تشویق باعث رشد اعمال نیك و حركت به سوی ترقِّی می شود. امّا باید توجّه داشت كه تشویق و پاداش ، باید به اندازه و درخور كار او باشد.
برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
سعی كنید رفتار عمومی فرزندتان را با دید مثبت نگاه كنید. برخی رفتارهای او از دید شما آزاردهنده است. پس از همه رفتارهای او ناراضی نباشید. وقتی روی یك خصوصیت ناپسند او كار می كنید و در حال اصلاح آن هستید به او اطمینان دهید كه دوستش دارید. هرگز تحسین را در مورد كودكان، كم ارزش تلقی نكنید. كودك در هر مرحله سنی كه باشد تمایل شدیدی دارد كه والدینش او را بپسندند. تربیت در نظر بعضی از والدین فقط تنبیه است ولی واژه تربیت درواقع به معنای تعلیم و پرورش، شامل مجموعه ای از روشهای مثبت و منفی است. تربیت صحیح آن است كه وقتی فرزند شما نیم نگاهی به شما می اندازد تا مطمئن شود عملی كه انجام داده درست است یا غلط، به او توجه كنید یا وقتی در حال تلفن زدن كودكتان می خواهد مكالمه شما را قطع كند و با شما صحبت كند. تربیت صحیح آن است كه به او توجه نكنید. اما اگر دیدید كه تصمیم گرفت منتظر تمام شدن مكالمه شما شود، بهتر است به او توجه كنید و نگاهی مهربان به او بیندازید.
تربیت صحیح آن است كه وقتی فرزند شما نیم نگاهی به شما می اندازد تا مطمئن شود عملی كه انجام داده درست است یا غلط، به او توجه كنید. وقتی كودكی روی موضوع خاصی پافشاری دارد به او بگویید كه قصد لجبازی دارد و شما به آن اهمیت نمی دهید. از آن دسته والدینی نباشیم كه وقتی از كودكمان عمل خوبی سر زد آن را به سادگی و بدیهی تلقی كنیم و هیچ واكنشی نشان ندهیم ولی برعكس هر وقت عمل بدی از او سر زد تمام اشتباهاتش را به رخ او بكشیم. انتقاد همراه با تشویق نتایج بهتری به بار می آورد. كودك می خواهد كه شما به او توجه كنید. اگر دیدگاه شما منفی باشد او از راه های منفی به هدفش می رسد اما اگر شما روی نكات مثبت تمركز كنید در مقابل، رفتارهای خوب بیشتری دریافت خواهید كرد زیرا در این حالت كودك با رفتارهای مثبت سعی در جلب توجه شما خواهد داشت.
برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
رفتار كودك را تحسین كنید نه شخصیت او را. همچنان كه وقتی از او انتقاد می كنید شخصیت او را زیر سؤال نبرید. به جای این كه به او بگوییم خیلی بچه بدی هستی می توان گفت: «من از طرز حرف زدن تو خوشم نمی آید.»
مؤثرترین راه برای آموزش رفتار خوب ، شكل دادن رفتار با تحسین است. این روش تربیتی باید به طور مداوم استفاده شود تا رضایت شما را از رفتارهای جدید فرزندتان نشان دهد. خیلی خوب است یادداشتی از كارهای روزانه كودك تهیه كنید و در انتهای روز این یادداشت را به او نشان دهید. این كار روش خوبی برای صحبت كردن در مورد وقایع هر روز است و با این كار هر دوی شما احساس خوبی خواهید داشت. هر چند وقت یك بار مخصوصاً در روزهایی كه یادداشت پر از كارهای خوب می شود او را تشویق كنید یا هر چه كه دوست دارد برایش تهیه كنید و عنوان كنید كه این جایزه كارهای خوب است. اگر دیدید تعریف های شما را نادیده می گیرد ولی بعداً در رفتار خود آن را تكرار می كند دریابید كه ستایش مؤثر بوده است. همیشه از یك شیوه برای انتقاد استفاده نكنید مثلاً یك بار یادداشتی را در كیفش بگذارید و از یك رفتار بدش شكایت كنید.
شكل دادن رفتار با تحسین، باید به طور مداوم استفاده شود تا رضایت شما را از رفتارهای جدید فرزندتان نشان دهد. یكی دیگر از راه های مؤثر در برطرف كردن رفتارهای آزاردهنده نادیده گرفتن آنهاست. در این روش احساس می كنید كه درواقع كاری برای بهبود وضعیت انجام نمی دهید اما بعداً درمی یابید كه با نادیده گرفتن، رفتار ناشایست ترك می شود. برخی از والدین، این روش را دوست دارند و می توانند به طور مؤثری از آن استفاده كنند اما برای برخی به علت پایین بودن ظرفیتشان، این روش فقط فشار روانی و تنش را زیاد می كند. اگر شما هم چنین احساسی داشتید از این راه صرفنظر كنید.
برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
اگر تصمیم گرفتید كه در مورد یك رفتار از روش نادیده گرفتن سنجیده استفاده كنید به هیچ وجه به آن واكنش نشان ندهید. چه زبانی و چه غیرزبانی. وقتی كودك همان رفتار را انجام می دهد با حركات صورت به او اشاره نكرده، حتی نگاهش نكنید. وانمود كنید كه متوجه او نیستید. می توانید اتاق را ترك كنید یا رویتان را به سمت دیگری برگردانید تا وقتی كه او به عملش ادامه می دهد شما نیز این روش را ادامه دهید. این خود نوعی توجه است. به او لبخند نزنید. زیرا این عمل او را جسورتر می كند. فقط آن قدر به كارتان مشغول شوید كه به نظر آید به هیچ چیز در اطرافتان توجه ندارید.
گاهی می توانید در حضور كودك دیگر، از رفتار مثبت آن كودك ستایش كنید. این كار ممكن است به تقلید كودك شما از كودك خوش اخلاق بینجامد. سعی كنید عصبانی نشوید! زیرا عصبانیت به احساس بدی می انجامد. به علاوه هیچگاه تسلیم نشوید. اگر قبل از ناهار گفتید كه خوراكی نمی دهم باید صبر كنی موقع ناهار شود و اگر او گریه و زاری سرداد اصلاً به او اهمیت ندهید و محكم بگویید قبل از غذا خوراكی نمی دهم. هر چند كه او سماجت كند. اگر كوتاه بیایید كودك یاد می گیرد كه با گریه حرفش را به كرسی بنشاند و دیگر برای حرفهای شما اهمیتی قائل نیست.
برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
همیشه به قولتان عمل كنید. یك كودك مخصوصاً اگر خیلی كوچك باشد به تكمیل نشدن یا به تأخیر افتادن پاداش وعده داده شده بسیار حساس است. كاری را كه از عهده انجامش برنمی آیید تعهد نكنید. وقتی قول چیزی را دادید پای آن بایستید. سعی كنید مشكلات فرزندتان را یكی یكی حل كنید نه اینكه همه را یك جا از او بخواهید. مثلاً اول مشكل مسواك زدن و بعد مشكل وقت خوابش را حل كنید. كودك را به تنبیهی كه آن را انجام نمی دهید تهدید نكنید. تهدید های پوچ و ناپایدار به رفتارهای نادرستی می انجامد كه تثبیت شده و در برابر تغییر مقاوم تر می شوند.
كاری را كه از عهده انجامش برنمی آیید تعهد نكنید. وقتی قول چیزی را دادید پای آن بایستید. سعی كنید مشكلات فرزندتان را یكی یكی حل كنید نه اینكه همه را یك جا از او بخواهید.اگر همیشه با کودکان رفتار ثابتی داشته باشیم کمتر لجبازی می‌کنند. نحوه دستور دادن والدین نیز بسیار موثر است. والدینی که بیش از حد امر و نهی می کنند و به خاطر ایجاد نظم و ترتیب افراطی و نیازهای خود از قدرت استفاده می کنند، کشمکش بین خود و کودکان پدید می آورند که زمینه ای برای پیدایش و تشدید رفتار لجبازی فراهم می سازند. اگر والدین زیاد دستور بدهند كودكان خسته می شوند و از انجام دستورات خود داری می كنند. گاه، كودكان برای آن دستور را اجرا نمی كنند چون كسی به آنها یاد نداده است چگونه آن كار را انجام دهند. مثلاٌ كودك طرز استفاده از قاشق و چنگال را نیاموخته است اما والدین توقع دارند آداب صحیح غذا خوردن را رعایت كند.
والدینی که بیش از حد امر و نهی می کنند و به خاطر ایجاد نظم و ترتیب افراطی و نیازهای خود از قدرت استفاده می کنند، کشمکش بین خود و کودکان پدید می آورند که زمینه ای برای پیدایش و تشدید رفتار لجبازی فراهم می سازند.
برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
در مورد دستوراتی که به کودک می‌دهید، فکر کنید. قوانین را مستقیم و واضح بیان کنید و به آنها در زمینه رعایت این قوانین کمک کنید. با کودک صمیمی شوید و به او توجه کنید. در کنار او بنشینید وبه چشم‌هایش نگاه کنید، نام او را به زبان بیاورید و او را به انجام کار تشویق کنید.کارهایی را که از کودک انتظار دارید به اوبگویید. در خواست‌های خود را به طور واضح و روشن بیان کنید، مثلا” لیلا موقع خواب است، برو لباس خوابت را بپوش”. اگر می‌خواهید کودکتان از انجام کار خاصی خودداری کند باید قبلا یک بار مسئله را به او گفته باشید مثلا”علی روی مبل نپر” یا ” روی صندلی بشین وتلویزیون نگاه کن.”
به کودکان خود برای همکاری فرصت کافی بدهید. در صورت انجام دستور از او تشکر کنید.اگر می‌خواهید کار جدیدی مثل آماده شدن برای خواب را به کودکتان یاد دهید، یک بار توضیح دهید، پنج دقیقه صبر کنید سپس خواسته خود را یک بار دیگر تکرار کنید.اگر می‌خواهید کودک از انجام کار خاصی خودداری کند، باید از تکرار مرتب آن اجتناب کنید.
دلایل منطقی بیاورید. اگر کودک ظرف پنج دقیقه کار مورد نظر را انجام نداد از دلایل متناسب با موقعیت استفاده کنید. درصورتی‌که کودک باز هم دستور شما را انجام نداد و در همان موقع مشغول فعالیت خاصی مانند تماشای تلویزیون یا بازی خود بود، فعالیت او را قطع کنید (تلویزیون را خاموش کنید یا اسباب بازی را بردارید) و به کودک در مورد دلیل انجام این کار توضیح دهید. برای مثال “کاری را که از تو خواستم انجام ندادی، به همین دلیل تلویزیون تا ده دقیقه خاموش خواهد بود.”
برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
برای حذف یک فعالیت (ندیدن تلویزیون) پنج تا ده دقیقه کافی است. از شکایت، اعتراض و بحث با کودک خودداری کنید
کودک را به فعالیت قبلی باز گردانید. درصورتی که زمان مورد نظر برای اصلاح رفتار کودک به اتمام رسید اجازه فعالیت دوباره را داده یا اسباب بازی را به کودک بدهید.اگر بعد ازشروع دوباره فعالیت یا برگرداندن اسباب بازی، لجبازی ادامه داشت دلایل منطقی خود را تکرار کنید و به او فرصت طولانی تر بدهید(مثلا بقیه روز) یا از” روش ساکت کردن کودک” استفاده کنید. در صورت لزوم از “روش ساکت کردن یا محروم کردن” استفاده کنید. گاهی اوقات می‌خواهید کودک کار جدیدی را شروع کند درحالی‌که او به راحتی آن را نمی‌پذیرد مثلا می‌خواهید کودک در ساعت معینی بخوابد درحالی‌که دیگر افراد خانواده بیدار هستند. در صورت ادامه مشکل رفتاری کودک، به او توجه نکنید. او را روی صندلی دور از دیگر افراد خانواده بنشانید و به او بگویید” برای دو دقیقه باید ساکت بنشینی” و دیگر به او توجه نکنید.
اگر کودک ساکت ننشست از محروم کردن استفاده کنید و به او بگویید چون دو دقیقه ساکت نشستی به همین دلیل تو را از … محروم می‌کنم. محروم کردن یعنی حذف کردن فعالیت خاصی که در آن زمان کودک انجام میدهد (مثلا بازی کردن با اسباب بازی یا تماشای تلویزیون). او را به یک اتاق دیگر (غیر از اتاق خودش ) بفرستید و با در نظر گرفتن سن کودک، بین سه الی هشت دقیقه اجازه ندهید از اتاق خارج شود. اگر در این مدت کودک ناراحت یا عصبانی شد به او توجهی نکنید و در صورتی که از اتاق خارج شد او را به اتاق برگردانید. درصورتی که بعد از اتمام زمان مورد نظر کودک دستورات شما را انجام داد، او را تشویق کنید. در صورت سرپیچی او از روش “ساکت کردن یا محروم کردن” استفاده کنید و تا زمانی که کودک شما به رفتار جدید عمل نکرده است، روشهای قبلی را تکرار کنید.
برای رفع لجبازی كودكان چه کنیم
برای آنکه کودک مستقل شود به او حق انتخاب دهید. لازم نیست تمام قوانین و دستورات را برای کودک توضیح دهید. زیرا منجر به بحث کردن کودک با شما خواهد بود.با کودک صمیمی باشید، به او توجه کنید و به طور مستقیم و آشکار از او درخواست کنید.
زمانیکه کودک لجبازی می‌کند، سریع عکس العمل نشان دهید.
از راهکارهای مختلف مانند ارایه دلایل منطقی و روش ” ساکت کردن و محروم کردن” استفاده کنید.
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
