آیا کودک براى تنها ماندن در خانه آمادگى دارد؟
براى تنها گذاشتن کودک در خانه، سن خاصی را نمى توان مشخص نمود. با این وجود،اگر کودک داراى چند نشانه زیر است مى توان او را آزمایشى، براى مدتى کوتاه در خانه تنها گذاشت:
1- کودک خودش باید تمایلى براى تنها ماندن در خانه داشته باشد.
2- کودکانى که زود مى ترسند و تنهایى را دوست ندارند، هنوز براى این کار آمادگى ندارند.
3- کودک باید نشانه اى از حس مسئولیت پذیرى، آگاهى از نیازهاى دیگران، و قدرت تصمیم گیرى مستقلانه در وجودش داشته باشد تا بتواند مدتى را در تنهایى بگذراند.
4- کودکانى که قادرند سر وقت به مدرسه بروند، مشکلات خودشان را حل کنند، تکالیف مدرسه شان را انجام دهند، تا حد زیادى با وظایف خود در خانه آشنا باشند و بتوانند به والدین شان بگویند که چه موقع از خانه خارج مى شوند و به موقع برمى گردند، مى توانند از خودشان مراقبت کنند (اغلب این توانایى ها در کودکان 12-10ساله به تدریج رشد مى کند).
5- کودک باید بتواند در باره خواسته ها و نیازهایش راحت با والدین خود صحبت کند. وجود روابط خوب و صمیمانه بین والد/ فرزند از جمله نکات حائز اهمیت در این خصوص است، زیرا کودک مى تواند به راحتى ترس ها و نگرانى هایش را به هنگام تنهایى با پدر و مادرش در میان بگذارد. اگر تصور مى کنید که فرزندتان این ویژگى ها را دارد، پس مى تواند از خودش مراقبت کند. با این همه،شما باید چند عامل بسیار مهم دیگر را هم مد نظر داشته باشید:
– وجود همسایه اى مطمئن و هوشیار.
– در دسترس بودن پدر و مادر و یا یکى از بستگان نزدیک.
– مدت زمان تنهایى کودک در خانه.
اگر همسایه یا دوست مطمئنى که در صورت لزوم بتواند به کودک کمک کند در نزدیکى شما زندگى نمى کند بهتر است حتى اگر فرزندتان براى تنها ماندن در خانه آمادگى دارد، او را تنها نگذارید.
در نظر داشته باشید کودکان با هم خیلى فرق دارند. گروهى از آنها وابسته تر از دیگران هستند و زود مى ترسند؛ در عوض گروهى دیگر مستقل و جسور هستند.
آماده سازى کودک
اگر تصمیم گرفتید که فرزندتان را براى مراقبت از خود آموزش دهید، باید یک سرى راهنمایى ها و اطلاعات اولیه را به او بیاموزید. فرزندتان را به تدریج در بحث ها و تصمیم گیرى هایى که به او مربوط مى شود شرکت دهید. اگر کودکان دلایل قوانین و مقررات مختلف شما را درک کنند و براى بهتر شدن آنها پیشنهادهایى بدهند، احتمال بیشترى دارد که از آنها نیز تبعیت کنند.کودکانى که مدتى در خانه تنها مى مانند باید بدانند در موقعیت هاى زیر چه کارهایى باید انجام دهند:
– اگر در ِ خانه به رویشان بسته شد
– اگر ترسیدند، حوصله شان سر رفت و یا نتوانستند خودشان را سرگرم کنند
– در صورت بحث و بگو مگو با خواهر و برادرانشان
آنها باید قوانین خانه در باره موارد زیر را بدانند:
– تماس گرفتن با یک فرد بزرگسال مسئول
– ترک کردن خانه/ حیاط
– ملاقات با دوستان در خانه/ حیاط
– غذا پختن یا استفاده از وسایل آشپزخانه
– استفاده از ساندویچ و سایرغذاهاى آماده
– صحبت کردن با تلفن
– مسئولیت ها و فعالیت خاص:
– مراقبت از خواهر و برادر
– استفاده از وسایل برقى مثل تلویزیون، کامپیوتر و…. آنچه که کودکان تنها در خانه نیاز به دانستن آن دارند:
– مهارت صحبت کردن با تلفن
– داشتن فهرستى از شماره تلفن هاى ضرورى (مرکز اورژانس، پلیس، …)
– در صورت لزوم به اورژانس چه باید بگویند (نشانی خانه، شماره تلفن خانه و … )
– توانایى پاسخگویى به تلفن (طورى که اطلاعات زیادى به فرد غریبه پاى تلفن ندهد تا او بفهمد کسى در خانه نیست).
– درک و تشخیص کارهاى درست از نادرست
– در چه صورت باید با والدین یا بستگان نزدیک تماس بگیرد
– مهارت هاى مراقبت از خود
– جواب دادن به زنگِ در
– قفل کردن یا باز کردن قفل هاى درها و پنجره ها
– اگر غریبه اى را در منزل ببیند، چه باید بکند
– مهارت مراقبت خانه
– استفاده از وسایل آشپزخانه (اجاق گاز، مایکروفر، چاقو و…).
– اگر بوى سوختگى یا بوی گاز آمد، چه کار کند؟
– اگر توفان شد یا برق رفت، چه کار کند؟
– شیوه استفاده از کمک هاى اولیه.
– مراحل تمرینى
اگر قصد دارید فرزندتان را براى بار اول مدتى در خانه تنها بگذارید، ابتدا بهتر است مدت زمان آن کوتاه باشد و شما نیز راه دورى نروید. مثلاً ملاقاتى کوتاه با همسایه داشته باشید یا چند دقیقه از خانه دور شوید. آن گاه با کودک در مورد احساسش ( تنها ماندن) صحبت کنید و خوب به سخنانش گوش دهید. اگر مشکلى پیش نیامده بود و فرزندتان نیز احساس ناراحتى نکرده بود، مى توانید چند روز بعد (و قدرى طولانى تر) مجدداً این کار را انجام دهید. هر بار که قصد دارید او را تنها بگذارید، دستورات لازم را به فرزندتان بدهید و از او بخواهید حتماً از آنها تبعیت کند. بعد از هر تجربه با فرزندتان در مورد تنهایى اش صحبت کنید. اگر مشکلى پیش آمد (فرزندتان ترسید یا از مسئولیتش سر باز زد یا تمایلى به تنها ماندن نداشت) نشان مى دهد که او هنوز نمى تواند از خودش در برابر مسائل گوناگون مراقبت کند. پس بهتر است او را تنها نگذارید و با صحبت کردن و گفتگوهایى که در این مورد با او انجام مى دهید او را هدایت و راهنمایى کنید.
ماندانا سلحشور
