علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

بداخلاقی:
اکثر کودکان نوپا بد اخلاقی های خفیف گهگاهی دارند.و فقط اگر این حالت مکرر و شدید باشد غیر طبیعی حساب می شود.

نگهداشتن تنفس:
این حالت در سنین پیش دبستانی ناشایع نیست.باید ماهیت این حملات برای والدین شرح داده شود و به آنان کمک شود تا با آرامش با آن برخورد کنند و با اغماض بی مورد باعث تقویت آن نشوند.با این کار به مرور زمان این حالت از بین میرود.

بی خوابی:
در حدود 20% بچه های 1-3 ساله تقریبا یک ساعت طول می کشد تا به خواب روند و یا اینکه مکررا و به مدت طولانی طی شب بیدار شوند. اکثرا این حالت طی چند ماه از بین می رود.

کابوس و وحشت شبانه:
در کودکان نوپا کاملا شایع است اما به مدت طولانی ادامه نمی یابد. تنها اقدام لازم توصیه به والدین برای آرام کردن کودک و بازگرداندن وی به رختخواب است.موفق نبودن این روش به معنای وجود مشکل جدی ولزوم ارجاع بیمار است.

مشکلات خوراک:
در سنین پیش دبستانی شایع است.ندرتا شدید یا پایدار استکه دلیل آن تقویت نا خود آگاه رفتار کودک توسط والدین است.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

پیکا:
به معنی خوردن مواد غذائی( مثل خاک رنگ کاغد و غیره ) است. اغلب همراه با سایر مشکلات رفتاری وگاهی عقب ماندگی ذهنی است.والدین باید بدانند این یک اختلال شناخته شده است و اغلب بهبود می یابد. باید موادی که کودک میخورد از دسترس او دور نگه داشته شود. و عوامل استزس زا تا حد ممکن کم شود. اگر با این اقدامات بهبودی حاصل نشد , احتمالا مشکل وسیعتری در کودک وجود دارد و باید ارجاع داده شود.

اضطراب در کودکان:
اضطراب در کودکان شایع است.و مرز مشخصی بین حالت طبیعی و غیر طبیعی وجود ندارد.معیار تشخیص ایجاد اشکال جدی در عملکرد اجتمائی به خاطر اضطراب است.بابزرگ شدن کودک ماهیت اصطراب کودک تغییر میکند.شیرخواران با دیدن غریبه ها میترسند.در سنین پیش دبستانی ترس از جدا شدن والدین ترس از تاریکی و حیوانات شایع است.بچه های بزرگتر از موقعیت های اجتمائی میترسند.اختلالات اضطرابی در کودکان نیز از همین ترتیب پیروی میکند. اضطراب ناشی از جدائی و اختلالات هراسی در اوئل کودکی آغاز میشود .. در حالی که اضطراب اجتمائی دیرتر شروع می شود.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

اختلال هراسی:
شایع است و اغلب مربوط به حیوانات حشرات تاریکی و مرگ و نیز گاهی مدرسه است. لذا از دلائل ترک مدرسه است.اکثرا بدون درمان خاص و با رویکرد اطمینان بخشی بهبود می یابد. اگر این روش موثر واقع نشد رفتار درمانی مفید خواهد بود.

اختلال اضطرابی اجتمائی در کودکان:
بچه های کوچکتر مبتلا به این مشکل در حضور غریبه ها بطور غیر طبیعی مضطرب هستند واز آنها اجتناب می کنند. بچه های بزرگتر علائمی شبیه هراس اجتمائی در بزرگسالان دارند.

علائم جسمانی غیر قابل توجیه:
کودکان غالبا از علائم جسمی شکایت دارند که دلیل خاصی برای آن پیدا نمیشود.این علائم غالبا همراه با موقعیت های استرس زا( که باعث اضطراب کودک میشود) و نیز اضطراب والدین است.مثال های شایع عبارتند از: درد شکمی که بخصوص شایع است , سردرد درد اندام و کسالت.

رفتار های تکراری و اختلال وسواسی جبری:
کودکان غالبا رفتار هائی مثل شمردن دستکاری لمس یا اجتناب مکرر از اشیاء به خصوصی را انجام میدهند.این رفتار ها مشخصات کامل رفتار های جبری در بزرگسالان را ندارند چرا که کودک با آنها نمیجنگد با اینحال به نحوی مشابه علائم وسواسی جبری در بزرگسالان هستند.علائم وسواسی و جبری بالغین در کودکان ناشایع است در صورت وجود, اغلب قسمتی از اختلال اضطراب یا افسردگی هستند.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

اختلال افسردگی:
افسردگی در کودکان یک واکنش طبیعی به دسترس هایی از قبیل بیماری والدین, مرگ عزیزان یا اهتلافات خانوادگی است. کودک غمگین و گریان است. خوب نمی خورد و خوب نمی خوابد.در بچه های بزرگتر غالبا اختلال افسردگی بروز میکنند.از آنجا که در بستگان درجه اول این کودکان اختلالات افسردگی بالغین شایعتر است احتمالا این دو اختلال با هم رابطه دارند. علائم بالینی آن مشابه بزرگسالان است و عبارت است از خلق پائین کاهش علاقه ولذت در فعایتهای معمول سرزنش کردن نا امیدی و به ریختن اشتها و خواب. احساس گناه در کودکان ناشایع تر از بزرگسالان است. گاهی به جای خلق پائین علائم جسمی بروز میکند.

اختلالات هویت جنسی
برخی پسران دوست دارند مثل دختران لباس بپوشند بازی های دخترانه انجام دهند و همراه دختران باشند. برخی از آنان حتی ژست های دخترانه می گیرند و می گویند که می خواهند دختر باشند. بر عکس این موضوع در مورد برخی دختران نیز وجود دارد. علت این اختلال مشخص نیست. احتمالا یک اختلال ذاتی وجود دارد که با رفتار تشویق گرایانه و تقویت کننده والدین تقویت می شود.از نظر پیش آگهی: بر خی از مبتلایان بطور طبیعی رشد می کنند و برخی نیز مشکل را تا بزرگسالی حفظ میکنند

اختلالات اضطرابی:
هراس اجتمائی در اوائل نوجوانی و هراس ازدل جمعیت یا فضاهای باز در اواخر سنین نوجوانی شروع می شود. برخی اختلالات هراس که در کودکان شروع می شود… تا نوجوانی ادامه می یاید. اختلالات وسواسی که در کودکان نادر است ممکن است در نوجوانی شروع شود. امتناع از مدرسه رفتن و فرار از مدرسه در سنین بین 14-تا اواخر
سنین مدرسه رفتن اجباری شایع است.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

اختلالات تطابقی:
با علائم افسردگی در نوجوانی شایع است. مشخصات افسردگی در سنین نوجوانی عبارت است از کاهش انرژی , کم شدن ارتباطات در خانواده قطع ارتباطات اجتمائی با سایرین و پسرفت تحصیلی. نوع معمول بالغین همراه با احساس شدید گناه کمتر شایع است و اگر وجود داشته باشد به معنی شروع یک اختلال مانیک- دپرسیو است.

اختلال مانیک- دپرسیو
پیش از بلوغ نادر است اما در سنین بلوغ شیوع آ ن افزایش می یابد. علائم مرحله دپرسیو مشابه بالغین است جز آنکه هذیان و توهم کمتر دیده می شود. مانیا با علائم افزایش انرژی , کم شدن خواب, تحریم پذیری و رفتار های کنترل نشده ظاهر میشود.

اختلالات خوردن:
بولیمیا نروزا و آنورکسیا نروزا غالبا در سنین نوجوانی آغاز میشود و از جمله شایعترین اختلالات این سنین محسوب می شود.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

اختلالات هدایتی یا سلوک:
نمی از اختلالات سلوک نوجوانی در سنین کودکی آغاز میشود. شایعترین علائم عبارتند از فرار از مدرسه به رسمیت نشناختن حق مالکیت از جمله برداشتن ورانندگی با ماشین ها و نیز سوء مصرف الکل و داروها و در دختر ها کنجکاوی جنسی

اسکیزوفرنی:
ممکن است در نوجوانی آغاز شود و در پسر ها شایع تر از دختر هاست. علائم بالینی و درمان مشابه جوانان است به جز دوز دارو ها که بسته به سن می باشد و تاکید بیشتر بر خانواده.. پیش آگهی ضعیف است.

تظاهر روانی وجود بیماری جسمی در کودک ( بستری در بیمارستان)
در کوتاه مدت باعث افسردگی , اضطراب یا پسرفت رفتاری در کودک می شود. اما در صورت بستری مکرر یا مداوم در سال های اولیه یا میانی کودک , ممکن است منجر به اشکالاترفتاری و هیجانی شود.وقتی مشکلات خانوادگی یا اجتمائی وجود داشته باشد احتمال وقوع آن بالاتر است. والدین باید ملاقات مکرر از کودک داشته باشند و در صورت بیماری شدید در بیمارستان بمانند و در مراقبت کودک شرکت کنند.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

اوتیسم اطفال

نادر اما مهم است. تشخیص آن حتما باید با نظر روان پزشک باشد. پس از یک دوره کوتاه رفتار طبیعی , رفتار غیر طبیعی در اوائل کودکی ظاهر میشود.شیوع 30-40 در 100 هزار است و در پسر ها 4 برابر شایعتر است. علائم بالینی: 1- ناتوانی در برقراری ارتباط: این بچه ها به رفتار عاطفی والدین پاسخ نمی دهند. مثلا با لبخند یا در آغوش گرفتن- پاسخ آنان به غریبه ها و والدین یکسان است. عکس العمل انان به اشیاء و انسان ها یکسان است و از تماس چشم در چشم خودداری میکنند. 2-اختلال زبان و سخن: ممکن است توانائی صحبت کردن به خوبی رشد کند و ناگهان دچار افت شود و یا از ابتدا با تاخیر انجام شود. گاهی نقایص خاص زبانی وجود دارد و گاهی کودک اصلا زبان یاد نمیگیرد. 3- اختلال در ارتباط غیر زبانی 4- مقاومت در برابر تغییر: تغییر باعث دیسترس آنها می شود و اصرار دارند از لباس های همیشگی غذاهای همیشگی و بازی های همیشگی استفاده کنند. 5- رفتار های عجیب وmannerism شایع است. 6-صرع: نیمی از این کودکان دچار حملات صرعی می شوند که غالبا در ابتدای نوجوانی است. 7- از نظر هیجانی ناپایدار هستند. بدون دلیل و ناگهان میترسند و یا عصبانی میشوند. ممکن است پر فعالیت باشند به آسانی حواسشان پرت شود.. خوب نخوابند یا خود را کثیف کنند( ادرار یا مدفوع)

اختلال خاص خواندن(dyslexia)
این اختلال که به اختلال رشدی نیز نامیده میشود.توانائی خواندن کودک بسیار پائین تراز سطح مورد انتظار سنی و هوشی کودک است و مربوط به نقص آموزش نیزنمی باشد. نوشتن و املاء نیز اشکال دارد اما سایر موارد رشد نقصی ندارد. اختلالات سلوک
نیز اغلب وجود دارد که دلیل آن احتمال عکس العمل ناکافی در مدرسه است. در مقایسه با سایر کودکانی که پسرفت تخصیلی دارند این کودکان بیشتر پسر هستند و شیوع اختلالات کوچک عصبی در آنها بیشتر است. احتمال داشتن خانواده های ناموفق نیز در آنها کمتر است.در موارد خفیف 25% کودکان تا سن نوجوانی توانائی طبیعی خواندن را بدست می آورند و در موارد شدید, اکثرا تا سنین نوجوانی و پس از آن نیز مشکل ادامه می یابد.

اختلال خاص در فهم ریاضی:
از نظر علائم بالینی,علت شناسی, پیش آگهی و درمان مشابه اختلال خاص خواندن است.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

اختلال خاص حرکتی:
این بچه ها بدون علت عصبی خاص تاخیر رشد حرکتی دارند. در مهارت های غذاخوردن راه رفتن لباس پوشیدن عقب تر از همسالان خود هستند.آنان دست و پا چلفتی هستند اشیاء را میشکنند و در ورزش ضعیف هستند.. برخی در نوشتن و نقاشی هم مشکل دارند.غالبا با گذشت زمان بهبودی نسبی به وجود می آید.

غیبت مکرر از مدرسه 4 دلیل عمده دارد:
1-بیماری جسمی طولانی یا مکرر2- والدینی که کودک را برای کمک به خود در خانه نگه می دارند3- فرار از مدرسه 4- امتناع از مدرسه بدلیل مشکلات هیجانی فرار از مدرسه: نیازمند یک رویکرد قوی از جانب معلمین و والدین است. باید شدیدا به کودک فشار وارد شود تا به مدرسه بازگردد و در عین حال تلاش شود هرگونه مشکل وی در مدرسه حل شود. اگر این روش موفق نبود اقدامات قانونی را میتوان آغاز نمود. امتناع از مدرسه: کودک هنگام مدرسه رفتن علائم ناراحتی و اضطراب را نشان میدهد ودوست ندارد خانه را ترک کند. کودک ممکن است علائم توجیه نشده ای از قبیل کسالت, دل درد, سردرد, یا اسهال نشان دهد. این علائم فقط در روز های مدرسه دیده میشود.. برخی کودکان خانه را ترک میکنند ولی با نزدیک شدن به مدرسه دیسترس افزایش یابنده ای پیدا میکنند اختلالات همراه: در کودکان کوچکتر اضطراب ناشی از جدائی مهم است..در کودکان بزرگتر اختلالات هراسی و افسردگی اهمیت دارد. در سایر موارد اختلالی وجود ندارد.و امتناع ناشی از پاسخ قابل درک اما اغراق آمیز به مشکلات موجود در مدرسه یا خانه است. پیش آگهی: کودکان کوچکتر سرانجام به مدرسه برمیگردند. تعداد کمی از نوجوانان با علائم شدید ممکن است هرگز قادر به بازگشت به مدرسه نباشند( تاسنی که تحصیلات اجباری است)

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

اختلال هدایتی(سلوک)
مشخصه این اختلال رفتار های ضد اجتمائی است که واضحا از حد نرمال نافرمانی و سرکشی شدیدتر است. در نوجوانان و کودکان بزرگتر, شایعترین اختلال روانپزشکی محسوب میشود. علائم بالینی در دوران پیش مدرسه عبارتند از رفتار خشن با همسالان, نافرمانی از والدین و پرفعالیتی.در کودکان بزرگتر علائم به این ترتیب است: نافرمانی-دروغ گوئی- رفتار های خشن- مشکلات مدرسه- فرار از مدرسه- دزدی- آتش زدن-رفتار های جنسی ناشایست – سوء مصرف الکل و داروها.نکاتی که لازم به ذکر است این هست که:1- دزدی های مکرر در سنین پائین اهمیت کمتری دارد چون کودکان زیر 7 سال تصور کامل و درستی از مالکیت اشیاء ندارند.-2 رفتار های جنسی ناشایست در کودکان کوچکتر شامل استمناء مکرر و کنجکاوی جنسی است. سوء مصرف الکل و داروها در کودکان بزرگتر و نوجوانان دیده میشود.انواع خفیف به سرعت بهبود می یابند اما انواع شدیدتر مدت طولانی تری در کودکی و نوجوانی دوام می یابند و گاهی به بزرگسالی می رسند. شاخص خوبی برای پیش آگهی وجود ندارد البته اگر علائم شدید باشد واگر کیفیت روابط شخصی ضعیف باشد احتمال دوام بیماری بیشتر است.

شب ادراری عملکردی:
عبارت است از دفع عیر عمدی ادرار بطور مکررپس از سنی که کنترل ادرار معمول است به شرط آنکه هیچ علت جسمی برای آن یافت نشود. این حالت ممکن است روزانه یا شبانه باشد. نوع شبانه وقتی اولیه تلقی میشود که پیش از آن و برای حد اقل یکسال کودک هیچ دوره ای از کنترل ادرار را تجربه نکرده باشد.در غیر اینصورت ثانویه گفته میشود. اگر شب ادراری (نوع شبانه) باعث سرزنش یا تنبیه از جانب والدین شود و یا باعث محدود شدن کودک برای بازی با همسالان یا رفتن به گردش باشد دیسترس و ناراحتی شدیدی برای کودک ایجاد میشود.کنترل ادرار روزانه و شبانه در سنین 3-4 سالگی حاصل میشود و کمترین سن برای تشخیص شب ادراری 5 سالگی است. این حالت در 10 درصد کودکان در سن 5 سالگی 4 درصد کودکان 8 سالگی و یک درصد کودکان 14 سالگی است.نوع شبانه در پسر ها شایعتر است.نوع روزانه کلا شیوع کمتری دارد ودر دختر ها شایعتر است.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

بی اختیاری مدفوع:
این اختلال ناشایع است. 94% کودکان در سنین 3 سالگی کنترل مدفوع خود را به دست می آورند. در حالی که 6 درصد بقیه یکبار یا بیشتر در هفته دچار بی اختیاری می شوند. اگر از ابتدا کودک دچار این حالت باشد اولیه و اگر پس از تجربه یک دوره کنترل مدفوع دچار آن شود ثانویه گفته میشود. در پسر ها شایعتر از دختر ها است

اختلالات پرفعالیتی:
معمولا والدین 33% کودکان و معلمین 20% بچه ها را پر فعالیت و شلوغ توصیف میکنند.مرز بین پرفعالیتی طبیعی و اختلال دلخواهی است و اینکه آیا معیار های اختلال پرفعالیتی را در یک سطح بالاتر قرار دهیم( در این حالت مطمئنا همه موارد طبیعی, طبیعی تشخیص داده میشوند و بیمار تلقی نمیشوند) یا در یک سطح پائین بگذاریم( در این صورت هیچ بیمار واقعی , طبیعی تشخیص داده نمیشود) هنوز مورد بحث است. سطح معیار های آمریکا پائین تر از سایر کشور هاست. این کودکان غالبا تمرکز خوبی ندارند..در آمریکا عبارت .. اختلال کمبود توجه و پرفعالیتی … استفاده میشود.. در حالیکه در نظام بین المللی واژه اختلال پر فعالیتی استفاده میشود.علائم: غالبا با شروع راه رفتن کودک بارز میشود. کودک مرتب حرکت میکند . با اشیاء ور میرود. نمیتواند توجه خود را به یکجا معطوف کند.. و در نتیجه در یادگیری دچار مشکل میشود. در حالت کامل: کودک بی پروا, با حرکات ناگهانی و نیز مستعد تصادف میشود. خلق متغیر است.. اما خلق افسرده شایع است. اشکال جزئی رفتار های ضد اجتمائی شایع است… بخصوص نافرمانی, بد اخلاقی, خشونت.. که باعث خسته شدن والدین میشود

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

کابوس شبانه

عبارت است از بیدار شدن کامل در مرحله REM خواب(رسیدن به هوشیاری کامل) همراه با به یاد آوری یک رویای ناخوشایند. این حالت در سنین 5-6 سال شایع است…غالبا, علت آن تجربیات ترسناک روزانه می باشد و در صورت تکرار زیاد ممکن است همراه با اضطراب در طی روز باشد.

وحشت شبانه
ناشایع تر کابوس شبانه است..چند ساعت پس از خوابیدن کودک بلند میشود در حالی که ترسیده وگیج بنظر میرسد و ممکن است جیغ بکشد. پس از چند دقیقه کودک آرام میشود و به خواب فرو میرود. درمان خاصی برای آن وجود ندارد.

راه رفتن در خواب

کودک در حال خواب با چشمان باز و به صورت مکانیکی در حالی که از اشیاء اجتناب میکند راه میرود. این حالت در مرحله خواب عمیق و در اوئل شب رخ میدهد.کودک مضطرب به نظر میرسد و به سوالات جواب نمیدهد. بیدار کردن او مشکل است گرچه میتوان وی را به رختخواب هدایت کرد. برخی راه نمیروند بلکه مینشینند و حرکات تکراری انجام میدهند. این حالت معمولا چند دقیقه بطول می انجامد.. گرچه ندرتا یک ساعت طول میکشد.شایعترین آن سن 5-12 سالگی است که 15 درصد از کودکان این سنین حد اقل یکبار آن را تجربه میکنند. گاهی تا بزرگسالی طول میکشد.

علائم بالینی و تشخیص مشکلات روانی کودکان

لکنت زبان
اشکال در ریتم و روانی صحبت کردن است.. میتواند به شکل تکرار هجاهائی از کلمات یا کل کلمه یا توقف هنگام صحبت کردن است. در پسر ها 4 برابر شایع تر از دختران است. معمولا گذرا و در سنین اولیه یادگیری زبان است. اما در 1 درصد موارد, پس از شروع مدرسه نیز این اختلال از بین نمی رود. گرچه می تواند باعث دیسترس و خجالت کودک شود اما همراه با اختلالات روانی نیست.اکثرا با بالارفتن سن بهبودی حاصل می شود ولی در تعداد کمی از بزرگسالی نیز ادامه می یابد.

موتیسم انتخابی:
نادر است و در آن کودک در موارد خاص, از سخن گفتن امتناع می کنند.. در حالی که در سایر موارد بطور طبیعی حرف می زند. غالبا در مدرسه حرف نمی زند و در خانه حرف می زند. غالبا رفتار های منفی دیگر مثل امتناع از نشستن یا بازی کردن نیز وجود دارد. معمولا در سنین 3-5 سالگی شروع می شود. علت آن معلوم نیست و در نیمی از موارد پس
از 5 سالگی بهبود می یابد. پس از آن سیر بیماری نا مشخص است.

دپارتمان کودک و  مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا