خوش‌خطی از جمله صفاتی است که برخی آن را ارثی می‌دانند. می‌توان شواهدی برای اثبات این مدعا یافت. اما ذاتی بودن خط‌خوش به آن معنا نیست که این صفت قابل یادگیری نباشد. در واقع می‌توان از ابتدا که بچه‌ها دبستان می‌روند، با توجه به یک رشته ملاحظات و انجام تمرین‌هایی چند، دانش‌آموزان را به اهمیت خط خوش واقف و این قابلیت را در آنان تقویت کرد.
در این مطلب توصیه‌هایی را برای واداشتن دانش‌آموزان از بدخطی و تشویق آنان به خوش‌خطی عرضه می‌کنیم. توجه به نگارش دانش‌آموزان از همان سال‌های اولیه دبستان مورد توجه قرار بگیرد.
اتلاف وقت هنگام نوشتن خط نسخ در مورد کلمه (محمد) قابل توجه است، اگر همین کلمه را دانش‌آموز با خط نستعلیق بنویسد سرعت بیشتری خواهد داشت.
***
پرورش قابلیت خوشنویسی در بچه‌ها می‌تواند امتیازی چشمگیر در بزرگسالی برای آنان به همراه داشته باشد. هر چه باشد، خوش‌خطی از جمله صفاتی است که همواره مورد توجه بسیاری قرار می‌گیرد. پس اگر می‌خواهید فرزندتان خوش‌خط شود، به این نکات توجه کنید:
علل بدخطی
* توجه نکردن دانش‌آموزان به خط زمینه دفتر و تخته کلاس.
* اضطراب و نگرانی دانش‌آموزان هنگام نوشتن.
* نداشتن اعتماد به نفس هنگام نوشتن.
* نداشتن آ‌مادگی جسمانی، روانی، روحی.
* وجود اختلالات یادگیری در دانش‌آموزان” مثل اختلالات دیکته نویسی”.
* نداشتن هدف و انگیزه برای زیبانویسی.
* مواجه شدن دانش‌آموزان با حجم زیاد تکالیف.
* تندنویسی تکالیف.
* استفاده از خودکار، روان‌نویس و وسایل مشابه آن.
* آشنا شدن دانش‌آموزان در کلاس اول با خط نسخ ماشینی، این امر سبب می‌شود در کلاس‌های بالاتر به سختی بتواند خط نستعلیق را جایگزین خط نسخ کند.
* خط نسخ کتاب‌های درسی دوره ابتدایی.
خوش خطی
* بی‌توجهی به هنر.
* فشردگی برنامه کلاسی در یک نیمروز و فشار بر دانش‌آموزان به سبب دو یا چند نوبتی بودن مدرسه.
* استفاده از ابزار نامناسب از جمله مداد کوتاه و کاغذ بدون خط به خصوص در پایه‌های اولیه ابتدایی.
* بیدقتی هنگام نوشتن و رعایت نکردن هم شکلی، هم اندازه و هم فاصله بودن واژگان.
* بیدقتی برای تمیز و مرتب نوشتن.
* تراکم بیش از حد شاگردان در کلاس و نداشتن فضای مناسب و کافی برای نوشتن.
* دادن تکالیف نامناسب و بدون تناسب با توانایی کودکان.
* بی‌اعتنایی اغلب معلمان ابتدایی به استفاده از خط نستعلیق و آموزش آن.
* واکنش‌های منفی و نامناسب بعضی معلمان در برخورد با نوشته‌های دانش‌آموزان.
* جدی نگرفتن یادگیری خط از طرف خانواده و مدرسه و نبود مراقبت‌های لازم.
* نبود انگیزه، حوصله و دانش لازم نزد برخی معلمان ابتدایی برای آموزش خط به دانش‌آموزان.
* بدخطی بعضی از والدین، سرمشق نامناسبی برای کودکان است.
* ندانستن روش و راهکارهای، خوشنویسی و اجرا نکردن تمرین‌های لازم.
* قرار دادن چپ دست و راست دست در کنار هم هنگام نوشتن.
* نبود دستورالعمل مشخص و روشنی برای آموزش خط نستعلیق به منظور تکرار و تمرین دانش‌آموزان.
با شناخت علل این مسئله در گام اول باید برای رفع آنها اقدام کنیم . به عنوان مثال دقت کنیم اگر کودک ما ناتوانی و اختلالی در مسائل یادگیری دارد یا اشتباه های خاصی را در دروسی خاص تکرار می کند باید برای درمان ترمیمی او اقدام کنیم. و یا اگر علت بد خطی در کم بودن زمان لازم برای انجام دادن تکلیف است با استفاده از روش های مختلف این زمان را بسط دهیم.
ما به عنوان الگو و سرمشق تلاشی مضاعف داشته باشیم تا سرمشق هایی با خطوط منظم و خوش خط ارائه دهیم. دادن سرمشق‌هایی با رسم‌الخط نامناسب به دانش‌آموزان انگیزه ای برای خوش خط شدن به آنها نمی دهد.
در گام بعد ضروری است تا فرزندمان را با محاسن خوش خطی و استفاده از خط نستعلیق آشنا کنیم . به عنوان مثال اتلاف وقت هنگام نوشتن خط نسخ در مورد کلمه (محمد) قابل توجه است، اگر همین کلمه را دانش‌آموز با خط نستعلیق بنویسد سرعت بیشتری خواهد داشت. و یا خط نسخ روی کاغذ حجم بیشتری می‌گیرد، اما واژگان در خط نستعلیق جای کمتری اشغال می‌کنند.
در گام بعد لازم است تا موارد کاربرد هر یک از خطوط را برای او ذکر کنیم. خط نسخ به سبب نداشتن سیرهای دایره‌ای و انحناها و قوس‌های موجود در مفردات و کلمات صرفاً یادگیری در خواندن و نوشتن را تسهیل می‌کند و تأثیری در خوشنویسی ندارد.
در قدم بعد اینکه ما به عنوان الگو و سرمشق تلاشی مضاعف داشته باشیم تا سرمشق هایی با خطوط منظم و خوش خط ارائه دهیم. دادن سرمشق‌هایی با رسم‌الخط نامناسب به دانش‌آموزان انگیزه ای برای خوش خط شدن به آنها نمی دهد.
و… سعی کنیم تا اهمیت هنر را گوشزد کنیم و روحیه زیبایی شناختی را در فرزندان تقویت کنیم . توجه به زیبایی هنری خط باعث تقویت روح لطیف در کودکان می‌شود. و او را به این امر ترغیب می نماید.
محمد حسین صفائی /کارشناس ارشد فلسفه تعلیم وتربیت
فراوری و تنظیم : کهتری
مطالب مرتبط
