كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
سه مرحله رشد پسرها
2.مرحله دوم از6 تا 14 سالگي است.اوبراساس كنش هاي دروني خود كم كم ميخواهديادبگيرد كه يك مرد باشدوازنظرعلايق وفعاليت ها هرچه بيشترشبيه پدرش مي شود.(اگرچه مادرش در اين مرحله بسيار سهيم است ودنياي اطراف نيز برايش اهميت پيدا مي كند.)هدف اين مرحله ايجادمهارت وشايستگي، دركنار حس مهرباني وشادابي وتبديل او به فردي متعادل است.دراين حالت اواز اينكه يك پسر است حس خوبي دارد واحساس امنيت مي كند.
3.آخرين مرحله ،سنين 14 سالگي تا بزرگسالي است كه پسر براي آنكه سفرخودرا براي رسيدن به مرحله بزرگسالي كامل نمايد، نياز دارد از مشاوران مرد، اطلاعاتي دريافت كند.در اين مرحله نقش پدرومادر كمي كمرنگ تر ميشودامابايدطوري برنامه ريزي كنندكه مشاوران خوبي درزندگي پسرشان وجودداشته باشد.درغيراينصورت او مجبوراست براي شناخت خودبه گروه همسالاني كه شايستگي لازم راندارند، تكيه كند.هدف از اين كار آن است كه او باپيوستن هرچه بيشتر به جامعه بزرگسالان ،مهارتها ،مسؤليت پذيري واحترام به خود را بياموزد.توجه داشته باشيد كه بسياري از مشكلات( بويژه مشكلات رفتاري پسران ، بي رغبتي آنها به مدرسه وقانون شكني مردان جوان از قبيل نوشيدن مشروبات الكلي ،دعوا كردن وغيره) به اين علت است كه مااز اين مراحل رشدآگاهي نداشته ايم ودرزمان مناسب عوامل انساني مورد نياز رادر اختيار آنها قرار نداده ايم.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
ازتولد تا6 سالگي: سالهاي آرام
نكات قابل توجه دراين سن
1.تفاوتهاي جنسيتي كم كم بروز مي كند:نوزادان پسر حساسيت كمتري نسبت به چهره ها نشان مي دهند.پسر ها سريع تر رشد ميكنند وقوي تر هستند با اين حال مشكلات بسياري در مورد جدايي از مادرانشان نشان مي دهند.درسنين نوپايي، پسران به هنگام بازي بيشتر به اين طرف وآن طرف مي روند وفضاي بيشتري را اشغال ميكنند و متاسفانه بزرگسالان سعي مي كنندبا پسران به صورتي خشن تربرخورد كنند.
2.مهد درسالهاي اوليه براي پسران مناسب نيست:
بچه هاي زير سه سال بايد روزهاي طولاني كودكي راباافرادي بگذرانند كه برايشان اهميت خاصي دارند.در صورت امكان بايد تا سه سالگي بايكي ازوالدينش درخانه باشد. مراقبت توسط يكي از بستگان يااعضاي خانواده ،براي پسران زير سه سال بهتر از مهدكودك است.
از6تا 13 سالگي:آموختن مذكر بودن
پسربچه ها در حدود6 سالگي به پدر، پدرخوانده يا هر مرد ديگري كه در اطرافشان باشد «مي چسبند»ومي خواهند بااو باشند ،از او بياموزندواز رفتارش الگو برداري كنند.آنها مي خواهند «بدانند كه چگونه يك انسان مذكر» باشند.
– مادران همچنان مهم هستند:اين تغييرعلاقه ي ناگهاني كودك به پدربه معناي آن نيست كه مادر صحنه را ترك مي كند.
– مردي را پيدا كنيم تا فرزندمان شبيه اوباشد:اگرپدر نباشد ،كودك سعي مي كند مردان ديگري (مثلا درمدرسه ) بيابد چون او براي تكميل رشدش بايد «نرم افزاري »را ازمردي كه در دسترسش قرار دارد «دريافت كند».
مادران تنهايي كه در تربيت پسرانشان موفق بوده اندتاكيد كرده اند كه آنها الگوهاي مردانه ي خوبي مانند دايي ،عمو ،معلم مدرسه و…يافته اند تا آنهاراياري نمايند.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
14سالگي به بعد: مرد شدن
ازنظر هورموني(سطح تستوستروندربدن اوتا8 برابرافزايش مي يابد)وفيزيكي آماده است تانقش يك بزرگسال را بر عهده بگيرد ،اما ما مي خواهيم او5 يا6 سال ديگرصبر كند!به اين ترتيب مشكلاتي به وجود مي آيد.
تستوسترون
چرا پسرها دعوا و منازعه مي كنند؟
تستوسترون برحالات وانرژي انسان تاثير مي گذارد وچيزي بيش ازيك هورمون رشد ساده است.بي ترديد اين هورمون باعث ايجاد رفتارهاي پرانرژي وپرهيچان مي شود.
نكته قابل توجه اين است كه تستوسترون بر مغز اثر مي گذارد و باعث توجه پسرها به درجه ،طبقه ورقابت جويي مي شود اوبه دستورالعمل هاي محكم ومحيطي امن ومنظم نياز داشته باشد.اين هورمون(تستوسترون) باعث ايجاد تغييرات مهمي مي شود:
·درچهارسالگي، باعث فعاليت ورفتارهاي پسرانه مي گردد.
· درسيزده سالگي ،باعث رشدسريع وسردرگمي مي شود.
· درچهارده سالگي ،موجب بررسي محدوديت ها و واردشدن به دوران مردشدن مي گردد.
پسري كه تستوسترون درخونش جريان دارد، دوست دارد بداند چه كسي رئيس است ،امابايدبااوبه صورت منصفانه اي نيزبرخورد شود.محيط هاي بد بدترين حالت رادراو ايجادمي كند.پسري كه تستوترون زيادي دارد، براي كسب ويژگي هاي رهبري وهدايت انرژي خودبه صورت مناسب، به كمك زيادي نياز دارد.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
تفاوت مغز پسران ودختران
در هنگام تولد ،مغز نوزادان هنوز كاملا شكل نگرفته است وتنها به اندازه يك سوم اندازه ي واقعي رشد كرده است.مدت زيادي طول مي كشد تامغز كامل شود.ازهمان اوايل تفاوت هاي جنسي درمغزنوزادي كه هنوز متولد نشده است ،مشهود است.يكي از اين تفاوت ها آن است كه قسمت هاي راست وچپ مغز درپسرها ارتباطات كمتري پيدا مي كنند.
هردونيمه مغز انسان از طريق يك دسته مركزي بزرگ ازفيبرهايي به نام كورپوس كالوسام (جسم پينه اي) با يكديگر ارتباط برقرار مي كنند.اندازه كورپوس كالوسام درپسرها نسبتا كوچكتراست.(اتصالات كمتري درآن ازيك نيمه به نيمه ديگر وجوددارد).
مطالعات اخير نشان مي دهدكه پسرها در برخورد با انواع خاصي از مسائل(مانند امتحان هجايي ياجدول كلمات)تنها از يك طرف مغزشان استفاده مي كنند ،درحالي كه دخترها از هردو طرف استفاده مي كنند.
چرا آگاهي در مورد مغز اهميت دارد؟
آگاهي ازتفاوت هاي مغز پسران كمك مي كند تا براي برخي از مشكلات عيني آنها توضيحي داشته باشيم و نحوه برخورد با آنها را بيابيم.
اگر دو نيمه راست وچپ مغز شما ارتباطات زيادي با هم ندارند ،در انجام كارهايي كه به هردو نيمه مغز نياز دارند، مشكل خواهيد داشت.مهارت هايي چون خواندن، صحبت كردن درباره احساسات وحل مشكلات از طريق درون نگري آرام(نه دعواي فيزيكي با مردم) ارجمله اين كارها هستند! آيا با اين مشكلات آشنا هستيد؟ پس متوجه اهميت اين تحقيقات در مورد مغز مي باشيد.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
پسران ناتوان تر نيستند-آنها متفاوتند.
كساني كه نيمه راست مغزشان پيشرفته تر است(مانند پسران)از مزايايي برخوردارند. مردان علاوه بر آنكه تفاوت هاي رياضي وماشيني بهتري دارنداهل عمل نيز هستند واگر با مشكلي برخورد كنند مي خواهند آن را برطرف سازند.نيمه راست مغز هم احساسات وهم فعاليت ها را كنترل مي كند، بنابراين مردان به احتمال زياد وارد عمل مي شوند. درحالي كه زنان آن قدر درباره آن فكر مي كنند تاكاملا از پا بيفتند! يك مرد نياز به تلاش بيشتري دارد تا به نيمكره چپ مغزش رجوع كند وكلماتي براي توضيح احساسي كه درنيمه راست مغزش ثبت مي كند ،بيابد.
نقش پدرها
بچه ها برخورد شما را ياد مي گيرند.
بچه هافقط از آنچه به زبان مي آوريد، نمي آموزند؛ بلكه رفتار و برخورد شما رانيز(به ميزان قابل توجهي)مي آموزند.بچه ها بامشاهده رفتار شما دوست داشتن را ياد مي گيرندوياد مي گيرند كه حس كنند.
پسرها با مشاهده رفتار پدرشان وديگر مردان چيزهايي در مورد احساسات ياد مي گيرند.آنها بايد ببينند كه شما چهار احساس اصلي را بروز مي دهيد:غم ،خشم ،خوشحالي، ترس.
وقتي احساساتمان را نزد بچه ها بيان مي كنيم، تعادلي ايجاد مي شود.پسرها سعي مي كنند احساسات دروني خود رابا رفتارهاي ظاهري هماهنگ كنند وما بايد به آنها نشان دهيم كه چگونه چنين كاري امكان پذير است.
هر اتفاقي كه در زندگي زناشويي شما افتاد ،از فرزندانتان طلاق نگيريد: دركنار فرزندانتان باشيد وبه خاطر بچه ها ياد بگيريد كه نسبت به همسر سابقتان مؤدب و مهربان باشيد.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
بازي هاي خشن
پل وايت مي گويد:”اگرمي خواهيد با پسرها كنار بياييد كشتي گرفتن را ياد بگيريد!”
بررسي ها نشان مي دهد كه پسرها از بازي هاي خشن درس مهمي ياد مي گيرند كه براي همه افراد جنس مذكر مفيد است: چگونه سرگرم باشيم، سروصدا به پا كنيم ،حتي عصباني شويم و درعين حال ،بدانيم كه چه موقع تمام كنيم.براي افراد مذكر كه تستوسترون دارند، اين امر حياتي است.
يك مرد واقعي كسي است كه مسئول خود ورفتارهاي خودش باشد.پسر شما توانايي كنترل رفتار و حركاتش را(حداقل به طور نسبي) هنگامي كه با پدر يا عمويش كشتي مي گيرد ،مي آموزد.
پدرهاي ناشناخته
اشكالي ندارد كه والدين ديدگاههاي مختلفي درمورد تربيت فرزندانشان داشته باشند، اما به اين اختلاف نظرها بايد دور از چشم بچه ها و به طور خصوصي رسيدگي كنيد.مرداني كه ارزش همسرشان را پايين مي آورند ،زندگي جنسي بسيار بدي خواهند داشت.
اگربه صحبت هاي برخي زنان درباره همسرانشان گوش كنيد، جا مي خوريد.آنهامي گويندكه “من واقعاچهار بچه دارم ،ويكي از آنها شوهرم است”وپس از آن لبخند تلخي مي زنند. زنان، كودك ديگري به جاي شوهر نمي خواهند.آنها يك برج قدرت مردانه نمي خواهند، بلكه خواهان كسي هستند كهدر كنار آنها باشد و به آنها كمك كند.زنها واقعا مشتاق چنين مردي هستند ومردي كه بتواند چنين باشد بسيار ارزشمند است.
فرزندانتان مجبور نيستندچيزي رادوست داشته باشند ؛اشكالي نداردكه يكي دو بار در روز فرزندانتان از تصميمات شما خوششان نيايد.اگر اوقات زياد خوبي با هم داشته باشيد وسابقه طولاني توجه ومشاركت با هم به وجود آمده باشد، حس خوبي را ايجاد كرده ايد.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
پدرها اهميت دارند
آمار نشان مي دهد پسر هايي كه پدر در كنارشان نيست ،بيشتر دچار خشونت مي شوند، صدمه مي بينند، دچار مشكلات مي شوند، در درسهايشان ضعيف هستند ودر نوجواني به عضويت گروههاي تبهكاردر مي آيند.
مادران و پسران
چگونه از نوزاد پسرمان مراقبت مي كنيم؟
تمام نگرش ها وعقايد اوليه ما درباره مردان، دردر مراقبت روزمره ما از پسرانمان منعكس مي شود. تمام واكنش هاي ما ناشي از نگرش هاي دروني ما نسبت به داشتن يك نوزاد(و داشتن يك نوزاد پسر) است. اگربرادر(يا پدري كه در امور فرزندانش مشاركت كند) نداشته ايد ،مجبوريد اطلاعات بيشتري براي درك رفتار هاي طبيعي پسران به دست آوريد. خوب است كه از شوهرتان يا دوستان مرد خانواده اطلاعاتي در اين مورد كسب كنيد. گاهي اوقات شما فقط به دانش كاربردي نياز داريد.
تطابق مادري كردن با رشد بچه ها
همچنان كه پسري رشد پيدا مي كند ،سبك تربيتي شما نيز بايد با او رشد پيدا كند.در ابتدا شما رئيس هستيد و نظارت دائمي بر او داريد. درسالهاي مدرسه ،آموزش مي دهيد، مراقب هستيد و محدوديت ها را تعيين مي كنيد.بعدها به يك مشاورودوست تبديل مي شويد واين درحالي است كه مسير خود را پيدا مي كند. به مرور مسئو ليت وآزادي بيشتري به او بدهيد. همه اين مسائل به موقعيت شناسي شما بستگي دارد. در دوره نوجواني ،بگذاريد از پيامد هاي كارها(يا كم كاري ها)يش درس بگيرد.مثلا اگر وقت تلف كند، ديربه مدرسه مي رسد. اين سن، زمان مسئوليت پذيري بيشتراست.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
مراقب باشيد در نوجواني ،برخوردهاي تند و جدي نداشته باشيد، به ويزه اگر مادري مجرد هستيد.آرامش خود را به دست آوريد وسپس به صورت منطقي به آن موضوع بپردازيد.
پرورش سلامت جنسي
ما مي خواهيم پسرهايمان از اينكه مذكر هستند حس خوبي داشته باشند.
آموزش جنسي از دو بخش تشكيل مي شود: جزئيات فيزيكي رابطه نزديك وسؤالات بسيار بزرگتري در مورد نگرش ها وارزش ها. جنبه ها ي واقعي جنسيت را بايد از دوره نوپايي در صحبت ها وتوضيحات با بچه ها مطرح كرد.اطلاعات واقعا مهمي كه منتقل مي كنيد ،نوع نگرشتان درباره جنسيت است. اين نگرش بايد از سوي والدين و جامعه بزرگسالان ارائه شود. اگر شما درباره جنسيت(ومسائل درست ونادرست آن) صحبت نكنيد، آنها ارزش ها را ازدوستان و تلويزيون فرا مي گيرند.
رفتار آزارنده بسياري ازپسران از روي بد جنسي نيست بلكه از روي حماقت است. اگربزرگسالان و ناصحين رفتارشان را صريحا به آنها گوشزد مي كردند، آنها ازآن رفتارها دست مي كشيدند.
ملاطفت اكتسابي است
درجوامعي كه نسبت به بچه هاي كوچك رابطه و عشق كمتري وجود دارد، بيشترين خشونت در بزرگسالي بروز مي كند. واضح است كه زندگي كودكان هر چه بيشتربا مهر و محبت همراه باشد، آنها در بزرگسالي احساس امنيت و عشق بيشتري مي كنند.برخورد گرم و همراه با عشق با بچه ها آنها را در برابر نياز يا علاقه به آزار ديگران واكسينه مي كند.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
هرزه نگاري
اگر پسرتان عكس هايي در اتاقش دارد كه شما را اذيت مي كند و احساس ناراحتي مي كنيد از او بخواهيد تا عكسهارا درجايي قرار دهد كه شما آنها را نبينيد.مثلا آنها راروي ديوار اتاقش نچسباند و اگر شما يا همسرتان حتي از اينكه او اين تصاوير را دارد ناراحتيد، اين موضوع را به او بگوييد ودر اين مورداز همسرتان حمايت كنيد، ممانعت نتيجه بخش نيست ،والدين بايد از نزديك مراقبت كنند تا بتوانند از مطالب واقعا مشكل سازي كه در بين پسر ها توزيع مي شود، جلوگيري كنند ودر عين حال پسر ها را به علت علاقه و كنجكاوي شان شرمنده نسازند.
انقلابي در آموزش
مدارس در صورتي كه به صورت زير عمل نمايند مكان منا سبي براي پسرها هستند.
– اجازه دهند پسرها يك سال ديرترازدخترها مدرسه را شروع كنند، يعني هنگامي كه مهارت هاي حركتي آنها براي كار با مداد و كاغذ آماده باشد(مهارت هاي دختر ها بسيارسريع تررشد مي كند).
– جنس مذكر را(جوان يا بالغ) به صورت جدي در امرآموزش به كار گيريد و همچنين از مردان مناسب بيشتري در جامعه براي آموزش و حمايت فردي استفاده كنيد.
كليدهاي تربيت و رفتارباپسرها
– نظام آموزشي را مجددا طراحي كنيد تا برنامه ها بيشتر برنامه هاي فيزيكي ،فعال ،عيني و چالش انگيز باشد.
– نقاط ضعف پسرها(بويزه خواندن و نوشتن) رابا برنامه هاي زبان فشرده ي خاص پسرها ،درست از شروع مدرسه ابتدايي هدف قرار دهيد(و در دوره راهنمايي كلاسهاي زبان مجزايي برايشان ترتيب دهيد).
– روابط فردي خوبي با پسر ها ايجاد كنيد تا به نيازهاي پدرانه آنها پاسخ دهيد و الگوهاي مناسبي براي پسرها باشيد.
– به اين حقيقت توجه كنيد كه رفتار مشكل زامي تواند نشانه اي ازوجود مشكلات در يادگيري باشد و اين مسئله را هر چه زودتر بررسي كنيد.
پسرها در ورزش
ورزش مي تواند فوايد بسياري براي بچه ها داشته باشد.ورزش به انها فرصت تمرين كردن ،لذت بردن،چالش داشتن وحس موفقيت مي دهد وبه ويژه علائق مشتركي بين پدران وپسران ،وپسرها ومرد ها به طوركلي ايجاد ميكند.ورزش اغلب روش عالي براي شخصيت سازي، اموزش درباره ي زندگي و ايجاد مردانگي است.متاسفانه ورزش در حال ابتذال است.ورزش كردن به صورت كاملا رقابتي اغلب به اسيب هاي دائمي منجر مي شود.ورزش بايد مشاركتي ،بي خطر و براي همه سر گرم كننده باشد وبراي تاكيد ورزد.پسران به ورزش نياز دارند.ما نبايد بگذاريم ورزش توسط قدرتهاي تجاري يا رهبري نابالغانه فاسد شود.
فاطمه صالحی زاده
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
