وسواس فکری ـ عملی، نوعی اختلال اضطرابی
وسواس فکری ـ عملی (O.C.D) نوعی اختلال اضطرابی است که با وسواس ها یا اجبارهای عودکننده و یا هردوی آنها مشخص می شود. وسواس شامل احساس، اندیشه یا تصویر ذهنی مزاحم است و اجبار شامل رفتاری آگاهانه و عودکننده‌است. ریشه بیماری وسواس اضطراب است و بیماری به دو شکل فکری و عملی بروز می‌کند. کودکان (با توجه به سن و میزان درک و فهمشان) ممکن است از بی معنی بودن آنچه انجام می دهند آگاه باشند، با این وجود، زمانی که برخلاف اجبارهایشان عمل کنند، پریشانی شدیدی را تجربه نمایند و بخواهند از وسواس های ایجادکننده آن اجبارها خلاص شوند، گاهی این تشریفات به قصد جلوگیری از رخ دادن یک اتفاق خیالی صورت می گیرد. در این موارد کودکان احساس می کنند شخصاً مسئول اجرای اعمالی هستند که از این رویداد ناگوار جلوگیری کنند. او همواره به خود مى گويد : «من بايد…» بر طبق گزارش انجمن روانپزشكان آمريكا تقريباً از هر ۲۰۰ كودك و يا نوجوان، يك نفر دچار اختلال وسواس فكرى عملى است. اجبار تلاشی است که برای کاهش اضطراب ایجاد شده توسط افکار وسواسی صورت می گیرد هرچند همیشه موفقیت آمیز نباشد و حتی گاهی به افزایش اضطراب هم منجر شود. چنانچه بیمار در برابر انجام عمل وسواسی مقاومت کند، اضطرابش بیشتر می‌شود. گاهی اوقات کودکان هم دچار وسواس می‌شوند که معمولاً نشانه‌های آن رفتارهای پرخاشگرانه، تکرار کلمات و یا لجبازی با اطرافیان است. در كودكان به صورت تفكرات مزاحم و تكرار كليشه وار رفتارهاى خاصى بروز مى كند كه موجب برانگيختگى و نگرانى آنان مى شود
وسواس اضطراب اجبار رهایی از اضطراب (به طور موقت)
سن بروز وسواس به طور متوسط حدود ۱۱ ۱۲ سالگی است و بروز آن غالبا به طور تدریجی است، گرچه در برخی موارد بروز ناگهانی هم گزارش شده است. شکل گیری وسواس و بروز کمرنگ علائم آن از سنین پایین قابل مشاهده است. ویژگی وسواس کودکانه این است که کودکان بر خلاف بزرگسالان به بی اساس بودن افکار یا رفتار خود آگاهی ندارند.
به طور کلی رایج ترین افکار و رفتار وسواسی کودکان عبارتند از:
ـ ترس از گرد و خاک و عفونت و بیماری که با شستشوی وسواسی همراه شود، از جمله شایع ترین نشانه های رفتار وسواسی است.
ـ یکی دیگر از انواع شایع افکار وسواسی به بیماری و مرگ مربوط می شود. به افکار وسواسی در ارتباط با بیماری، غالبا مالیخولیا گفته می شود که کودک همواره فکر می کند به نوعی بیماری مبتلا است.
نیاز به همدردى، دلسوزى و رسيدگى یکی دیگر از وسواس های رایج در کودکان است.
ـ تمایل به پاکیزگی و نظم. نیاز به ایده آل بودن در بسیاری از کودکان خصوصا در مراحل خاصی از رشد دیده شده ولی اگر این تمایل تقویت و یا در آن زیاده روی شود، می تواند نشانه ای از وسواس باشد که تصحیح چندین و چند باره تکالیف شب و یا غلط گیری و پاکنویس کردن مکرر یک نامه نمونه هایی از این رفتار است.
اگر در همان مراحل اولیه که بیماری کودک (وسواس) شناخته شد تحت درمان قرار گیرد، خیلی بهتر است. در غیر این صورت، آداب رفتاری و رفتارهای اجتنابی، فرصت رشد کردن خواهند داشت و در نتیجه وسواس به دیگر قسمت های زندگی فرد گسترش می یابد. گفتنی است نیمی از افراد بزرگسال مبتلا به این اختلال، در کودکی نیز این ناراحتی را داشته اند.
به طور كلى علائمى كه والدين بايد نسبت به بروز آنها حساس و هوشيار باشند تا اين اختلال را در كودك شان زود تشخيص دهند، عبارتند از:
ـ مجروح شدن و ترك خوردن پوست دست كودك بر اثر شستن مكرر دست ها.
ـ مصرف بيش از اندازه صابون، دستمال كاغذى، نوار توالت و…
ـ افت تحصيلى ناگهانى و پايين آمدن يك باره نمرات امتحانات مدرسه.
ـ طول كشيدن بيش از اندازه مشق نوشتن.
ـ سوراخ شدن و تكه تكه شدن پاك كن ضمن مشق نوشتن و امتحان دادن.
ـ تعريف كردن مكرر و يك نواخت درس هاى روزانه با استفاده از جملات مكرر.
ـ لباس عوض كردن بيش از اندازه.
ـ داشتن مراسمى طولانى براى خوابيدن.
ـ نگرانى براى سلامتى اعضاى خانواده.
ـ اصرار بر دادن آزمايش هاى گوناگون پزشكى، براى اطلاع از سلامتى خود و اعضاى خانواده.
گرداورنده : سارا گودرزی
سلام دختر شش ساله ای دارم که مبتلا به وسواس است طوری که برای بستن موهایش باید وقت زیادی بذارم هر روز صبح هنگام رفتن به مهد یک ساعت وقت صرف بستن موها و اماده شدنش میشه وهر بار که اینکارو انجام میدم گریه میکنه و میگه موهامو بد بستی و بازش میکنه و دوباره مجبورم اینکارو انجام بدم و بالاخره اگر راضی بشه حتی شب هم حاضر نیست موهاشو بار کنه همچنین در مورد مرتب کردن وسایلش توی اتاق و کمد وکیفش به شدت حساسه واگر کسی چیدمانشو به هم برنه بسیار عصبی میشه و گریه میکنه.و دیگه اینکه وقتی به رستوران یا سینما میریم اصلا روی صندلی نمیشینه وتمام مدت می ایسته و میگه صندلی ها کثیفه.راستش مشکل اضطراب و ضعف در برقراری روابط با دیگران هم داره لطفا راهنماییم کنید تو شهر ما مشاور خوب نیست.ممنون
با سلام
دوست عزیز در خصوص مشکل کودکتان بهتر است حتما ابتدا با یک روان پزشک متخصص کودک مشورت نمایید.