پرخاشگری کودکان استثنایی از10 تا12 سال
مقدمه علی رغم بحثهای گوناگونی ئخنق ز که در زمینه ی عقب ماندگی ذهنی صورت گرفته، این پدیده بخوبی شناخته نشده است. به همین دلیل نه تنها جامعه، بلکه والدین این گونه افراد و حتی تمامی دست اندرکاران نیز با رفتار مناسب با این پدیده آشنایی کافی ندارند.
در این مقاله سعی شده است که ویژگیهای عقب ماندگی ذهنی و نیازهای افراد مبتلا به این عارضه با زبانی ساده مطرح گردد و شیوه ی صحیح برخورد با این پدیده نشان داده شود. اولین گام در پرداختن بدین مهم، برخورداری اولیاء و مربیان به ویژه دست اندرکاران تعلیم و تربیت جامعه از برداشت و نگرشی صحیح و باوری درست از ماهیت عقب ماندگی ذهنی و ویژگیهای افراد عقب مانده ی ذهنی است. عقب ماندگی ذهنی بیماری نیست،… اما می تواند در نتیجه بیماریهای مختلف به وجود آید و افراد عقب مانده ی ذهنی نیز در برابر بیماریها آسیب پذیرترند. * عقب ماندگی ذهنی مرض نیست، … اما می توان با تمهیدات بهداشتی و پزشکی از بروز آن پیشگیری کرد، لیکن نمی توان به دارو و اقدامات پزشکی، به عنوان درمان قطعی عقب ماندگی علائم: زمان نشستن، راه رفتن و حرف زدن در این بیماران دیرتر از گروه همسالانشان است. در بعضی موارد اندازه سر آن ها کوچکتر یا بزرگتر از حد طبیعی است. سن عقلی این کودکان از سن واقعی آن ها کمتر است.
پرخاشگری کودکان استثنایی از10 تا12 سال
برخی از آن ها کنترل دفع ادرار و مدفوع خود را ندارند. عقب ماندگی ذهنی به دو گروه آموزش پذیر و تربیت پذیر تقسیم می شوند. (آموزش پذیرها می توانند در مدارس کودکان استثنایی درس بخوانند و تا اندازه ای توانایی آن ها را ارتقاء دهند. تربیت پذیرها کودکانی هستند که می توانند در مراکز توانبخشی کارهای ساده و خاصی را یاد بگیرند.) ذهنی اتکا داشت. نوع اختلال ذهنی: پرخاشگری وبیش فعالی تعریف و ویزگی های پرخاشگری: معمولاً نتیجه خشم حاصل از محرومیتی است که کودک در خانواده، مدرسه و یا محیط احساس می کند. طرد کودک، خشونت با او و یا حتی افراط در محافظت و توجه به او، عواملی است که سبب می شود کودک با ابراز رفتارهای پرخاشگرانه انتقام خود را از افراد یا جامعه بگیرد.
شدت این گونه رفتارها در دوران نوجوانی بیشتر است. ،… اما تخاصم و پرخاشگری و ناسازگاری می تواند از ویژگیهای عقب ماندگان ذهنی بخصوص به هنگام مواجه شدن آنان با ناکامیهای مستمر و شکستهای پیاپی باشد انچه باید بدانیم : از هر گونه اقدام یا رفتار توهین آمیز، تحقیر، تنبیه و سرزنش آن ها جداً باید خودداری کرد. برای رفع موارد فوق حتماً باید از متخصصان روانشناسی، مشاوران و روان پزشکان کمک گرفت خانواده ها نباید از داشتن چنین کودکانی احساس شرمساری کنند. تا حد امکان از ازدواج های فامیلی خودداری شود. از بارداری های بالای 35 سال جلوگیری گردد. به این نوع کودکان نیز محبت کنیم. از نظر تغذیه و بهداشت فردی به آن ها توجه نماییم.
پرخاشگری کودکان استثنایی از10 تا12 سال
از توهین، تحقیر و سرزنش کردن آن ها خودداری کنیم. در صورت امکان از مراکز توانبخشی کمک بگیریم. رفتارهای ضد اجتماعی و پرخاشگری در زمره شایع ترین علل ارجاع کودکان و نوجوانان به کلینیک های بهداشت روانی هستند.آنچه باعث توجه محققان به رفتارهای پرخاشگرانه شده، اثر نامطلوب آن بر رفتارهای بین فردی و همچنین اثر ناخوشایند آن بر حالات درونی و روانی افراد است. عدم مهار رفتار پرخاشگرانه علاوه بر اینکه می تواند باعث ایجاد مشکلات بین فردی و جرم شود، درون ریزی را نیز به همراه دارد، و باعث انواع مشکلات جسمی و روانی ، مانند زخم معده ، سر درد و افسردگی می شود. در مورد کودکان کم توان ذهنی با توجه به محدودیتهای ویژه آنها نسبت به کودکان عادی ، می توان انتظار داشت که رفتارهای پرخاشگرانه و سازش نایافته بیشتر از آنها بروز کند،آنان به سبب محدودیتهای مختلف که غالباً ار محدویتهای شناختی آنها ناشی می شود ، با شکستهای متعددی روبه رو می شوند و پیامد همه این عدم موفقیتها ناکامی است که خود سر آغاز پرخاشگری به گونه های مختلف خواهد بود.
از جمله محدویتهای کودکان کم توان ذهنی ضعف قوای جسمانی و تواناییهای حسی و حرکتی آنان است. کودکان کم توان ذهنی به سبب کمبود خزانه رفتاری و عدم فعالیتهای ورزشی از پرخاشگری به مثابه ابزاری برای برآوردن نیازهای خود استفاده می کنند.پرخاشگری این کودکان یکی از عمده ترین مشکلات مربیان ورزش،معلمان و والدین تلقی شده است.روشهای مختلفی برای درمان پرخاشگری کودکان و نوجوانان کم توان ذهنی پیشنهاد شده که ار آن جمله روشهای مبتنی بر نظریه یاد گیری اجتماعی است. راه های درمان: – ارایه و تقویت الگو های مناسب به کودکان تا به طریق نیابتی رفتارهای غیرپرخاشگرانه آنان تقویت شود. – آموزش خودگردانی و روشهای بازداری از پرخاشگری و استفاده از اصول پنج گانه تغییر رفتار برای کاهش پرخاشگری ، همچنین افزایش رفتارهای رقابت کننده با پرخاشگری در زمره این روشها است.
پرخاشگری کودکان استثنایی از10 تا12 سال
– علاوه بر آن ، می توان به تقویت تفکیکی رفتارهای دیگر نیز اشاره کرد که در آن همه رفتارهای دانش آموزان غیر از رفتارهای پرخاشگری تقویت می شود و زمانی که فرد بتواند رفتارهای پرخاشگرانه خود را کنترل کند، مورد تقویت قرار می گیرد .روشهای دیگری نیز برای تعدیل رفتارهای پرخاشگرانه کودکان و نوجوانان وجود دارد مانند تنش زدایی، آموزش آرمیدگی و استفاده از ورزشهای مختلف برای کاهش پرخاشگری. تحقیقات نشان داده اند که فعالیتهای حرکتی نظم به طور فوق العاده ای بر وضعیت جسمانی و روانی افراد مثبت دارد. ماژوک تاچلمن و هوسر به بررسی تاثیر ورزش همراه با موسیقی بر روی پنج کودک با نارسایی توجه/بیش فعالی پرداختند.
نتایج این پژوهش نشان داد که ورزش توام با موسیقی بر روی مشکلات رفتار اجتماعی و سرعت کاری این کودکان تاثیر مثبتی داشت و در برخی از زمینه ها نیز بیش فعالی آنها کاهش یافته بود.به طور کلی از نتایج این پژوهش چنین بر می آید که ورزش توام با موسیقی برای کودکان با اختلال نارسایی توجه /بیش فعالی مفید است. میشن نشان داده است که تمرینهای جسمانی و ورزش یکی از موثر ترین روشهای غلبه افراد اتیسم بر معلولیت هایش است،زیرا به یادگیری مهارتهای حسی –حرکتی ، ارتباطی و اجتماعی شدن کمک می کند و باعث افزایش عزت نفس آنها می شود. ادلمن در پژوهشی در مورد تاثیر ورزش رزمی آیکیدوبر کاهش پرخاشگری 15 دانش آموز دبیرستانی که دچار اختلالات شدید عاطفی بودند،به این نتیجه رسید که گروه مورد آزمایش پس از 12 هفته انجام ورزش رزمی آیکیدو،کاهش شدیدی در رفتارهای نابهنجاری اختلال گر در کلاس ،ناسزاگویی به همدیگر،حملات فیزیکی به یکدیگر و به کارکنان مدرسه ،رفتارهای بزهکارانه و پرخاشگرانه نشان داده اند. گابلر_هال ،هال و باری چونگ ،در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که تمرینات آیروبیک بر روی وضعیت رفتاری و روان شناختی افراد با عقب ماندگی ذهنی و ناتوانیهای توام با آن تاثیر دارد.
پرخاشگری کودکان استثنایی از10 تا12 سال
پژوهشهای ماژوک و همکاران نشان می دهد که ورزش توام با موسیقی بر روی مشکلات رفتار اجتماعی و سرعت کاری کودکان با نارسایی توجه / بیش فعالی تاثیر مثبت دارد وبیش فعالی آنها را کاهش می دهد. کاهش پرخاشگری دانش آموزان در اثر ورزش صبحگاهی احتمالاً به دلیل ترشح غدد درون ریزی است که موجب آرامش روانی می شوند. زیرا در اثر ورزش اوپیات طبیعی ترشح می شود که موجب آرامش بدن می شود و در نتیجه د رکاهش پرخاشگری تاثیر می گذارد.ورزش صبحگاهی از طریق ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی از قبیل تنظیم جریان خون و تنظیم دستگاه قلبی و عروقی به آرامش اعصاب کمک می کند و باعث کاهش پرخاشگری می شود. همچنین افراد در گروههای ورزشی مهارتهای روانی،اجتماعی،رفتاری و ارتباطی لازم را برای حضور در صحنه روابط فردی و اجتماعی کسب می کنند که به سهم خود موجب پاسخ سازنده این افراد به رفتار دیگران می شود و پرخاشگری را کاهش می دهد. بیش فعالی ویزگی ها و راه های درمان : علل پیدایش اختلالات روانی متنوع است.
عوامل ارثی، فرهنگی، اجتماعی، ضایعات مغزی، محرومیتهای عاطفی و استرس ها هریک به تنهایی با یکدیگر ارتباط داشته و می توانند موجب بروز رفتارهای غیرعادی شوند، البته بیشترین اختلالات به آسانی قابل شناساییاند. کودک نمیتواند از احساسات خود مانند ترس و اضطراب، احساس محرومیت و شکست صحبت کند، ولی میتواند آنها را به زبان علائم جسمانی مانند بیاشتهایی، دلدرد، سردرد و اختلالات رفتاری مانند بیقراری، امتناع از رفتن به مدرسه و بهانهگیری بیان کند. بنابراین هر رفتار غیرعادی کودک یا علائم جسمانی را بویژه اگر علت عضوی نداشته باشدباید به عنوان واکنش نسبت به شرایط پیرامون او در نظر گرفت، اغلب فرزندان خود را به خاطر خطاهای او محکوم می کنیم یاآنها را تنبیه می کنیم و فراموش می کنیم که به جای آن باید خطاها و ندانمکاریهای خود را علت بروز مشکلات آنها بدانیم. بیش فعالی ADHD اختلالی است که در آن پرتحرکی، بیتوجهی و رفتارهای ناگهانی بیشتر و شدیدتر از کودکان دیگر وجود دارد. ۳ تا ۵ درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند و در پسرها این مشکل شایعتر است.
پرخاشگری کودکان استثنایی از10 تا12 سال
امکان دارد در برخی، بیشتر علائم پرتحرکی و رفتارهای ناگهانی و در گروهی دیگر علائم بیتوجهی بیشتر دیده شود. باید گفت علائم این بیماری قبل از ۷ سالگی شروع میشود. کودکان ADHD در تمرکز کردن مشکل بزرگی دارند. این گونه کودکان به نظر میرسد که بیتوجهاند و مشکلات ویژهای در کنترل فعالیتهایشان در موقعیتهایی که از آنها خواسته میشود، دارند. آنها به طور دائم حرکت میکنند. بینظم، بیعلاقه و غیرقابل پیشبینی هستند. آنها خیلی سریع کفشها و لباسهایشان را فرسوده میکنند. بسیار زود اطرافیان خود را خسته میکنند. از برجستهترین ویژگیهای این اختلال بیقراری افراطی و توجه بسیار ضعیف است. براساس درجهبندی والدین- معلمین یک چهارم تا یک دوم از کودکان و نوجوانان بیقرارند، اما هدفمند عمل میکنند،این در حالی است که فعالیت کودکان ADHD فاقد نظم و هدف است. این کودکان غالباً به علت پیشرفت تحصیلی اندک و مشکلات اجتماعی اعتماد به نفس پائینتری دارند و از حفظ توجه روی تکالیف یا فعالیت مربوط به بازیها ناتوانند. آنها اغلب نمیتوانند حتی به یاد آورندکه باید چه کار بکنند.این کودکان از نظر سازگاری اجتماعی نیز مشکل دارند، به طوری که از بازیهای متناسب با سن خود امتناع میورزند. در بازیهای گروهی اخلال ایجاد کرده و موجب نزاع میشوند. اگرچه کودکان به طور عادی تا اندازهای بیقرارند، ولی چنانچه بیقراری شدید و دائمی بوده و در رفتار کودک هماهنگی وجود نداشته باشد در این صورت بیقراری باید مورد توجه قرار گیرد.
شروع بیماری در پسران ۴ برابر بیشتر از دختران است. غالب روانپزشکان عقیده دارند اگرچه شروع بیماری قبل از ۳سالگی است، ولی تشخیص بیماری در ۷ سالگی که کودک به مدرسه میرود و احتیاج به آرامش و دقت و تمرکز حواس دارد، انجام میگیرد. بیشتر این کودکان از قوای درک و هوش طبیعی حتی بالاتر برخوردارند و خرابکاریهای خود را به طور غیرمترقبه و ناگهانی انجام میدهند. ADHD اغلب به دو علت در سال های اولیه مدرسه بیشتر تشخیص داده میشود. اول این که تشخیص قبل از ۴و۵ سالگی به خاطر این که در این دوره رشدی رفتارهای کودکان عادی شبیه به ملاکهای موجود در ADHD است، این کودکان با ورود به مدرسه بیشتر مسئلهدار میشوند، چون کودکان پرتحرک برای نشستن سر کلاس مشکل دارند. آنها با توجه به شدت اختلال معمولاً یک یا دو زنگ اول را تحمل میکنند و بیشتر در ساعات نزدیک ظهر بیقرار و پرتحرک میشوند و به عناوین مختلف سرجایشان میلولند یا با همکلاسیهای خود صحبت میکنند و یا درخواست مکرر برای بیرون رفتن از کلاس را دارند. معلمان معمولاً این کودکان را بازیگوش نامیده و معتقدند که نظم کلاس را به هم میزنند. در حالی که این کودکان تحمل یک ساعت یا یک ساعت و نیم سرکلاس نشستن به طور مداوم را ندارند. پس از شناخت مشکل این کودکان باید به آنها اجازه داده شود که هر ۱۵الی ۳۰ دقیقه یکبار به مدت چند دقیقه از کلاس خارج شوند. از مشکلات دیگر این کودکان در مدارس نداشتن توجه و تمرکز است و به نظر میرسد کودک به صحبتهای معلمش گوش نمیدهد. اما یک معلم باتجربه و با شناخت و درک کافی از این اختلال میتواند با قرار دادن دانشآموز دچار این مشکل در میزهای اول کلاس و نیز با طرف مخاطب قرار دادن گهگاه دانشآموز در هنگام درس به آنها کمک نماید. از مسائل دیگر اختلالات یادگیری است که شامل موارد اشکال در روخوانی و ناتوانی در یادگیری ریاضیات و اختلال در نوشتن است.
پرخاشگری کودکان استثنایی از10 تا12 سال
این کودکان معمولاً به علت شلوغی و بر هم زدن نظم کلاس، زیاد از کلاس خارج میشوند و اغلب اوقات از سوی اولیای مدرسه سرزنش و تنبیه میشوند.معلمین باید اطلاعات کافی از این اختلال داشته باشند و در پایههای ابتدایی این گونه کودکان شناسایی شوند و رفتاری منطقی و علمی با آنها شود و معلمین با والدین این کودکان در تعامل باشند و وضعیت آنها را به طور متداوم بررسی کنند. والدین چگونه به بچههای خود کمک کنند ۱) ابتدا باید مطمئن باشیم که فرزندمان واقعاً نشانههای این اختلال را دارد، به علاوه تشخیص نهایی از سوی متخصص انجام میگیرد، گاهی افرادی که بسیار مضطرب و نگران هستند، ممکن است جنب و جوشهای طبیعی فرزند را علتی بر بیش فعالی بدانند.
بنابراین در قدم اول بایستی راجع به تشخیص مطمئن باشیم و به فرزندمان برچسب نادرست نزنیم. ۲) هماهنگی والدین در برخورد با کودک بیش فعال خود باید هماهنگ باشد تا کودک فرصتی برای سوءاستفاده نداشته باشد که رفتار نادرست خود را تکرار کند و همچنین والدین از انجام تنبیههای بدنی در این گونه کودکان باید خودداری کنند. ۳) ایجاد قانون برای کودک. برای به هنجار شدن رفتارهای کودک والدین باید قوانین را در منزل برای وی ایجاد کنند و در صورت انحراف از این قوانین او را تنبیه کنند (البته منظور از تنبیه، تنبیه جسمانی یا روحی نیست بلکه تنبیه به صورت ممنوعیت از تماشای برنامه تلویزیون یا انجام بازی مورد علاقه او است) ۴) صحبت و مشاوره با والدین کودکانی که مشکل کودکان آنها را دارد، این امر موجب میشود که والدین از تجربیات یکدیگر استفاده کنند و نحوه برخورد آنها با کودکانشان بهبود یابد. ۵) بعضی رژیمهایی غذایی، چاشنیها و مواد رنگی و شیمیایی موردعلاقه کودکان، کاکائو، قهوه، نوشابه یا تنقلات در تشدید این رفتارها کمک میکند. ۶) والدین باید نحوه زندگی و برخورد با این کودکان طبیعی اما پرهیجان را بیاموزند.
البته تا زمانی که کودک بسیار کم سن و سال است این کار بسیار دشوار است، اما با رفتن به مدرسه کودک آرام تر و متمرکزتر میشود. چنانچه این بچهها در سنین کودکی معالجه نشوند در دوره نوجوانی احتمال این که رفتارهای ضداجتماعی داشته و افسرده شوند، بسیار است. بنابراین به والدین توصیه میشود که حتماً در دوران کودکی برای معالجه این کودکان اقدام کنند.
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا