چطور مي‌توان فهميد كه كودك‌مان مبتلا به يبوست است ؟
وقتي صحبت از ميزان دفع كودكان درميان است? هيچ برنامه يا مقدار “نرمالي” وجود ندارد – تنها مي‌توان گفت چه ميزاني براي اين كودك خاص نرمال است. وي ممكن است پس از هر وعده‌ي غذايي دفع انجام دهد يا ميان دو دفع‌اش يك يا دو روز يا بيشتر فاصله بيافتد. الگوي منحصر به فرد هر كودك بستگي دارد به آنچه مي‌خورد و مي‌نوشد? ميزان تحرك‌اش? و سرعت هضم غذا و دفع اضافات.
اگر نگران هستيد كه كودكتان يبوست دارد يا خير? به سرنخ‌هاي زير دقت كنيد:
• كاهش دفعات دفع? به خصوص اگر پس از چهار روز يا بيشتر دفعي انجام نداده باشد و وقتي احتياج به دفع دارد ناراحت به نظر بيايد.
• تكه‌هاي خشك و سفت كه دفعشان به راحتي انجام نمي‌شود.
• مدفوع بسيار روان و شل در پوشك بچه يا اگر مي‌تواند خود به دستشويي برود? لباس زيرِ چرك شده. مدفوع روان مي‌تواند از انسداد در روده‌ي پايين گذشته و به پوشك يا لباس زير بچه‌تان راه يابد. اگر با چنين چيزي روبرو شديد? فرض نگيريد كه اسهال است – اين مي‌تواند شاهدي دال بر يبوست باشد.
چرا بچه‌ي من دچار يبوست مي‌شود ؟
خوردن غذاهاي كم‌فيبر به مقدار زياد. اگر براي مثال كودك شما شير? پنير? ماست? يا كره‌ي بادام زميني به مقدار زياد مي‌خورد? و به مقدار كافي ميوه و سبزيجات نمي‌خورد? ممكن است به يبوست دچار شود.
اضطراب دستشويي: اگر كودك شما در مورد دستشويي رفتن احساس فشار كند? ممكن است عمداً مدفوع خود را نگه دارد. اگر او تمامي نشانه‌هاي سختيِ دفع را نشان مي‌دهد – سفت كردن بدن خود? خم نمودن پشت‌اش? و قرمزي صورت – ولي هيچ‌چيز بيرون نمي‌آيد? ممكن است خود مدفوعش را نگه داشته باشد.
حتي اگر كودكتان آموخته باشد كه خود به دستشويي برود? ممكن است به اندازه‌ي كافي در آنجا نماند تا همه‌ي مدفوعش دفع شود. اين مي‌تواند به ايجاد مدفوع خشك‌شده در روده‌ي بزرگ بيانجامد كه به گشاد شدن و درد منجر شود. روده‌ي بزرگ گشاد‌شده مي‌تواند به مدفوع سفت? بزرگ‌تر از حد طبيعي و دشوار براي دفع منجر گردد و كودك شما را به دستشويي رفتن بي‌ميل‌تر سازد.
از دست دادن آب بدن: اگر كودك شما به اندازه‌ي كافي مايعات نمي‌نوشد? سيستم وي با جذب آب بيشتر از هرچه كه مي‌خورد يا مي‌آشامد – و نيز از آنچه كه در مدفوع دفع مي‌شود- واكنش نشان خواهد داد. نتيجه ممكن است مدفوع خشك? و سفت باشد كه به سختي دفع مي‌شوند.
كمبود تحرك: تحرك مي‌تواند به جريان يافتن خون به سيستم گوارش كودك كمك كند? لذا اگر وي تحرك نداشته باشد? ممكن است در دستشويي با مشكل روبرو شود.
چطور مي‌توان فهميد كه كودك‌مان مبتلا به يبوست است ؟
چطور مي‌توان يبوست كودك را درمان نمود ؟
در زير برخي پيشنهادات ارائه شده‌اند:
• از دادن غذاي زياد به كودك خودداري نماييد? زيرا كه ممكن است اثر سفت كننده داشته باشد. اين غذاها شامل موز? هويج پخته? يا كدو و مقادير زياد از لبنيات چون شير? پنير? ماست? و بستني هستند.
• جذب فيبر كودك خود را افزايش دهيد. به او مقادير زيادي از جوانه‌ي گندم? برشتوك صبحانه? يا نان و ميوه و سبزي‌هايي چون آلو? زردآلو? گوجه? نخودفرنگي? لوبيا و كلم بروكلي بدهيد.
• براي كمك به اينكه مدفوع كودكتان نرم باشد مقدار مايعاتي را كه مي‌نوشد افزايش دهيد. آب بهترين چيز است? ولي مقادير كم از آب سيب و آلو نيز مي‌تواند كمك‌كننده باشد. با اين حال? بايد مصرف مايعات كودكتان را به 5/1 تا 5/3 ليوان در روز محدود سازيد? تا از تخريب دندان‌ها و اشتهاي او جلوگيري كنيد. اگر هر 5 تا 6 ساعت ادرار مي‌كند پس احتمالا به ميزان كافي مايعات مي‌نوشد.
• وي را هر روز تشويق به پياده‌روي? بالا‌رفتن? و دويدن در اطراف خانه كنيد تا خون درتمامي اعضاي بدنش جريان يابد.
• شكم فرزندتان را ماساژ دهيد. به عرض 3 انگشت از ناف او پايين بياييد و به آرامي ولي سفت با انگشتان خود شكم وي را ماساژ دهيد. تا جايي فشار دهيد كه به يك سفتي يا توده‌ي سخت بربخوريد. به مدت حدود 3 دقيقه فشار آرام ولي ثابتي را حفظ كنيد.
• كودكتان را پيش از اينكه كاملاً آماده شود، به زور براي دستشويي رفتن تحت فشار قرار ندهيد. تحت فشار گذاشتن كودك مي‌تواند او را بترساند يا بي‌ميل سازد? و ممكن است عمدا مدفوع خود را نگه دارد. اگر پي برديد كه كودكتان چنين كاري مي‌كند? مقدار مصرف فيبر وي را افزايش دهيد? تمرين دستشويي رفتن را فراموش كنيد و تا زماني كه پي نبرديد وي كاملا براي اين كار آماده است صبر پيشه كنيد.
• وقتي براي دفع آماده است وي را به استفاده از دستشويي تشويق كنيد. اگر مي‌گويد كه هيچ‌گاه آماده نخواهد بود? وي را وادار كنيد 5 تا 10 دقيقه پس از صبحانه و شام روي توالت بنشيند. (كودكي كه براي مدت طولاني يبوست داشته باشد ممكن است توان درك پر بودن روده را از دست بدهد.) اگر كودك شما مهد مي‌رود? كنترل كنيد كه آيا آنجا به درستي دستشويي مي‌رود يا نه. برخي بچه‌ها در استفاده از دستشويي در خارج از خانه بي‌ميل هستند.
• با پزشك در مورد گزينه‌هاي درمان مشورت كنيد. وي ممكن است يك داروي نرم‌كننده‌ي مدفوع پيشنهاد كند? يا روان‌كننده‌اي چون روغن معدني? يا اگر يبوست كودكتان شديد باشد يك شياف طبي يا نوعي ملين. شياف گليسرين مي‌تواند روده را تحريك كند و به كودك شما در دفع مدفوع كمك كند. گرچه استفاده از شياف گاه مفيد است? به طور مرتب از آن استفاده نكنيد? زيرا كه ممكن است كودك براي دفع به آنها وابسته شود.
توجه: اگر كودك شما عمدا مدفوع خود را نگه مي‌دارد? معالجه‌ي وي با شياف يا تنقيه مي‌تواند شديداً برايش ناراحت‌كننده باشد. همواره پيش از توسل به اين نوع از درمان‌ها با پزشك مشورت كنيد.
• اگر كودك شما آن‌چنان مدفوع خشك و سختي دفع مي‌كند كه پوست نزديك دريچه‌ي مقعدش را پاره كند (ممكن است بتوانيد اين پارگي و خراش‌ها را ببينيد? با كمي خون توجه‌تان را جلب كند)? مي‌توانيد كمي آلوئه ورا به آن ناحيه بماليد تا به التيام زخم كمك كند. حتماً اين پارگي‌ها را به دكتر نشان دهيد.
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
