چند نکته تربیتی در رابطه با کودکان
بازی بزرگسالان با کودکان در برنامه های تربیتی امروز بسیار مهم تلقی می شود. از پیامبر اکرم (ص) در این زمینه نقل شده است که می فرمایند:
” آن کس که نزد او کودکی است باید در پرورش وی، کودکانه رفتار کند. ( وسائل الشیعه، ج 5، ص 126 )
و از حضرت علی (ع) منقول است که می فرمایند:
” کسی که کودکی دارد باید در راه تربیت او خود را تا سرحد طفولیت و کودکی تنزل دهد.”
سلام به فرزندان:
با سلام کردن به فرزندتان به او شخصیت بدهید. و اگر کودک به بزرگترها سلام کرد، لازم است به گرمی جواب او را بدهید و با این عمل شخصیت او را مورد اعتنا و احترام قرار دهید.
احترام به کودکان:
اگر کودک مورد احترام باشد، در خانه کمتر از اوامر پدر و مادر سرپیچی می کند. احترام به کودک و حسن معاشرت پدر و مادر با وی یکی از اساسی ترین عوامل ایجاد شخصیت در کودک است.کودک باید از نظر عاطفی رشد کند و به خود معتقد شود یعنی احساس کند که چیز با ارزشی برای ارائه به خود و سایرین دارد.
وفای به عهد:
در اسلام وفای به عهد از علائم ایمان است و در کلام خداوند می خوانیم:
” به عهد و پیمان وفادار باشید و بدانید که این امر در پیشگاه خداوند مورد مواخذه و پرسش است.” ( سوره اسراء، آیه 34 )
” مومنین کسانی هستند که به امانت و عهد و پیمان خود وفادارند ” ( سوره مومنون، آیه 8 )
وفای به عهد یکی از ارکان سعادت بشر و از بزرگترین سجایای اخلاقی انسان است و اساس آن باید از دوران کودکی پی ریزی شود.
از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که فرمودند:
” کودکان را دوست بدارید و با آنان با عطوفت و مهربان باشید، وقتی به انان وعده ای می دهید حتما وفا کنید، زیرا کودکان، شما را رزاق خود می پندارند.” ( کافی، ج 6 ، ص 49 )
لوس شدن فرزندان:
لوس کردن کودک آنها را موجوداتی ضعیف و بی اراده و خود رای بار می آورد. شخصی که لوس بار آمده، به دو مصیبت بزرگ گرفتار است:
از طرفی توقع دارد، مردم مانند پدر و مادرش او را نوازش کنند و بی حساب احترامش نمایند و اوامر او را بی چون و چرا، به کار بندند. وقتی مشاهده می کند که مردم نه تنها احترامش نمی کنند، بلکه در مقابل این توقع بیجا مسخره اش می نمایند، سخت ناراحت می شود و در خود احساس حقارت و پستی می کند. از طرف دیگر شکست های درونی و ناکامیهای روانی که منشاء عقده حقارت شده است، او را تند خو، عصبی، بی حوصله، بد اخلاق، زبون و فرومایه می کند.
روش تذکر به فرزندان:
تذکرات باید اینقدر با ملایمت باشد که سدی بین والدین و فرزندان نشود.
توجه داشته باشیم برای کار با کودکان، لازم است اصولی را رعایت کنیم از
جمله:
تنوع در راهنمایی ها ، بیان مطالب بصورت غیر مستقیم و رسیدن از مجهول به معلوم، بصورتی که با سوال و جواب از مطالب مختلف، به گونه ای پیش برویم که فرزندمان خود به نتیجه مطلوب برسد.
پرورش ایمان در کودکان:
کودکانی که از ابتدا با ایمان به خدا، تربیت می شوند، اراده ای قوی و روانی نیرومند دارند، از دوران کودکی رشید و با شهامت هستند و نتایج درخشان ایمان از خلال گفتار و رفتارشان بخوبی مشهود است.
از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمودند:
احادیث اسلامی را به فرزندان خود هر چه زودتر بیاموزید، قبل از آنکه مخالفین بر شما سبقت گیرند و دلهای کودکان شما را با سخنان نادرست خویش اشغال نمایند. ( کافی، ج 6 ، ص 47 )
پرورش راستگویی:
والدین موظفند در خانه طوری رفتار کنند که اطفال به راستی و راستگویی عادت کنند.
در روایتی از پیامبر (ص) نقل شده است که فرمودند:
خدا رحمت کند کسی را که در نیکی به فرزندش کمک کند. راوی سوال
کرد: چگونه؟
و حضرت در جواب چهار دستور را فرمودند:
*** آنچه را که کودک در قوه داشته و انجام داده است، از او قبول کند.
*** آنچه را انجام آن بر او سنگین است از او نخواهد.
*** او را به گناه وا ندارد.
*** به او دروغ نگوید و در برابر او مرتکب اعمال احمقانه نشود.
تنبیه و ترساندن کودکان:
کودک را بخاطر تربیت نباید ترساند زیرا ترس شخصیت کودک را از بین
برده و دچار اختلالات روانی و ایجاد وابستگی می کند. به جای کتک زدن
و ترساندن، دوست و راهنمای او باشید و نمونه صادق عشق و محبت.
در بسیاری از مواقع می توان با یک سکوت یا یک نگاه کودک را متوجه
اشتباه و خطای خود نمود.
خودسازی والدین:
نخستین گام در تربیت فرزندان تربیت خویشتن است. تذکرها در صورتی اثر
دارد که والدین خود عامل به آنها باشند.
عدم مقایسه با دیگران:
در تذکر، دیگران را به رخ کودک خود نکشید و کسی را با او مقایسه
نکنید.
نقش داستان سرایی در هدایت فرزندان:
از طریق داستان سرایی بسیاری از مفاهیم ماننند حق دوستی، ایمان، رسوا
جلوه دادن کار زشت و غیره را می توان به کودک القا کرد.
تاثیر مشاجره در کودکان:
سعی کنید هیچگاه مشاجره نکنید به ویژه در مقابل فرزندانتان، چون به
شدت آنها را می آزارید و شخصیت آنها را دگرگون می کنید.
شکوفایی استعدادها:
استعدادهای فرزندان خود را کشف کنید و به شکوفایی این استعدادها همت
گمارید.
میزان آزادی در فرزندان:
لازم است پدر و مادر به تناسب تکامل کودک، به او آزادی بدهند و او را به
اختیار خودش بگذارند تا در ضمن بازی کردن و دویدن، حس ابتکار و
عشق و استقلال فطری را در خود احیاء کند و با اعتماد به نفس بار آید،
ولی کمال مراقبت را معمول دارند که آزادی از حد لازم تجاوز نکند و طفل
از قدرت خود سوء استفاده ننمایند.
آموزش قرآن:
به فرزندانتان قرآن بیاموزید. در محیط قرآنی بودن، شنیدن قرائت قرآن و
عمل کردن به دستورات آن تاثیر بسزایی در زندگی دارد. کودکی که در
محیط قرآنی تربیت شده باشد، از همان کودکی اکثر معارف را یاد گرفته و
هرگز فراموش نمی کند.
از کتاب ” ریحانه بهشتی یا فرزند صالح ”
نویسنده: سیما میخبر
