چگونه عزت نفس کودکان را بالا ببریم
رهنمودهای زیر فهرست وار برای مربیان، معلمان، والدین و دست اندرکاران تعلیم و تربیت، به منظور بالا بردن عزت نفس کودکان و نوجوانان اراده می گردد:
1. در برخورد با کودکان و نوجوانان ملایم و منطقی باشید.
2. اجازه ابراز وجود را به کودکان خویش بدهید و به نظریات آن ها احترام بگذارید.
3. از مقایسه کردن کودکانتان با هم یا با دیگران جداً بپرهیزید.
4. هیچ گاه نظریات خویش را به کودکان تحمیل نکنید. (تا حد امکان نظریه خود را ساده و عینی ـ قابل لمس و درک برای کودک ـ توضیح دهید).
5. همواره سعی کنید توانمندی های کودکان و نوجوانان را مد نظر قرار دهید نه ضعف ها و ناتوانایی های آنان را.
6. به کودکان خود در حد توانایی هایشان مسؤولیت دهید.
7. تجارب موفقیت آمیز کودک و نوجوان را افزایش دهید تا از این طریق عزت نفس بالایی در آنان شکل گیرد.
8. فرزند خود را محکم، مستدل و منضبط بار آورید. سعی کنید عصبانیت، شما را از حالت اعتدال خارج نکند. اگر او بدانند که شما آدم منصفی هستید، احترام و محبتی را که نسبت به شما دارد، از دست نخواهید داد. حتی کوچکترین بچه عدالت را بخوبی حس می کند.
9. به کودک خویش در حد لزوم اجازه فعالیت و بازی دهید.
10. مهارت های اجتماعی کودک و نوجوان کمرو و دارای عزت نفس پایین را تقویت کنید.
11. همیشه در برخورد با کودک حالت پذیرندگی، و نه طرد کنندگی، داشته باشید.
12. با همسر خویش، جبهه متحد تشکیل دهید. هرگز با فرزند خود علیه همسرتان متحد نشوید. این عمل ممکن است در فرزندتان (و نیز در خود شما) کشمکشهای عاطفی ایجاد کند. چنین عملی موجب برانگیختگی احساسات مخرب چون: گناه، حقارت، شرمندگی و نا امنی خواهد شد.
چگونه عزت نفس کودکان را بالا ببریم
13. از بیش از حد وابسته کردن کودک به خودتان بپرهیزید.
14. کودک یا نوجوان خود را با الگوهای رفتاری مطلوب آشنا کنید.
15. کودکان خویش را هیچ گاه با موضوعات خرافی (دیو، پری، غول، …) نترسانید.
16. توجه داشته باشید که محبت به یک کودک موجب بی توجهی به کودک دیگر نشود.
17. هر چه را که دل کوچک فرزند شما می خواهد در اختیار او مگذارید. به او فرصت دهید تا ارزش به دست آوردن و لذت استحقاق داشتن را درک کند. بالاترین رضایت خاطر را به او اعطا کنید ـ و آن لذتی است که از انجام کارهای بزرگ شخصی به وی دست می دهد.
18. نسبت به احساسات و عواطف کودکان یا نوجوانان خود بی تفاوت نباشید، آن ها را به گرمی بپذیرید و تا حد امکان آن ها را یاری کنید.
19. تحمل کودک یا نوجوان را برای مواجه شدن با ناکامی های احتمالی افزایش دهید.
20. با کودکان خود مثل یک دوست صمیمی برخورد کنید.
21. توجه داشته باشید که مشاجرات لفظی در خانه (میان پدر و مادر) در روحیه یا رفتار کودک و نوجوان منعکس می شود.
22. به سرگرمیها و تفریحات مناسب در زندگی کودکان اهمیت دهید و نسبت به آن بی تفاوت نباشید.
23. محبت شما نسبت به فرزندتان به صورت تظاهرات سطحی ابراز نشود. خالص ترین و سالم ترین محبت در تلاشی که به طور روزمره برای اعطای اعتماد به نفس و استقلال به فرزندتان به عمل می آورید، جلوه گر می شود.
چگونه عزت نفس کودکان را بالا ببریم
24. در محبت کردن به کودکان راه افراط یا تفریط (زیاد یا کم) را در پیش نگیرید، محبت متوسط توأم با صمیمیت، اثر فراوانتری دارد.
25. به فرزندتان احساسی بدهید که بداند دوست داشتنی و قابل احترام است، اما هرگز با او «نوزاد وار» رفتار نکنید.
26. توقعات کودک را در حد معقول و درست برآورده سازید.
27. هیچ گاه کودکان را با القاب نامناسب صدا نزنید و از مسخره کردن آن ها جدا بپرهیزید.
28. در پرورش استعداد های بالقوه کودکتان جدیت به خرج دهید.
29. برای بالا بردن سطح عزت نفس دانش آموزان، معلمان و مربیان باید:
الف) در شرایط آموزشی، بر فعالیت دانش آموزان در یاد گیری تأکید شود نه بر پیشرفت آنان؛ زیرا تأکید بر فعالیت یادگیری، به جای تأکید بر درستی و نادرستی پاسخ، برانگیزنده کوشش های دانش آموزان است.
ب) رقابت میان دانش آموزان برای کسب نمره کاهش یابد. تحقیقات نشان داده است در موقعیت های آموزشی که میان دانش آموزان رقابت وجود دارد، حتی دانش آموزانی که عزت نفس بالایی دارند با شکست روبرو می شوند و به دنبال آن انتقاد از خود در آن ها افزایش می یابد.
30. سرانجام برای آن که کودکی با عزت نفس بالا پرورش دهیم، باید خود دارای عزت نفس شایان توجهی باشیم.
اندیشه قم/گردآوری :گروه خانواده خوشبخت تبیان زنجان
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا