راهکار هایی برای مقابله با نامهربان شدن کودکان
1. ابراز عشق بی قید و شرط والدین نسبت به فرزندان.
نیاز به عشق و محبت از بدو تولد با برخورداری کودک از رابطه ای پایدار، قابل اعتماد و محبت آمیز با والدین خود برآورده می‌شود. کودک به واسطه‌ی این رابطه (نخست با مادر و سپس با پدر و به تدریج با سایر نزدیکان)، هویت شخصی و ارزش‌مندی خود را درک می‌کند. این رابطه اساس تمام روابط بعدی کودک را تشکیل می‌دهد که علاوه بر خانواده، شامل ارتباط او با همسر و فرزندان، دوستان، همکاران و اطرافیان او نیز می‌شود. تحول سالم شخصیت و نیز مهربانی در صورتی رخ می‌دهد که انسان
– خود و دیگران را دوست داشته باشد و بپذیرد،
– بداند که دیگران او را دوست دارند و می‌پذیرند.
به همین دلیل یکی از ویژگی‌های اساسی عشق مادرانه و پدرانه این است که کودک را بدون توجه به جنسیت، ظاهر، توانایی و صفات شخصیتی‌اش، به گونه‌ای بی قید و شرط و به صرف وجودش دوست داشته باشند و ارزش‌مندش شمارند. والدین در چنین عشقی، قید و بندهای پرورش فرزند را بدون هیچ چشم‌داشتی می‌پذیرند و محبت بی دریغ خود را در تمامی روابط با کودک ابراز می‌کنند. چنین عشقی، بیشترین تأثیر را بر خویشتن کودک می‌گذارد. این تأیید و پذیرش دیگران برای تأیید و پذیرش خود در کودک ضروری می‌باشد. نگرش سازنده یا مخرب کودک نسبت به خود و دیگران در درجه‌ی اول به نحوه‌ی نگرش پدر و مادر به او برمی‌گردد. لذا توجه بی قید شرط والدین نسبت به کودک می‌تواند در عوامل بسیار مؤثر باشد.
2. عدم توجه بیش از حد والدین به فرزندان. همان‌طور که کمبود عشق و مهربانی ممکن است به نامهربان شدن کودکان بینجامد، توجه بیش از حد نیز اثرات مخربی بر کودک دارد. توجه بیش از اندازه ممکن است این تصور را در کودک ما ایجاد کند که وی تنها موجود مهم در دنیا است و نیازهای او باید به سرعت و به هر طریقی ارضا گردد. این امر امکان دارد در آینده سبب ایجاد حس خودخواهی و نهایتاً نامهربانی در فرد شود.
3. کاهش تعارضات و درگیری‌های روزمره بین والدین و اعضای خانواده به کمترین حد ممکن.
از آن‌جایی‌که کودکان همواره در حال الگوبرداری از محیط اطراف خود هستند، وجود درگیری و تعارض و پرخاشگری کلامی و فیزیکی در محیط خانه ممکن است منجر به شکل گیری الگوی رفتاری نامناسب در کودک شود و کودک در آینده همین الگو را در ارتباطات بین فردی خود به کار گیرد.
4. ایجاد محیط گرم و صمیمی در خانه و برقراری ارتباط صمیمانه بین والدین و فرزندان.
از مهم‌ترین عوامل ایجاد مهربانی، مشاهده و یادگیری آن در دوران کودکی در محیط خانواده می‌باشد. والدینی که سرد و غیردوستانه برخورد می‌کنند نمی توانند انتظار داشتن فرزندانی مهربان و دلسوز را داشته باشند؛ چرا که صمیمیت و مهربانی نیز مانند دیگر الگوهای رفتاری تا حدودی قابل آموزش و یادگیری است.
5. عدم تبعیض بین فرزندان و احترام به شخصیت کودک. رعایت عدالت و مساوات بین فرزندان توسط والدین نمونه‌ی مناسبی است از برابری حقوق افراد برای کودک. این امر باعث می‌شود کودک یاد بگیرد همان‌طور که در خانواده تمام فرزندان از حقوقی برابر برخوردارند، در جامعه نیز انسان‌ها با هم برابرند و شایسته‌ی احترام.
6. ممنوعیت تنبیه بدنی کودکان.
راهکار هایی برای مقابله با نامهربان شدن کودکان
کودک با مشاهده تنبیه بدنی می‌آموزد که می‌توان از این الگوی نامناسبِ رفتاری هنگام بروز مشکلات یا در مواقع عصبانیت استفاده کرد و ممکن است این رفتار را در مورد کودکان دیگر و در آینده در مورد سایر افراد جامعه به کار گیرد. کتک کاری، ضرب و شتم، چاقو کشی و نهایتاً قتل نمونه‌‌هایی از این الگوبرداری است. تنبیه بدنی تأثیری مخرب بر نگرش کودک از خود نیز بر جای می‌گذارد.
7. عدم وجود سابقه‌ی بزهکاری در خانواده. وجود والدین معتاد یا بزهکار در خانه الگوی نامناسبی است برای کودکان. در چنین محیطی حرمت و ارزش‌های انسانی از بین می‌رود و کودک احترام به حقوق انسانی خود و دیگران نمی‌آموزد.
8. به‌کارگیری سبک فرزند پروری مقتدرانه توسط والدین. سهل‌گیری یا سخت‌گیری بیش از اندازه‌ی والدین نیز بر مهربانی کودکان مؤثر است. در سبک مقتدرانه‌ی فرزندپروری، والدین در عین نظارت بر رفتار کودک، در موارد لزوم به او استقلال عمل نیز می‌دهند. این امر سبب تقویت حس استقلال و مسئولیت پذیری و اعتماد در کودک می‌شود.
9. عدم سرزنش و قضاوت دائم والدین در مورد فرزندان. سرزنش دائم به علت اخلاق و رفتار و وضع ظاهری فرزندان ممکن است باعث ایجاد خودپنداره‌ی منفی در کودک شود و در نتیجه، به ناتوانی او در دوست داشتن خود و دیگری بینجامد. این امر از جمله علل مؤثر در نامهربانی کودکان به شمار می‌رود.
10. آموزش ارزش‌های انسانی، اجتماعی و فرهنگی به فرزندان.
والدین با انجام موارد زیر در عمل می‌توانند این ارزش‌ها را به کودکان خود به گونه‌ای ملموس آموزش دهند:
– رعایت و احترام به حقوق و ارزش‌های انسانی دیگران
– کمک و یاری به افراد نیازمند
– داشتن روحیه‌ی سخاوت‌مندانه و بخشنده
– صداقت و درستی در اعمال و رفتار
– اهمیت دادن و توجه به نیازهای دیگران و تلاش برای رفع آن‌ها در صورت لزوم و امکان
11. آموزش چگونگی رفتار با حیوانات و سایر موجودات زنده.
رفتارهای مهرورزانه در برابر حیوانات، آموزش چگونگی نزدیک شدن و تماس و غذا دادن به آن‌ها می‌تواند در شکل گیری مهربانی در کودک تأثیر به‌سزایی داشته باشد. کودک می‌آموزد که نه تنها انسان‌ها بلکه حیوانات و دیگر موجودات زنده نیز شایسته‌ی رفتاری مناسب و مهربانانه هستند.
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
