13 عامل بی‌اشتهایی در کودکان

13 عامل بی‌اشتهایی در کودکان

13 عامل بی‌اشتهایی در کودکان

علل اصلی بی‌اشتهایی شامل مواردی می‌باشد که قسمت اعظم آن‌ها به آسانی قابل رفع و رجوع و اصلاح است.

قدری خونسرد باشید، رفتار و گفتار خود را کنترل نمایید تا کودک متوجه نشود که چقدر غذا خوردن او اهمیت دارد. ولی قبل از پرداختن به دلایل عمده‌ی بی‌اشتهایی کودکان به این موضوع تاکید می‌گردد که رشد سریع نوزادان در سال دوم و سوم نسبت به سال اول زندگی که وزن تولدشان به سه برابر افزایش می‌یابد (یعنی حدوداً 9 تا 11 کیلوگرم) و همچنین افزایش قدی بین 25 تا 30 سانتیمتر نسبت به قد زمان تولد خود دارند، بسیار کاهش می‌یابد و این تفاوت سرعت وزن‌گیری و افزایش قد طبعاً در میزان نیاز آن‌ها به مقدار انرژی و مواد مغذی و حجم غذای خورده شده‌ی آن‌ها نیز تأثیر گذاشته و کم‌غذایی آن‌ها را موجب می‌گردد که نباید با بی‌اشتهایی و یا کم‌اشتهایی اشتباه گرفته شود؛اگر شما عزیزان به ریشه‌یابی علل به وجود آورنده‌ی بی‌اشتهایی پی برده و این عوامل را از پیش پای خود بردارید خواهید دید که چه ساده، روند رشد و بالندگی بچه در چهارچوب ظرفیت‌های ژنتیکی بهتر از سابق خواهد شد و علاقه او به غذاهای مختلف نمود خواهد یافت.

1- در پایان ششمین ماه زندگی نوزادان یعنی نیمه‌ی دوم سال اول زندگی، باید به صورت سیستماتیک و برنامه‌ریزی شده تغییراتی در نوع و قوام غذای روزانه‌ی کودکان به عمل آورده شود یعنی نه تنها به طور تدریجی به تنوع بخشیدن به مواد غذایی دریافتی کودک اقدام شود بلکه قوام آن‌ها نیز از حالت مایعات صرف به سوی غذاهای سفت‌تر تغییر یابد. در آغاز با دادن فرنی رقیق یا حریره‌ی بادام به صورت تدریجی اولین قدم در تغییر یکنواختی و قوام غذاها برداشته می‌شود. حال اگر در سال دوم زندگی نیز به جای تغذیه‌ی بچه با غذاهای مناسب این سن و سال فقط حریره بادام و فرنی و سوپ داده شود به طور حتم مورد استقبال و علاقه‌ی کودک قرار نخواهد گرفت.

13 عامل بی‌اشتهایی در کودکان

2- گاهی عده‌ای از شما عزیزان تصور می‌فرمایید، هر چه بچه شیر بیشتری بخورد، برای رشد و نمو او مفیدتر خواهد بود. گرچه شیر مادر یا فرمولا در سال دوم نیز از ارزش بالایی برخوردار می‌باشد ولی در سال دوم زندگی وعده‌های اصلی روزانه باید به طور مرتب از غذاهای مناسب این سن و سال تأمین شود ولی در میان وعده‌ها و شب‌ها بچه را باید از شیر مادر بهره‌مند نمود. توجه کنید که دادن شیر مادر به تنهایی به جای غذاهای مغذی قادر به تأمین نیاز رشدی بچه نخواهد بود تا چه رسد به پر کردن معده‌ی کوچک کودک با انواع جوشانده‌ها یا شیر خشک یا شیر گاو که علاوه بر زمینه‌سازی کم‌خونی ناشی از کمبود آهن، امل بی‌اشتهایی کودک و چه بسا مبتلا گردیدن او به عفونت‌های گوارشی خواهد گشت.

گاهی بچه‌ها به علت دیر خوابیدن شبانه، خستگی و یا خواب‌آلودگی، اشتهایی

به خوردن وعده‌های غذایی از خود نشان نمی‌دهند؛ بهتر است به جای اصرار و پافشاری، چند دقیقه‌ای قبل از دادن غذا، بچه را به غذا خوردن فرا خوانده و با شستن دست و روی او و برطرف کردن هیجان و خستگی‌اش، اقدام به غذا دادن کنید

3- گاهی رفتارهای مهرآمیز مادر یا وابستگان، در قالب دادن هدیه و یا خورانیدن شکلات، شیرینی، بستنی و انواع نوشیدنی‌های مختلف در میان‌وعده نمود پیدا می‌کند که باعث سوق دادن ذائقه‌ی کودک به سمت مصرف چنین تنقلاتی می‌شود. اشتهای او را نیز جهت میل کردن مواد غذایی مفید و مغذی، متر نموده و عاملی جهت سر باز زدن کودک از خوردن غذاهای اصلی و اساسی می‌شود و زمینه‌ی گرایش او را به مواد شیرین و پرچرب فراهم می‌سازد.

4- گاهی بچه‌ها از خوردن غذای خاصی خودداری نموده و یا علاقه و رغبتی به آن ماده‌ی غذایی که ممکن است خیلی هم ارزشمند باشد، نشان نمی‌دهند؛ وادار نمودن اجباری کودک با هر ترفندی به تناول چنین غذایی موجب خواهد شد که در سنین بعدی نیز از خوردن چنین غذایی خودداری نماید. بهتر است بدون هیچ‌گونه عکس‌العملی از دادن آن خودداری کنند ولی در آینده با مخلوط نمودن آن با سایر غذاهای مورد علاقه‌ی کودک، او را به تدریج به قبول چنین غذایی راغب نمایید؛ عدم پافشاری و اجبار کودک به بیشتر خوردن یا تمام کردن به موقع غذا موجب خواهد شد که او به نیازهای واقعی خود به غذا پاسخ گوید.

13 عامل بی‌اشتهایی در کودکان

5- گاهی بچه‌ها به علت دیر خوابیدن شبانه، خستگی و یا خواب‌آلودگی، اشتهایی به خوردن وعده‌های غذایی از خود نشان نمی‌دهند؛ بهتر است به جای اصرار و پافشاری، چند دقیقه‌ای قبل از دادن غذا، بچه را به غذا خوردن فرا خوانده و با شستن دست و روی او و برطرف کردن هیجان و خستگی‌اش، اقدام به غذا دادن کنید.

6- در قبال وقت‌گذرانی کودک هنگام غذا خوردن که در حد معقول، طبیعی تلقی می‌گردد، نباید بچه را وادار به خوردن سریع نمود چرا که با ایجاد واکنش منفی، او را به وقت‌گذرانی بیشتر هدایت خواهید کرد. کودکان در سنین 9 ماهگی تا پایان 5/2 سالگی با غذا بازی می‌کنند و می‌خواهند که با انگشتان خود غذا را لمس نمایند. در این سنین دادن مواد غذایی انگشتی مثل کتلت و شامی و کوکوی سیب‌زمینی یا برش‌های کوچک از ساندویچ‌های تهیه شده در منزل تحت نظارت مادر هیچ اشکالی نخواهد داشت. ضمناً شکایت دائمی شما از نحوه‌ی غذا خوردن و عدم رغبت بچه به غذاهای داده شده، کودک را متوجه خواهد کرد که قادر می‌باشد از این حربه استفاده کرده و خواسته‌های خود را به پدر و مادر تحمیل نماید.

7- آغاز حس استقلال‌طلبی در سنین دوم و سوم زندگی موجب بروز واکنش‌های منفی می‌شود. مثلاً کودک در قبال اصرار بی‌حد و وادار نمودن اجباری به خوردن ماده‌ی غذایی خاص یا انجام عمل معین و مشخص، از خود عناد و سرپیچی نشان خواهد داد. برعکس منع کردن شما از خوردن ماده‌ای و یا انجام کار و عمل معینی او را حریص‌تر به خوردن آن غذا یا انجام عمل منع شده می‌نماید.

8- مطـــــــمئــــن باشیـــــد کــــودکـــــــان به عکس‌العمل‌های شما در قبال خوردن یا نخوردن ماده‌ای و یا انجام یا عدم انجام عملی کاملاً واقفند و آگاهی دارند و از این طریق انتقام زورگویی‌ها و مجبور ساختن به انجام عملی که برخلاف میل و خواسته‌شان می‌باشد را می‌گیرند. از حرص خوردن و عصبانیت درونی شما کاملاً اطلاع دارند و از اینکه توانسته‌اند چنین موفقیتی را با نخوردن غذایی یا عدم انجام عملکردی کسب نمایند غرق لذت می‌شوند. خونسردی و عدم نشان دادن عکس‌العمل مثبت و یا منفی شما در برابر چنین عملکردی نتایج شگفت‌انگیزی را موجب خواهد شد.

9- با مشارکت دادن کودک خود در خوردن غذا به هر نحوی که دلخواهش باشد و هر زمانی که میل دارد حس استقلال‌طلبی و اتکا به نفس او را تقویت نمایید؛ باور کنید در مدت زمان کوتاهی بچه‌ی شما قادر خواهد بود به طور دقیق لیوان و قاشق خود را مورد استفاده قرار بدهد؛ ریخت‌وپاش‌های فعلی او را تحمل نمایید و اجازه بدهید به تدریج رفتارهای تغذیه‌ای و منش‌های رفتاری او تکامل و پختگی لازم را به دست آورد.

10- کودک خود را با بچه‌های هم‌سن و هم‌جنس او مقایسه نفرمایید؛ برخی از کودکان کم‌حرکت‌تر یا فعال‌تر، کم‌وزن‌تر یا سنگین‌تر، قد بلندتر یا قد کوتاه‌تر از دیگران می‌باشند. علت واقعی آن‌ها به زمینه‌های ژنتیکی شاخه‌ی پدری و مادری، محیط زندگی و تفاوت سرعت در رشد برنامه‌ریزی شده آن‌ها برمی‌گردد و بنابراین بهتر است برای کنترل روند رشد بچه‌ی خود به جداول پایش رشد او توجه فرمایید و کودک را با خودش مقایسه کنید تا زمانی که روند صعودی در صدک مربوط به خودش ملاحظه شود، جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.

13 عامل بی‌اشتهایی در کودکان

11- گاهی در مسیر رشد و افزایش ماه‌ها و سال‌های زندگی کودک، عوامل و عوارضی مثل دندان درآوردن، ابتلا به بیماری‌های عفونی، اسهال و استفراغ وجود دارد، لذا نوساناتی در افزایش صعودی وزن به صورت خط مستقیم یا حتی به صورت نزولی در مسیر رشد به چشم خواهد خورد که کاملاً موقتی است و به زودی با تغذیه متناسب و متعادل واماندگی رشد قدی و وزنی جبران خواهد شد ولی اگر این روند کماکان ادامه داشته باشد باید با مشورت پزشک معالج و یا متخصص تغذیه‌ی کودکان علت‌یابی و چاره‌جویی بشود.

12- علاوه بر بیماری‌های جسمی، محروم شدن بچه از مهر و عاطفه‌ی پدری و مادری یا هر دوی آن‌ها یا دوری از یکی یا هر دو تأثیر مستقیم و بسیار چشمگیری در خورد و خوراک و اشتهای بچه داشته و آثار آن به صورت احتمالی در روند رشد نمایان می‌گردد. توجه داشته باشید علاوه بر علل رفتاری در قبال بی‌اشتهایی کودکان، نبایستی سایر عوامل تأثیرگذار را نیز دست کم گرفت و به آن‌ها بی‌اعتنایی نشان داد گرچه این اختلالات نادر است و شیوع کمتری دارد ولی به هر صورت آگاهی شما بزرگواران از علل زیر و چاره‌اندیشی به موقع و اقدام سریع خالی از لطف نخواهد بود. اولین عامل غیررفتاری در ایجاد بی‌اشتهایی، ابتلای حاد کودک به عفونت‌های مختلف در اندام‌های گوارشی، ریوی و یا گوش میانی است که سریعاً با مشورت متخصص کودکان باید چاره‌اندیشی شود. علاوه بر عفونت‌های حاد، عفونت‌های مزمن و یا مصرف دایمی بعضی از داروها مثل ضدتشنج‌ها و ضدافسردگی و ضدحساسیت و یا سایر داروهای تجویزی متخصص کودکان نیز در قبال اشتها تأثیرگذار بود و باید چاره‌اندیشی شود.

علاوه بر بیماری‌های جسمی، محروم شدن بچه از مهر و عاطفه‌ی پدری و مادری یا

هر دوی آن‌ها یا دوری از یکی یا هر دو تأثیر مستقیم و بسیار چشمگیری در خورد و خوراک و اشتهای بچه داشته و آثار آن به صورت احتمالی در روند رشد نمایان می‌گردد

13- کمبود بعضی از ریزمغذی‌ها مثل کم‌خونی ناشی از فقر آهن یا کم‌کاری تیروئید، کمبود روی و یا بیماری‌های روماتیسمی، نارسایی‌های قلبی، اختلالات غدد درون‌ریز، عدم دریافت کلیه مواد مغذی و املاح یا افزایش مصرف ویتامین‌های ا و ای و مسمومیت‌های ناشی از آن‌ها یا سایر مسمومیت‌ها با فلزات سمی از جمله جیوه یا سرب عوامل ایجادکننده‌ی بی‌اشتهایی‌های مرضی بوده و باید سریعاً تحت نظر یک متخصص کودکان نسبت به تشخیص و درمان آن‌ها اقدام لازم به عمل آورده شود.

در مطلب بعدی راه‌های برخورد با بی‌اشتهایی‌های کودکان و اصلاح مشکلات تغذیه‌ای آن‌ها را ان شاء الله مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد. فعلاً به شما بزرگواران توصیه می‌شود تا آنجایی که مقدور است نسبت به تعدیل رفتارتان در قبال تغذیه‌ی فرزند دلبندتان اقدام فرمایید و با خویشتن‌داری، ملایمت و ملاطفت و عدم به‌کارگیری زور و اجبار ملاحظه خواهید کرد چه سان کودک شما راحت‌تر و با میل و رغبت بیشتر نیازهای رشدی خود را برطرف می‌سازد به شرط اینکه تا پاسی از نیمه‌شب گذشته، بیدار و در جلوی تلویزیون نگهداری و یا خارج از تحمل بچه با او بازی نشده باشد زیرا موجبات بدخوابی بچه‌ها را فراهم می‌کند.

منبع: دنیای تغذیه – دکتر سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی

دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *