برایم قصه بگو
بچه ها دوست دارند بعضی شب ها در اتاق دور هم گرد آیند و همگی دور میز بنشینند و کار عظیمی انجام دهند و آن کار که قصه گویی است، نفسشان را بند آورد:
یکی از بچه ها می گوید: «یادتان می آید که در شهر بازی، سوار یکی از وسایل بازی شدیم و پدر ترسیده بود، ولی من نه!»…دیگری می گوید: «یادتان هست که گربه مان از درخت بالا رفته بود؟»دیگری می گوید: «یادتان هست پدربزرگ، بچه ها را با وانت به اردوی مخصوص کودکان برده بود؟»همگی می خندند، قصه های دلنشین خود را با آب و تاب تعریف می کنند و درباره جزئیات بحث می کنند.
داستانسرایی، شیوه ای دلپذیر برای ابراز عشق و علاقه فزون تر اعضای خانواده محسوب می شود. قصه ها، قلب و روح فرهنگ مان به شمار می روند، به ما امید می بخشند و یاری مان می کنند تا اهدافی را برای خودمان تعیین کنیم.
دانش آموز کلاس پنجمی را در نظر بگیرید که با افتخار اظهار می داشت که مادربزرگ مادرش یکی از نخستین افرادی بوده که در اوایل قرن 19 به عنوان کتابدار تلاش می کرده است. دخترک می گفت: «او حتی به دانشکده نرفته بود؛ ولی خیلی مطالعه می کرد و از پس هر آزمون دشواری بر می آمد. البته، زنان قوم و خویش ما همگی بسیار باهوشند. مادربزرگم معلم بود و مادرم نیز به شغل تدریس اشتغال دارد. خودم هم می خواهم در رشته زیست شناسی به تحصیل ادامه دهم.»
همان گونه که کودکان نیاز دارند داستان بشنوند ، همان قدر هم مایلند قصه های خودشان را تعریف کنند. بچه های خردسال معمولاً وقتی که می خواهند داستان تعریف کنند از واقعیت به خیالبافی می گریزند، به عبارت دیگر رخدادهای تخیلی را نیز به آن اضافه می کنند. پدر و مادرها معمولاً به این خیالبافی ها و رؤیاپردازی ها اهمیت نمی دهند. لیکن توصیف ماجراهای تخیلی برای کودک همچون پازلی است که باید اجزایش را دقیقاً کنار هم بچیند تا همچون رخداد حقیقی جلوه کند.
مادر جوانی تعریف می کرد که وقتی روزی می خواست به پسر سه ساله اش داروی سرماخوردگی بدهد، ناگهان پسرش به او نگریست و گفت: «وقتی که تو دختر کوچولویی بودی، یک روز بسیار مریض شده بودی. می دانستم که تو مامان من می شوی. این بود که مثل فرشته ای با چتر از آسمان پایین آمدم و به تو دارو دادم تا خوب شدی. من خیلی قهرمانم، این طور نیست، مامان؟»
برایم قصه بگو
مادر دریافت که این ماجرا، ترکیب چند داستانی است که قبلاً برای پسرش تعریف کرده بود. مانند بیماری ذات الریه ای که در کودکی بدان دچار شده بود یا قصه ای که درباره فرشته ای به اسم جبرئیل گفته بود و اکنون هم خوراندن دارو به پسر. این مادر جوان می گوید: «تعجب می کردم که پسرم چقدر خوب تمام قصه ها را به یاد سپرده و آنها را با هم جور کرده است.»داستان سرایی برای سالخوردگان هم خالی از لطف نیست. وقتی شما به افراد سالمند خانواده تان فرصتی می دهید تا با بیان داستان ها یا خاطرات خود، احساساتشان را ابراز دارند، به آنها انسانیت و هویت می بخشید. اگر از یاد ببریم که از آنها بخواهیم داستان های خود را تعریف کنند یا این که مجال نیابیم به سخنانشان گوش فرا دهیم، خودمان هم عمری با پرسش های بی جواب رو به رو می شویم.
پرستاری تعریف می کرد که مدتی قبل شدیداً نگران حال مادرش بوده است. مادر وی به دنبال فوت همسرش به خانه محقری اسباب کشی کرده بود. با وجودی که خود مادرش خواسته بود که به تنهایی در آنجا زندگی کند، ولی به نظر می آمد که به شدت افسرده حال است. پرستار می گفت: «مادر مدام می گفت: من هم می میرم. هیچ کس به پیرزن از کارافتاده ای مثل من احتیاج ندارد!»
پس از مدتی، زوج جوانی در همسایگی خانه مادر وی ساکن شدند. زن جوان که معلم بود، خیلی زود با مادر آن پرستار صمیمی شد، به طوری که عصرها سری به او می زد تا با هم فنجانی چای بنوشند و گپی بزنند. دیری نگذشت که مادر دانستنی های خانه داری و سایر اطلاعات سودمند را در اختیار آن زن می گذاشت. مثلاً به وی یاد داد که چگونه لکه قهوه را از روی میزی پاک کند. پرستار اضافه می کرد: «هر چه مادرم از اطلاعات و تجربه های خود برای آن زن جوان می گفت، سرزنده تر و شادابتر می شد و حتی نگاهش هم با نشاط شده بود.» با خود می گفتم:«این همان مادری است که نگرانش بودم و قبلاً تصورش را نیز نمی کردم که او تا به این حد جذاب و دوست داشتنی باشد.»زمان گوش کردن یا داستان گفتن بسی کوتاه و زودگذر است. روزی خانمی با لحنی که گویی به ستوه آمده بود، می گفت: «تمام مدت کار می کنم ؛ باید از همسر و سه فرزندم مراقبت کنم و تازه به کارهای خانه هم برسم. زمان مانند قطار تندرویی می گذرد.»
ولی نکته دقیقاً همین جاست. یادتان باشد وقتی زمان سپری می شود، دیگر هیچ گاه بر نمی گردد.داستان ها شامل خاطرات، تجربیات و ماجراهای زندگی هستند. باید انسان فرصتی داشته باشد تا در ِآن را باز کند، محتویاتش را بیرون بیاورد تا دریابد در دوران حیات خود به چه کارهایی دست یازیده است. داستان، گنجی نهان است که نه تنها شامل یادبودهای دلپذیر و اندوهبار حیات، بلکه شامل هر کاری است که آدمی در زندگی روزمره اش انجام می دهد: مثل پیچیدن ساندویچ برای بچه ها یا کاشتن یک شمعدانی عطری در باغچه خانه، و احتمالاً پیام هایی در بر دارد.چنانچه فرصتی پیش آید لازم است هویت خویش را بازشناسیم و ارزش ها و خاطراتمان را برای فرزندانمان توصیف کنیم.
منبع:تبیان
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
