رشد کودک ها
اگرچه عمده مباحث و موضوعاتی که در روان شناسی رشد اطفال و نوجوانان مدنظر بوده و به آنها پرداخته می شود، بررسی روند رشد و تکامل و پیشرفت آنها در حیطه کارکردهای عاطفی، اجتماعی، ارگانیک و… است، لیکن گاه در کودکان و نوجوانان با پسرفت مواجه می شویم.
به عبارت دیگر برخلاف انتظار، نه تنها فرد به موازات رشد سنی خود، در حوزه های مختلف روان شناختی، رشد و پیشرفتی نداشته، بلکه به نسبت و در مقایسه با توانمندی ها و کارایی قبلی خود دچار پسرفت گردیده و روند نزولی نشان می دهد.
برای مثال کودکی که از لحاظ تکلم و دامنه لغات، به میزان مشخص و قابل قبولی از توانایی رسیده، بنا به دلایلی که موضوع بحث این گفتار است، نه تنها پیشرفتی نداشته، بلکه قدرت و توان خود را در به کار بردن کلمات، گفتن آنها یا جمله سازی از دست می دهد یا کودکی که براساس روند رشد و تکامل خود، قادر به کنترل ارادی ادرار خود شده، مجددا دچار شب ادراری می شود. بنابراین شناخت علل و زمینه های پسرفت در اطفال و نوجوانان ضروری است و باید با مشاهده هرگونه شواهدی دال بر پسرفت آنها، به دنبال علت های آن بود. همچنین در زمان رخدادها و فاکتورهایی که می توانند منجر به پسرفت شوند، تمهیداتی اندیشیده شود تا آسیب وارده بر روند رشد و تکامل کودک کمتر و کنترل شود.
رشد کودک ها
اگرچه فهرست علت هایی که می توانند به پسرفت رشد اطفال منجر شوند، مفصل است، اما در این مجال کوتاه به مهم ترین و در عین حال شایع ترین آنها اشاره می شود.
● بحران ها
بحران هایی مانند وقوع جنگ، رخدادهای غیرمترقبه مانند زلزله، صاعقه، خورشیدگرفتگی، سیل، تصادفات رانندگی، مشاهده درگیری های منجر به ضرب و جرح و قتل یا درگیری های خشن و فیزیکی می تواند موجب پسرفت رشد کودکان شود.
● اضطراب
از شایع ترین و مهم ترین علل پسرفت در اطفال اضطراب و تنش ها هستند. مواردی مانند سوگ و از دست دادن پدر و مادر یا یکی از عزیزان (مانند مادربزرگ، پدربزرگ و…) که کودک از نظر عاطفی وابستگی و ارتباط نزدیکی با آنها داشته از این جمله است .
رشد کودک ها
جدایی والدین از یکدیگر یا جداشدن کودک از محیط یا افراد و دوستانی که به آنها وابسته بوده است، به علت جابجایی محل یا شهر محل سکونت نیز در رشد او موثر است. حتی جابجایی مدرسه محل تحصیل، جدایی از همکلاسی ها و… نیز می تواند منجر به اضطراب کودک شود که در واقع اضطراب و استرس ناشی از تروما و حوادث تلخ و ناگوار است. مثلا کودکی که از نزدیک شاهد فوت یکی از والدین خود در سانحه تصادف رانندگی بوده است، پس از آن با یادآوری ذهنی صحنه رخداد، دچار اضطراب و تنش می شود و این اختلال روان شناختی می تواند به پسرفت کودک منتهی گردد.
تنبیه کودک بالاخص تنبیه های فیزیکی، تنبیه های نامتناسب و افراطی و غیرمعقول یا تنبیه کودک در جمع نیز تاثیر منفی در رشد او دارد.
یکی از مهم ترین تنش هایی است که کودکان با آنها مواجه بوده و گاه در این مواجهه، عکس العمل ها و واکنش های شدیدی نشان می دهند مساله احساس تبعیض است . این احساس ممکن است ناشی از رفتار ناشایست والدین باشد که بین فرزندان خود تبعیض قائل می شوند یا اشتباه آموزگار و مربی باشد که بین کودکان و دانش آموزان تحت آموزش خود، فرق می گذارند.
رشد کودک ها
«تبعیض منفی»، اثرات روان شناختی بسیار شدیدتری در اطفال به جای می گذارد. وقتی که کودک می بیند، عضوی از خانواده یا کلاس که عملکرد ناموفق تری داشته و یا از نظر رفتاری و انضباطی نمره پایین تری گرفته است، بیشتر مورد توجه و لطف والدین، اطرافیان یا آموزگار است، شدیدا دچار تنش و استرس می شود.
● بیماری ها
بیماری های مختلفی می توانند منجر به پسرفت رشد کودک شوند. بیماری های تیروئیدی و نامنظمی های آن، بیماری های خونی مانند کم خونی شدید، بیماری های قلبی بالاخص آن دسته از بیماری های قلبی که منجر به کمبود و فقر اکسیژن در بافت ها و مغز می گردند، بیماری های متابولیک، دیابت، سوء تغذیه، اشکالات کروموزومی که با تاخیر خود را نشان می دهند و… برخی از این موارد هستند.
منبع:روزنامه جام جم
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
