هدف از تهیه اسباب بازی برای کودکان چیست؟
قطعا هدف از تهیه اسباببازی فقط سرگرم کردن کودک نیست. اسباببازی باید به رشد جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی کودک کمک کند. در واقع اسباببازی خوب در حکم یک مربی خوب است چون کودک به وسیله آن شخصیت خود را میسازد و نقش و روابط اجتماعیاش را پرورش میدهد. بازیها و سرگرمیهای کودکانه در حقیقت سبب تقویت فکر و کار جدی او در بزرگسالی میشوند. برای نزدیک شدن به کودکان باید دنیای آنها را شناخت و با ویژگیهای آن آشنا شد. در غیراین صورت نمیتوانیم پایههای محکمی در دنیای آنها برقرار کنیم تا بدانیم چرا بازی میکنند؟ چه وسیلهای، چه غذایی، چه کتابی، چه قصهای و… را دوست دارند؛ هرگز نمیتوانیم به دنیای آنها نزدیک شویم. به همینخاطر اهمیت دادن به اسباببازیها و بازی کودکان و کتابها و قصههای مورد علاقهشان امری است الزامی که براساس آنها میتوان با راههای تربیت و شناخت کودک بیشتر آشنا شد. عوامل مؤثر در هر بازی چه با وسیله یا بدون آن عبارتند از سن کودک، جنسیت، هوش و استعداد کودک، فرهنگ جامعه، میزان آزادی عمل برای کودک، مکان بازی و… . بازی برخلاف اعتقاد بسیاری از افراد وقت تلف کردن نیست بلکه کودک را به سمت بسیاری از موقعیتهایی که برای تکامل او ضروری است سوق میدهد؛ یعنی ارزش تربیتی، جسمانی، فرهنگی و درمانی دارد. اسباببازیها زمینهساز رشد اندیشه و خلاقیت در کودک هستند. آنها گاهی سبب حیرت، کنجکاوی و تعجب او میشوند که همین موضوع میتواند بر آغاز درک کودک و راهی به سوی شناخت و آگاهی او باشد.
اسباببازیها شکل مشخص و از پیش تعیینشدهای دارند که برای گروه سنی خاصی درنظر گرفته میشوند و با توجه به این موضوع تقسیمبندی شدهاند؛ اسباببازیهای ویژه نوزادان، وسایلی برای جلب توجه کودک و ایجاد تحرک در او، اسباببازیهایی برای تقویت مهارتهای دست و هماهنگی چشم و دست، اسباببازیهایی برای تقویت قوه تشخیص کودک و قدرت تکلم و بیان او و… .
قبل از اینکه به کودک اسباببازی بدهید بهتر است او را با مهارتهای خاصی آشنا کنید؛ مانند تماشا کردن و دنبال کردن اشیا یا اطرافیان با چشم، کنترل کردن سر، بازو و انگشتان، گرفتن، لمس و کشف کردن اشیا و پاسخهای ساده به اطرافیان مانند لبخندزدن، سر تکان دادن یا گوش دادن به صداهایی که از اشیای مختلف ایجاد میشود.
اولین بازی اجتماعی کودک با بزرگترهاست؛ بهخصوص در ماههای نخست، کودک خیلی کم به اشیا علاقه نشان میدهد و بیشتر مجذوب افراد و مردم میشود. بدینترتیب میتوان با او بازیهایی مثل دست زدن به بینی، ساق و انگشتان را انجام داد؛ حتی یک خنده ساده یا کشیدن لپهای کودک هم مفید است. کودک از بازیهایی که لمس شود لذت میبرد و معمولا میخندد اما بهکار بردن اسباببازی در تولید و تکرار این تجربیات نقش بسیار مهمی دارد. پس برای آموزش کودک باید از لحظه تولد او آغاز کرد. ابتدا باید روی سادهترین پاسخهایی که او میدهد کار کنید. با توجه به اینکه نوزادان ترجیح میدهند نگاهشان به سطوحی باشد که صاف و مسطح نباشد؛ میتوان از هر وسیله روشن متحرکی که توجه کودک را جلب کند استفاده کرد. اسباببازیهایی که بالای تخت کودک آویزان میشوند هم معمولا برای او جالب هستند و حرکات و رنگ آنها باعث میشود کودک از آنها لذت ببرد.
اسباببازیهایی مانند جغجغه که به تحریکات لمسی و حرکتی کودکان پاسخ میدهند و تولید صدا میکنند برای بازی در ماههای نخست تولد بسیار مناسبند. البته اگر صدای آنها خیلی بلند و ناگهانی باشد ممکن است کودک را بترساند. جنس این وسایل نباید از پلاستیکهای نامناسب و شکننده باشد چون باعث بریدگی دست کودک میشوند. بهتر است اینگونه وسایل طوری انتخاب شوند که اجزایشان به راحتی از هم جدا شوند.
گرداورنده : سارا گودرزی