مشكلاتي بر سر زمان خواب: چگونه از ابتدا با آنها مقابله كنيم
چرا بچه دبستاني‌‌ها سر ساعت نمي‌خوابند؟
اگر شما مانند بسياري از والدين هستيد، حتماً با اين داستان آشنايي كامل داريد. فرزندتان را سر ساعت 9 به تختخواب مي‌بريد، بغلش مي‌كنيد و او را مي‌بوسيد و خواب‌هاي خوشي را برايش آرزو مي‌كنيد. روزي طولاني بوده است اما ميز شام همچنان در انتظار است، قبض‌هايي مانده كه بايد پرداخت شود و به اندازه‌ي كافي وقت نداشته ايد كه استراحت كنيد اما در عوض اين كه باقيمانده‌ي شب را به كارهاي روزمره تان بپردازيد مدام در حال رفت‌وآمد به اتاق خواب فرزندتان هستيد تا به طريقي او را خواب كنيد. بالاخره به خواب مي‌رود اما حدود سه ساعت بعد از اين كه پايش را به اتاق خواب گذاشت.
تشويق كردن: ساعت خواب معمولا براي يك بچه دبستاني اوقات سختي است. او در حال رشد است و برنامه‌ي روزانه‌اش پيچيده‌تر از گذشته شده و به همين دليل به استراحت بيشتري احتياج دارد. جودي ميندل، استاديار روانشناسي دانشگاه سنت جوزف در فيلادلفيا و نويسنده‌ي كتاب خواب در تمام طول شب، مي‌گويد: “بچه‌ها در اين سن دلواپساني بي‌تاب و پريشان هستند.او ممكن است نگران برنامه‌ي درسي فردا باشد يا از اين هراس داشته باشد كه فردا در امتحان چه نمره‌اي مي‌آورد. ممكن است از بچه قلدر مدرسه در اتوبوس بترسد يا نگران دركيري بهترين دوست‌اش با او باشد. تعجبي ندارد ناگهان از خواب بيدار شود و با اشياء اطرافش شروع به حرف زدن كند!
در رابطه با مسائل زمان خواب، چه كاري از دست شما برمي‌آيد؟
- وقتي را براي حرف‌زدن با فرزندتان در مورد ماجراهايي كه در روز داشته است، كنار بگذاريد. فرزند دبستاني شما ممكن است خيلي ساده، به اين جهت بدخوابي داشته باشد كه بخواهد در مورد ماجراهايي كه در طول روز در مدرسه داشته است، با شما صحبت كندبه خصوص اگر تمام مدت روز را كار كرده‌ايد، قبل از خواب ساعتي را كنار بگذاريد تا با فرزندتان در مورد مسائل مدرسه صحبت كنيد و آخرين خبرها را از مسايل زندگي اجتماعي‌اش بشنويد. شايد اگر شانس اين را داشته باشد كه خودش را تخليه كند، راحت‌تر به خواب رود.
مشكلاتي بر سر زمان خواب: چگونه از ابتدا با آنها مقابله كنيم
- يك برنامه براي ساعت خواب تنظيم كنيد به طوري كه بتوانيد با كامپيوتر آن را تزيين يا بر روي كاغذ چسبي با مداد رنگي آن را نقاشي كنيد. اين برنامه بايد در مورد كارهايي باشد كه بايد هنگام خواب انجام شوند و بايد به ترتيب اولويت باشد مثلاً دستشويي رفتن، مسواك زدن، خواندن كتاب، يك ليوان آب و ادامه دو دقيقه گوش دادن به يك موزيك ملايم. قبل از شروع برنامه، چند بار ساعت خواب را ياد آوري كنيد .سعي كنيد نگذاريد وقت‌اش را تلف كند.
- در او انگيزه ايجاد كنيد.وقتي فرزندتان به موقع به رختخواب رفت، بايد برايش جايزه در نظر بگيريد. در ضمن بايد برايش معلوم كنيد كه اين جايزه را به چه دليل به او مي دهيد. وقتي با برنامه جلو مي‌رود، تحسين‌اش كنيد، در تقويم يادداشت كنيدو جايزه‌ي كوچكي براي او در نظر بگيريد مثلاً اجازه بدهيد 15 دقيقه بيشتر تلويزيون تماشا كند يا تلفني با يكي از دوستانش صحبت كند. اگر يك هفته به موقع خوابيد و طبق برنامه عمل كرد، يك چيز مخصوص برايش بگيريد مثلاً يك كتاب تازه يا يك گردش بيرون ازخانه با بهترين دوست‌اش. حتي بد نيست با او معامله كنيد مثلاً ژتون براي هر بار به موقع خوابيدن و البته ماندن در رختخواب يا كم كردن ژتون به ازاي هر بار ديرخوابيدن يا ازرختخواب بيرون آمدن وقتي چراغ‌ها خاموش شدند. به ازاي تعداد مشخصي از ژتون‌ها، اجازه بدهيد با كامپيوتر بازي كند يا يك آويز تزئيني ديگر به كيف مدرسه اش آويزان كند.
- محدوده انتخاب‌هايش را بيشتر كنيد. خودداري از رفتن به رختخواب روش موثري است كه بچه ها براي دفاع از خودشان يا رسيدن به خواسته‌هايشان در پيش مي گيرند. پس بد نيست راه‌هاي قابل‌قبولي پيدا كنيد كه به وسيله‌ي آن بتواند از خودش دفاع كند. بگذاريد كمي خودمختاري داشته باشد مثلاً اگر قبل از خوابيدن مي‌خواهد مجله ورق بزند يا فصلي از هري پاتر را بخواند، يا ميل دارد قبل از خواب آب بخورد. دقت كنيد انتخاب‌هايي را پيش رويش بگذاريد كه خودتان آنها را قبول داريدمثلا اگر قرار باشداز او بپرسيد آيا دلش مي خواهد الان به رختخواب برود يا نه احتمالاً جواب دلخواه‌تان را نمي شنويد.
مشكلاتي بر سر زمان خواب: چگونه از ابتدا با آنها مقابله كنيم
- آرام اما جدي باشيد. حتي اگر فرزندتان گريه كرد يا خواست استثناءهايي در برنامه قائل شويد، بر موضع خود پافشاري كنيد. اگر حوصله تان سر رفت، اعمال زور نكنيد. با آرامش و خونسردي صحبت كنيد اما وقتي مهلت به سر رسيد پافشاري كنيد، وقت تمام شد! اگر در مقابل درخواست‌اش “خواهش مي‌كنم، فقط پنج دقيقه‌ي ديگه” كوتاه بياييد، بدانيد كه فردا شب هم همين درخواست را مي شنويد.
- زمان تماشاي تلويزيون را محدود كنيد. طبق نظر ميندل بچه‌هايي كه سر شب تلويزيون تماشا مي‌كنند بيشتر از بقيه براي رفتن به رختخواب و خوابيدن دردسر دارند. تعجبي ندارد بچه‌هايي كه در اتاق‌شان تلويزيون دارند خوب نمي خوابند. اين فقط مربوط به برنامه‌هاي خشن نمي‌شود و به نظر مي‌رسد هر برنامه‌ي تلويزيوني به جاي اين كه بچه‌ها را آرام كند آنها را پرانرژي مي‌كند. پس ساعات تماشاي تلويزيون را محدود كنيد، به خصوص وقتي كه كه به ساعت خواب نزديك مي‌شويد.
- براي موفقيت پله به پله پيش برويد. نبايد انتظار داشته باشيد كه فرزندتان يكباره ياد بگيرد كه طبق برنامه‌ي شما به رختخواب برود و تمام شب را آرام سر جايش بخوابد. هر بار يك قدم برداريد. اگر دوست دارد در تختخواب شما بخوابد، بد نيست اولين قدم اين باشد كه او را تشويق كنيد در رختخواب خودش بخوابد. قدم دوم مي تواند اين باشد كه بيرون آمدن هاي متعددش از رختخواب را به يك بار در شب كاهش دهيد يا فقط يك بار شما را صدا بزند بدون اينكه از تختش خارج شود. روشي را در پيش بگيريد كه قدم‌به‌قدم وآهسته و پيوسته به هدف نهايي‌تان (خوابيدن كودك در تمام طول شب بدون اينكه يك‌بار هم از جايش بيرون بيايد) برسيد.
مشكلاتي بر سر زمان خواب: چگونه از ابتدا با آنها مقابله كنيم
- حل مشكل. تلاش كنيد بفهميد كه چرا براي فرزندتان سخت است كه سرش را به بالش بچسباند. به نگراني‌هايش در طول روز دقت كنيد تا متوجه شويد وقتي كه خورشيد غروب مي‌كند چه چيز ممكن است باعث آزارش شود. از او بپرسيد چه اعتراض به‌خصوصي راجع به ساعت خواب دارد. به اين خاطر است كه خسته نيست؟ ترسيده است؟ اتاق خيلي ساكت است؟ اگر از تاريكي مي‌ترسد، يك چراغ‌قوه به او بدهيد. بگذاريد به يك موزيك ملايم با صداي كم گوش دهد. به صحبت هايش گو كنيد. از همه‌ي اينها گذشته،اگر برنامه اي پيشنهاد مي‌كند كه مي‌تواند مفيد باشد، شانس بيشتري براي موفقيت ايجاد مي‌كند.
- مطمئن شويد كه فرزندتان در طول روز به اندازه‌ي كافي تحرك داشته و از هواي تازه استفاده كرده است. همچنين در نظر داشته باشيد كه زمان خواب را يك ساعت عقب ببريد (فقط مطمئن شويد كه بين 9 تا 11 ساعت در شبانه روز خوابيده است، كودك در اين سنين به اين مدت خواب نياز دارد). با گنجاندن مقداري فعاليت بدني و تغييرات گهگاه در برنامه‌ي روزانه مي تواند مطمئن شويد فرزندتان و با رسيدنِ ساعت خواب به اندازة كافي خسته
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
