عوامل مهم در بروز نبوغ در کودکان و نوپایان
اين مقاله خلاصه اي از كتاب چگونه از فرزند خود يك نابغه بسازيم نوشته شاكونتالادوي( Shakuntala Devi ) است كه توسط زهره زاهدي ترجمه شده است و توسط انتشارات جيحون چاپ شده است . آيا مي توان نبوغ را در فرزندتان بيدار كنيد ؟ اين سوالي است كه شاكونتالادوي نويسنده كتاب در تلاش است تا به آن پاسخ گويد. بدون شك مطالعه اين كتاب براي والدين كودكان دبستاني مي تواند ارزشمند و مفيد واقع شود . گروه علمي فكر نو هنگامي كه نوزادي به دنيا مي آيد ، معجزه خلقت يعني مغز در وجود او متجلي مي شود.اين موهبت الهي ،چاه بي تهي است كه فرزندتان مي تواند براي سيراب كردن عطش ابدي اش براي دانستن از آن آب بكشد.اندامي است كه كودك از طريق آن مي تواند هزاران راه ممكن براي رسيدن به روياها ،تصورات و آرمان ها ي خود كشف كند. نابغه در فرهنگ وبستر چنين تعريف شده است : كسي كه توانايي فطري ذهني ،يا استعدادي منحصر به فرد داشته باشد ، كسي كه روحيه او الهام بخش ، يا زندگي بخش يك قوم باشد ،كسي كه والاترين استعدادهاي ذهني به صورت موهبت به او اهداء شده باشد . در فرهنگ آكسفورد نبوغ چنين تعريف شده است : روح حافظ شخص ، مكان يا سازمان ،استعدادي طبيعي ، عطيه خاص ذهني ،استعداد ذهني غريزي و خارق العاده كه در خدمت تخيل ،خلاقيت يا اختراع قرار گيرد. هر انساني در خود « استعدادي ذاتي » و « تواني منحصر به فرد » دارد.هر كودكي با مغزي به دنيا مي آيد كه از نظر علمي توان بالقوه داشتن «والاترين استعدادهاي ذهني » و « موهبت هاي خاص ذهني » و همچنين « استعدادهاي غريزي ،خارق العاده ،تخيلي ،خلاقانه و مخترعانه » را دارد در توصيف معنوي تر « روح حافظ » مترادف با «فرشته نگهبان » ،مادر خوانده پريا ،راهنما،كمك غيبي يا الهام و….. و نبوغ است . ***** كودك هر انساني ، منحصر به فرد است و مي تواند مانند يك نابغه بدرخشد.
عوامل مهم در بروز نبوغ در کودکان و نوپایان
اگر با عشق از او حمايت كنيد و باورش كنيد،هرگز دچار احساس كمبود و حقارت كه مانع موفقيت است ، نخواهد شد. در عوض خود دوستي و اعتماد به نفس در او تقويت خواهد شد كه هر دو از لوازم آزاد كردن آن توان بالقوه بسيار مهم يعني نبوغ درون است كه هنوز دست نخورده است . با تقويت خود دوستي و اعتماد به نفس در كودك زمينه هاي آزاد شدن توان بالقوه بسيار مهم يعني نبوغ درون كه هنوز دست نخورده است مهيا مي شود . اگر شما فرزندتان را باور كنيد ، او نيز خود را باور خواهد كرد.فرزند شما از همين حالا هم از تيز هوشي فطري برخوردارست .زيرا استعداد داشتن قدرت ذهني خارق العاده بالقوه در مغز وجود دارد.كودك شما از توان بالايي براي اختراع كردن برخوردارست و موهبت داشتن ذهني با تخيلات و خلاقيت هاي رنگي و قوي به او عطا شده است .اعتماد ، حمايت ،داده هاي ذهني ، اعتقاد شما به فرزندتان امكان مي دهد همه اين ويژگيها را با موفقيت بروز دهد . با بي اعتقادي به فرزند ،نبوغ را از درون تخريب مي كنيد .برعكس ،با اعتقاد راسخ نسبت به فرزندتان ،مانند خورشيد خواهيد شد كه نور خود را بر غنچه اي مي تاباند تا آن را به گلي شكفته مبدل كند. براي بروز نبوغ در فرزندتان به سه عامل زير توجه كنيد: – باور كنيد كه شما مي توانيد نبوغ را فرزندتان بيدار كنيد . -باوركنيد كه فرزندتان توان آن را دارد كه يك نابغه شود . – هر گز اجازه ندهيد به فكرتان خطور كند و هرگز ابراز نكنيد كه فرزندتان كم هوش و كم استعداد است . اگر اين سه عامل كليدي را در ذهنتان حك كنيد ، براي انجام ماجرايي بسيار مهم آماده ايد : بيدار كردن نبوغ در فرزندتان **** در جهت نبوغ كودك نوپايتان بايد چهار قدم را برداريد: 1- شرايط هدايت كننده ايجاد كنيد .گل در خاك مناسب و شرايط زيست محيطي مناسب رشد مي كند. فرزند آدمي نيز در شرايط هدايت كننده و مناسب گل مي كند. 2-همواره راهنمايي كنيد ،دستور ندهيد.كودك نسبت به لحن صداي شما بسيار حساس است .آهنگ صداي خود را چنان تنظيم كنيد كه ملايم و ترغيب كننده باشد .اگر فرزندتان فشاري احساس كند ،هرگز به نتايج دلخواه نخواهيد رسيد .
عوامل مهم در بروز نبوغ در کودکان و نوپایان
يادگيري بايد براي فرزندتان تجربه اي لذتبخش باشد . اگر احساس كند يادگيري را به او تحميل كرده اند،ديگر لذت بخش نخواهد بود. 3-صبور باشيد نه متوقع : روانشناسان كودك دريافته اند كه كودك تا سن شش سال و گاه بيشتر،به هر موضوعي نمي تواند بيشتر از دو دقيقه توجه كند .يعني كودك پس از دو دقيقه حواسش از كاري كه شما مي كوشيد او را به آن مشغول كنيد پرت مي شود و سرگرم بازي با عروسك خود مي شود و مجبورش نكنيد به انجام كار مورد نظر شما ادامه دهد زيرا فقط باعث آزار او مي شود . 4-دانش را به همراه عشق هديه كنيد والدين مانند همه انسانها ،ميل به ابراز اشتياق و تعصب بيش از حد دارند و لذا گاهي خود و فرزندانشان را تحت فشار بيش از حد قرار مي دهند.ممكن است وقتي مشتاق و حتي نگران بيدار كردن نبوغ در فرزندتان هستيد يك عامل حياتي را فراموش كنيد و آن شادي فرزندتان است . همواره دانش و تشويق خود را به همراه عشق و مهرباني تفويض كنيد. زيرا نبوغ بايد براي كودك يك موهبت باشد نه يك تحميل . **** فرد نابغه مي تواند به كمك قدرت دانش پيشرفته ،استعدادهاي طبيعي پرورش يافته و اعتماد به نفس ، بر رويدادها تاثير بگذارد و سرنوشت خود را به دست گيرد.اگر از سنين پايين به كودك آموزش داده شود تا استعدادها و مواهب خاص و منحصر به فرد خود را پرورش دهد،به او حق انتخاب و سلطه بر سرنوشت خودش داده مي شود . « مثلا مادري را مي شناسم كه از هر فرصتي براي آموزش فرزندش استفاده مي كند ، به هنگام غذا ،زماني كه كودك با بلوك هايش بازي مي كند، موقع تماشاي فيلم ، در هنگام حمام كردن و… مادر با در اختيار قرار دادن هر فرصتي براي يادگيري دختر ،احساس طبيعي را در ذهن او تقويت مي كند كه يادگيري و مطالعه و تحقيق ،بخشي از نفس زندگي هستند.اين آموزش گرانبهايي است كه كودك با آن رشد مي كند! اين كودك اكنون يازده ساله است .از نظر بازي با دوستان و انجام تكاليف درسي هر دو به يك اندازه لذت بخش هستند .من تضمين مي كنم كه اين كودك همچنان كه بزرگتر شود و با مطالعات سنگين تر و ضروري تر مواجه شود،هرگز دچار افسردگي پيش از امتحانات و يا احساس رنج آور « مجبورم درس بخوانم » نخواهد شد. **** تا زماني كه همه والدين نفهمند كه مغز همه كودكان موهبتي الهي است و مي تواند به يك مغز نابغه مبدل شود ،جامعه همچنان تعداد انگشت شماري «مورد مكشوف » را ستايش خواهد كرد و اكثريت را ناديده خواهد گرفت ، چه ثروت گرانبهايي كه به هدر مي رود. **** بهره گبري از كتابهاي مصور بدون نوشته ،به كودكان خواندن نمي آموزد.
عوامل مهم در بروز نبوغ در کودکان و نوپایان
اگر هنگام خواندن كتابهاي مصور با نوشته، بر روي كلمات اشاره كنيد كودك با كلمات آشنا مي شود.بخصوص كلماتي كه بر كودك تاثير عاطفي دارد. استفاده از كارتهاي نمايشي كه روي آن نوشته و يا تصوير است براي بهتر فهماندن مطالب استفاده مي شود (Flash Cards) بر روي مقواي سفيد 25 در 25 سانتي متر مي توان با حروف بزرگ نام اسباب بازي هاي كودك خود را بنويسيد.براي مثال روي يك مقوا بنويسيد «خرس »و روي مقواي ديگر گربه و بدين وسيله با برداشتن هر اسباب بازي كارت مربوطه را برداشته و بخوانيد و آنگاه براي هر اسم يك قصه بگوييد و از اين طريق كلمه بر ذهنش حك مي شود و آنگاه از كودك بخواهيد در اين رابطه يك قصه بگويد. « يك مربي كودكستان كه زماني مي شناختمش،براي آموزش دختر خودش روش خاصي داشت ،او كارتي را كه رويش كلبه اي نوشته بود، پشت سرش پنهان مي كرد و با بازيگوشي به دخترش نزديك مي شد و مي گفت « مامان براي بچه اش چه قايم كرده ؟» توجه كودك يك ساله جلب مي شد و سعي مي كرد خود را به آن موضوع اسرار آميز برساند. سپس مادر كارت را بالا مي گرفت و با پيروزي مي گفت «گربه!» ، قهقهه شادي كردن نشان مي داد كه بازي نتيجه مطلوب را به بار خواهد آورد .اين كودك در مدت كوتاهي خواندن ياد گرفت.به زودي خواندن جملات را آغاز كرد.مادرش كتابهاي ساده مختلفي خريد كه هريك از آنها براي كودك خردسال ،گنجي از دانش در برداشت .دختر كوچولو در سن چهارسالگي چنان با كلمات و جملات آشنا بود كه اعجاب همگان را برمي انگيخت . موفقيت اين مادر مرهون اعتقادي بود كه به فرزندش داشت و نگرش سالم و سازنده اش، و شكيبايي و شوخ طبعي اش كه فرزند را مشتاق همه بازهاي خواندني مي كرد. هر مادري بايد روش خاص خود را بيابد كه فرزندش را به خواندن كلمات مكتوب ترغيب كند.عشق فراوان شما نسبت به فرزندتان ،ضامن موفقيت شماست .
عوامل مهم در بروز نبوغ در کودکان و نوپایان
**** پرورش توان حرف زدن در سنين پايين ، بر توانايي خواندن كودك تاثير مثبت دارد.مي توانيد همزمان با حرف زدن او دست بزنيد يا به طريق ديگري شادي خود را از اين امر نشان دهيد.او هم به نوبه خود خوشحال مي شود و ميل دارد كه اين كار را تكرار كند .در نتيجه، او از بابت حس شنوايي خود به وجد مي آيد. شعرهاي انگين كودكستاني نقش مهمي ايفاء مي كند.بسياري از آنها جاذبه دروني مقاومت ناپذير دارند اما نقش آموزشي آنها فاقد ارزش است و جذابيت آنها در ريتم آهنگين آنهاست . كودك شما هر چه زودتر به حرف بيفتد،توان خواندن زودتر در او پايه ريزي مي شود.پرورش استعداد برقراري ارتباط،اولين قدم در آموزش خواندن است . هنگامي كه كودكتان را تشويق به حرف زدن مي كنيد،در واقع او را به استفاده از استعداد طبيعي شنيدن هم ترغيب مي كنيد. **** براي علاقمند كردن كودكتان به خواندن ،بايد علاقمندي به خواندن را نشان دهيد .اگر فرزندتان شما را غرق در مطالعه روزنامه ببيند، يا اغلب وقتي به كتابخانه مي رويد تا كتابي انتخاب كنيد ، او را همراه خود ببريد، مي فهمد كه شما خواندن را دوست داريد و خواهد خواست كه از شما تبعيت كند، توجه به نكات زير مي تواند مهم باشد. – كتاب ،كتاب و باز هم كتاب : سعي كنيد كتاب هاي رنگي و با اشكال و تصاوير زيبا براي او خريداري كنيد. -با صداي بلند بخوانيد : روزانه حداق 15 دقيقه را به خواندن داستان يا اشعار كودكستاني به صداي بلند براي كودكتان اختصاص دهيد. بهترين برنامه خواندن ، قصه خواني پيش از خواب است .او شامش را خورده ،حمام كرده ولباس راحت خواب به تن دارد و حتي اجازه دهيد داستان را خود انتخاب كند و حتي ممكن است داستاني را انتخاب كند كه شب هاي قبل برايش خوانده ايد.اشكالي ندارد تكرار كنيد حتي مي توانيد داستان را به صورت نمايش نامه براي او اجرا كنيد.هر چه خواندن را لذتبخش تر كنيد ،با موفقيت هاي بيشتري روبرو خواهيد شد. -پيگير باشيد: جلسات خواندن را مرتب تكرار كنيد و هيچ چيز نبايد اين جلسات را به تعويق بياندازد.به گونه اي كه به مرور كودك در مي يابد خواندن يك امر حياتي ،تفريحي و بخشي از زندگي اوست -سرنخهايي در تصاوير ،كلمات و كلمات تركيبي بيابيد: جستجو گري كودك در تصاوير ، كلمات و كلمات تركيبي سبب مي شود كودك يافته هاي جديدي در كتاب كشف كند و مادر با بين نكات توصيفي بيشتر مي تواند ذهن كودك را بسته به موضوعات مختلف شكفته تر نمايد. -تجربه به معنا خواهد افزود : كودك از خردسالي نياز دارد از خانه خارج شود.او را به پارك ،باغ وحش و يا به اكواريوم ببريد.اجازه دهيد كودكتان همراه شما به بانك،بازار ،سوپرماركت يا هرجاي ديگري كه مي رويد بيايد .سفرهاي سياحتي ،گنجينه اي از اطلاعات است و درباره تجربيات به دست آمده با كودك بايد صحبت كرد.
عوامل مهم در بروز نبوغ در کودکان و نوپایان
-اهميت شگفتي : كودكي كه مغز كوچكش پر شده از كشفيات تازه است، دلش مي خواهد افكارش را با صداي بلند توصيف كند، براي اينكه از تجربه چيزها،اماكن ،حيوانات و گياهان به شگفتي درآيد، كودكتان را به انجام چنين كارهايي ترغيب كنيد.اين بخشي از رشد مغز نابغه است . -بازي با كلمات : بچه ها مجذوب صدا مي شوند .پدري را مي شناختم كه تعداد زيادي بازي با كلمات بلد بود يكي از آنها اين بود كه از فرزندانش مي خواست كلمه اي بگويند كه صداي چيزي باشد مثل صداهايي كه نيمه شب ، در مهماني شب سال نو به گوش مي رسد: بنگ ،پاپ ، شلپ ، ترق چنين بازيهاي تخيلي به روند آموزش ،طعم خوشي و سرگرمي مي بخشند.در نتيجه كودك هميشه مشتاق است ، هميشه دلش مي خواهد بيشتر ياد بگيرد: و اين يعني اساس نبوغ -دائما آواز بخوانيد : در خصوص تاثيرات مثبت موسيقي مطالعات زيادي شده و همچنان در حال انجام است .موسيقي بسته به نوع آن و شنونده ،منجر به آزاد سازي آدرنالين يا ايندورفينها مي شود و هيجان و آرامش ايجاد مي كند .استفاده از لالايي براي خوابانيدن كودك و فرستادن او به سرزمين روياهاست . -سوال ، سوال : كودك شما هر چه زودتر حرف زدن ياد بگيرد،زودتر به سوال كردن مي افتد.كودك، شما را با سوالات بمباران خواهد كرد.بخشي از رشد او بواسطه جستجوي دروني او براي دانستن است . به سوالات او به ساده ترين و كاملترين شكل ممكن ،جواب دهيد.اگر جواب سوالش را نمي دانيد ،صادقانه به او بگوييد من جواب اين سوال را نمي دانم ، اما جوابش را پيدا مي كنم و به تو مي گويم و به وعده خود عمل كنيد. كودك شما از دوران خردسالي ،مرواريدهاي درخشان دانش شما را جذب كرده است ،آن مرواريد ها دائما در درونش برق مي زنند و او اكنون مي خواهد بداند چرا؟ چطور ؟ چه ، كي ، كجا؟ -واژه سازي روزانه : واژه سازي در سنين اوليه بسيار اهميت دارد،زيرا ذائقه يادگيري را تحريك مي كند.براي واژه سازي راههاي جالبي وجود دارد. الف : تشويق فرزندتان به اينكه درباره آن چه مي بينيد ،حرف بزند. ب-رنگ اتوموبيل ها را سوال كنيد. ج -از زبري و نرمي پشم سگ و گربه سوال كنيد د-درباره شكل و اندازه و رنگ سنگهاي موجود طبيعت سوال كنيد . ه- درباره اشياء ويترين مغازه ها سوال كنيد. و- درباره واژه هاي تابلو اعلانات ،روزنامه ها ،مجلات و سوپرماركت ها صحبت كنيد. قرار گرفتن در معرض كلمات در شخص تفكر ممتاز به وجود مي آورد. زندگي روزمره ها پر است از امكانات رنگارنگ،زنده، درخشان و آموزنده ،آنها را به سود نابغه كوچولو به كار گيريد. -يك كلمه و مفاهيم بسيار: به كودك بياموزيد هر كلمه مفاهيم مختلفي دارد .سعي كنيد آنها را با مفاهيم مختلف يك كلمه آشنا سازيد. بعضي از والدين نگران يادگيري بيش از حد هستند. اين نگراني وقتي موجه است كه كودك شما ناچار به يادگيري و آموزش درسهايي باشد كه مغزش هنوز پختگي و رشد كافي براي آن نيافته باشد. پژوهشگران آموزش نشان داده اند كه اگر كودكتان را مجبور به يادگيري چيزي كنيد كه آمادگي اش را ندارد،احتمالا بعدها منجر به آشفتگي ذهني و مشكلات يادگيري در او خواهد شد. از كجا بفهميم كودك آمادگي دريافت چه چيز را دارد ؟ بدوا با مشاهده نزديك كودكتان و علايق او ، چيزهايي كه مايل به يادگيري شان است ،چيزهايي كه برايش لذت بخش اند و آن چيزهايي كه قادر است در آنها ماهر شود. بايد بخاطر داشته باشيد كه پدرومادر هر دو در م
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
