بداخلاقی در کودکان مبتلا به اوتیسم(«اوتیسم» یا «در خود ماندگی» نوعی اختلال در رفتار و گفتار است که در سال های ابتدایی زندگی خود را نشان می دهد و مهم ترین تأثیر را بر رشد مغز می گذارد و در نتیجه آن فرد در اجتماع و ارتباط با دیگران با مشکل مواجه می شود، اوتیسم موجب می شود فرد قدرت برقراری ارتباطی سالم و سازنده را با دیگران نداشته باشد و حتی در دوران کودکی نتواند با همسالان خود بازی کند. بسیاری از اوقات دیده می شود مبتلایان به این بیماری رفتارهایی مانند خودآزاری از خود نشان می دهند و گاهی به شدت پرخاشگر می شوند. دل بستگی افراطی به اشیا، مقاومت شدید در برابر تغییرات، پرهیز از برقراری ارتباط چشمی، حساسیت بیش از حد به نور و صدا و نیز انجام غیر معمول حرکات تکراری از دیگر نشانه های بسیار مهم افراد مبتلا به اوتیسم است.
بداخلاقی در کودکان مبتلا به اوتیسم
کج خلقی معمولا در کودکان مبتلا به اوتیسم شدیدتر است، کودکان زودتر از دیگران کنترل خود را از دست می دهند و نمی توان آنان را آرام کرد؛ حتی اگر این بدخلقی برای جلب توجه باشد. قبل از اینکه برای مدیریت و کنترل رفتارش کاری انجام دهید، لازم است مشخص کنید که این کج خلقی، برای رسیدن به مقصود خاصی است یا از اینکه نمی تواند به راحتی ارتباط برقرار کند، ناامید شده است. به توصیه های دکتر تمپل گراندین Temple Grandin توجه کنید.)
گام اول
اگر متوجه شدید کودک، بدخلقی را وسیله ای برای به دست آوردن خواسته هایش می داند و قصد دارد شما را با این رفتار تحت تأثیر قرار دهد، به او توجه نکنید و خشم و بد اخلاقی اش را نادیده بگیرید و تا زمانی که آرام نگرفت و دست از کج خلقی خود برنداشت، به او توجه نکنید و با او حرف نزنید. اما همیشه به رفتارهای شایسته او توجه نشان دهید و رفتارهای خوبش را تحسین کنید.
گام دوم
سعی کنید برنامه روزانه مشخصی داشته باشید و طبق برنامه، کارهای روزمره خود را انجام دهید، اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم با کوچک ترین تغییر در کارهای روزانه خود دچار نگرانی و سردرگمی می شوند. اگر بدانند چه کارهایی در طول روز در پیش رو دارند، بیشتر احساس امنیت می کنند و در کنار شما به آرامش بیشتری می رسند و این امر باعث می شود کمتر بداخلاقی کنند.
گام سوم
به رفتارهای کودک بیشتر دقت کنید تا بتوانید علت کج خلقی او را شناسایی کنید، اغلب، محرک های خاصی وجود دارند که موجب کج خلقی و شدت یافتن آن می شود. سعی کنید این محرک ها و عوامل را تا حد امکان کم کنید و او را از موقعیت هایی که باعث تحریک و خشمگین شدن او می شود، دور نگه دارید، معمولا مکان های شلوغ و پر سر و صدا و پر نور برای این کودکان آزار دهنده و غیر قابل تحمل است.
گام چهارم
علامت ها را بشناسید. معمولا قبل از اینکه کودک شروع به کج خلقی کند، علائمی در او آشکار می شود که نشان دهنده آغاز این رفتار است؛ پس بهتر است این علائم و سرنخ ها را زودتر تشخیص دهید و حداقل از شدت گرفتن این رفتار، جلوگیری کنید. این نشانه ها معمولا عبارتند از: انقباض عضله ها و سرخ شدن صورت. با دیدن این علائم می توانید به موقعیتی که در آن قرار گرفته است، توجه کنید. اگر در جایی پر سرو صدا یا پر نور هستید سر او را با دست خود نگه دارید و گوش و صورت او را بپوشانید.
گام پنجم:
کودک خود را از موقعیت نامناسب و مکانی که می دانید برای او قابل تحمل نیست، دور کنید. با دیدن اولین علائم تنش و ناراحتی، سعی کنید او را به محل آرام تر و امن تری ببرید. با آرامش رفتار کنید و به او اطمینان دهید که همه چیز تحت کنترل است.
گام ششم:
گاهی لازم است کودکِ خود را متوجه چیز دیگری کنید؛ درواقع مسیر توجه او را تغییر دهید و به سوی دیگری هدایتش کنید. این ترفند وقتی می تواند کارساز باشد که علت اصلی خشم و ناراحتی او را ندانید و محرک اصلی را شناسایی نکرده باشید. با جلب توجه او حداقل کاری که می توانید انجام دهید، این است که از تنش و شدت گرفتن خشم جلوگیری کنید. معمولا کودک اوتیسمی که کنترل احساسات خود را از دست داده است، هیچ دلیلی را نمی پذیرد و به راحتی قانع نمی شود.
گام هفتم:
هیچ گاه از کودک نپرسید چرا ناراحت و غمگین است. اگر او در برقراری رابطه مشکل داشته باشد و نتواند احساسات خود را ابراز کند، سرخورده تر و ناامید تر می شود.
گام هشتم:
همواره آرامش خود را حفظ کنید و بکوشید تا در زمانی که کودکتان دچار ناراحتی و تنش می شود، احساسات خود را کنترل کرده و با لحن و صدای آرام تری با او صحبت کنید و به هیچ وجه کلمات تحقیرآمیز به کار نبرید. هرچه شما بیشتر عصبانی شوید، کودک شما بیشتر بدرفتاری و کج خلقی از خود نشان می دهد و اوضاع را از آنچه که هست، بدتر می کند.
بداخلاقی در کودکان مبتلا به اوتیسم
کودکان اوتیسمی پر سرو صدا
یکی از رفتارهای شایع کودکان اوتیسمی، سرو صدا و بلندی صدای آن هاست که گاهی آزاردهنده است؛ البته به نظر می رسد آن ها از بلندی صدای خودشان آگاه نیستند و اغلب از سرو صدا برای نشان دادن احساسات خود استفاده می کنند؛ حتی زمانی که احساساتشان مورد توجه قرار نگیرد، باز این روش را به کار می برند. صرف نظر از این دلایل، باید با کمک تصاویر و صداهای طبیعی آن ها را متوجه کنیم که زیروبم و آهنگ صدا را بشناسند.
وسایل مورد نیاز:
پوستر، فلش کارت
خودکار و ماژیک
کاغذ چسبی
گیره لباس
شکلات و آب نبات
گام اول:
در یک طرف کارت، عمل فریاد زدن و در روی دیگر، عمل زمزمه کردن یا پچ پچ کردن را نشان دهید. تصاویری از فریاد زدن و پچ پچ کردن و صدای طبیعی افراد در حین حرف زدن عادی را روی یک نمودار نشان دهید.
گام دوم:
با کمک گیره ها، تصاویری از انواع صداها را به نمودار اضافه کنید و بلندترین صدا و کمترین صدا را با تصویر، بر روی جدول نشان دهید و بگویید این صدا در کدام قسمت جدول قرار دارد.
بداخلاقی در کودکان مبتلا به اوتیسم
گام سوم:
با کودک خود انواع صداها را تمرین کنید؛ مثلا آرام صحبت کردن، پچ پچ کردن و یا بلند صحبت کردن. او را در موقعیت ها و مکان های مختلف قرار دهید و توضیح دهید چه نوع صدایی مناسب آن مکان است؛ مثلا می توانید با او به کتابخانه بروید و توضیح دهید که صدای مناسب آنجا آرام صحبت کردن است یا در محیط بازی می تواند با صدای بلند صحبت کند.
گام چهارم:
می توانید از یک نمودار تصویری استفاده کنید؛ مثلا قبل از اینکه به فروشگاه بروید، نمودار را به او نشان دهید و بگویید که در فروشگاه باید با صدای کاملا عادی صحبت کند؛ حتی می توانید او را به خاطر تنظیم تن صدا تشویق و تحسین کنید.
گام پنجم:
یک داستان اجتماعی برای کودک خود بنویسید و در آن، درباره مکان ها و نوع صداهایی که در آنجا استفاده می شود، صحبت کنید و مثلا توضیح دهید که چرا در کتابخانه باید آرام صحبت کرد. می توانید از تصویر و صدا برای توضیح بهتر و فهم موضوع استفاده کنید.
