بهبودی از لکنت زبان اضطراب و فشار عاطفی ـ روانی همواره لکنت زبان کودک را تشدید می کند. به همین دلیل هدف بسیاری از توصیه های درمانی در لکنت زبان کودکان، این است که تا آنجا که مقدور است تلاش نمایید اضطراب و فشارهای عاطفی و روانی کودک را کاهش دهید. موفقیت شما در انجام این کار مهم در این است که بتوانید منشاء و منبع اضطراب و فشار روانی کودک را بازشناخته، متوجه آن باشید. بررسی های مختلف نشان می دهد که در اکثر موارد، زمانی که اضطراب و فشار روانی کاهش می یابد و یا از بین می رود، بسیاری از کودکانی که لکنت دارند، بطور خارق العاده روانی کلامی خود را باز می یابند. درواقع این نوع بهبودی سریع حاکی از آن است که لکنت زبان بسیاری از کودکان، بدون هیچ گونه توجه خاص و یا برنامه ی درمانی ویژه و درحالی که در شرایط ناخوشایند لکنت زبان زندگی می کنند، بطور خودبخودی برطرف می شود. در این مورد تقریباً می توان ادعا نمود که به ازای هر فردی که امروز لکنت دارد، سه نفر دیگر وجود دارد که آنها نیز در مرحله ای از مراحل رشد خود تجاربی از لکنت زبان داشته اند.
البته دلایلی که افراد مبتلا به لکنت و یا والدین ایشان درباره ی از بین رفتن خود بخودی لکنت آنها ارائه می دهند، فوق العاده متنوع است و معمولا نمی تواند برای ما چندان سودمند باشد، آیا این بدان معناست که آنها زمینه ی لکنت زبان را در خود رشد داده بودند؟ هرگونه پاسخی به این سؤال بستگی به آن خواهد داشت که شما علت لکنت زبان را چه چیزی بدانید. اگر شما فکر می کنید که لکنت زبان به دلیل عدم رشد کافی عضلات گویایی و نظام عصبی است، بدیهی است در این صورت که احتمال آن بسیار اندک است، کودکان می توانند با زمینه های مساعد لکنت زبان رشد یابند. اما واکنش های هیجانی در ارتباط با اختلالات گویایی،امری است کاملاً اکتسابی و ارتباط چندانی با زمینه های رشد ندارد. کودکی که اینچنین رفتارها و واکنش های هیجانی را یادگرفته است می بایست به گونه ای بیاموزد که رفتار خودش را تغییر دهد. بسیاری از محققان و صاحب نظران بر این عقیده اند که لکنت زبان در نتیجه ی رفتارها و واکنش های یادگرفته شده ایجاد می گردد و می تواند یادزدایی شود.
لکنت زبان همانند «آونگ» در نوسان است
همان گونه که پیش از این مطرح شد، تنوع و شدت لکنت زبان نسبت به موقعیت ها و شرایط گوناگون نوسان دارد و دائما در تغییر است. بعضی وقتها کودک بدون کوچکترین مشکلی صحبت می کند. در بیشتر اوقاتی که کودک با خود صحبت می کند، یا با حیوانات اهلی مثل جوجه، کبوتر، گربه، خرگوش، گوسفند و … حرف می زند و یا هنگامی که آواز می خواند، صحبت او کاملاً روان و عادی است. باید توجه داشت که ممکن است لکنت زبان کودک برای مدت نسبتاً طولانی از بین برود و مجدداً بطور خیلی جدی ظاهر شود. این حالت معمولاً وقتی اتفاق می افتد که اضطراب و فشار روانی کودک افزایش می یابد. البته همیشه تشخیص دقیق منبع و منشاء اضطراب کودک بسادگی مقدور نیست.
توصیه های نامطلوب، امّا ظاهراً «خوب»
ما بخوبی واقف هستیم که بسیاری از روشهای کهنه و قدیمی در برخورد با لکنت زبان مطلقاً مفید واقع نمی گردند. درحقیقت، بکار بستن این قبیل روشهای سنتی ممکن است موجب تشدید مشکل گویایی فرد بشود. مثلاً به کودک گفته می شود: «آهسته صحبت کن»، «نفس عمیق بکش» یا «حالا استراحت کن». این توصیه های ظاهراً دوستانه و دلسوزانه، غالباً هیچ فایده ای به حال کودک ندارد. ممکن است بعضی اوقات توصیه ای که به کودک می شود، مثل: «دوباره بگو» باعث شود که کودک همان کلمه یا جمله را با روانی ادا کند، امّا این روش نیز مشکل اساسی کودک را برطرف نمی کند. بدتر از اینها دستورهایی است که با صدای بلند خطاب به کودکی که در حالت لکنت است داده می شود، مثلِ: «بس کن!»و این نوع فریاد زدن بر سر کودک معصوم همراه با نگاه تند و تنبیه گرانه است. این روشها عموماً براساس یک یا چند برداشت ناصحیح از ماهیت لکنت زبان به کار می رود. مثلاً این اعتقاد که «لکنت عادت بدی است که بوجود آمده و اگر کودک واقعاً سعی کند، می تواند آن را متوقف نماید و نیاز نیست که دوباره لکنت داشه باشد». یا اینکه ممکن است بعضی بر این باور باشند که «کودک عمداً به صورت غیرعادی و تحریک کننده صحبت می کند»، و بالاخره ممکن است جمعی نیز چنین تصور نماید که «کودک نحوه ی درست صحبت کردن را نمی داند!».
رگرفته شده از کتاب راهنمای والدین کودک و لکنت زبان
تألیف: دکتر استنلی این ورث. جین فری زر
