بهداشت رواني کودکان در حوادث غيرمترقبه
طي شدن مراحل طبيعي دوران کودکي براي رشد و تکامل شخصيت هر فرد ضروري است . بنابراين محروم کردن اطفال از نيازهاي رواني0 اين دوران ، به اندازه محروم کردن آنان از غذا و پوشاک ، مهم و زيان بار خواهد بود . بديهي است در جامعه اي که دستخوش يک حادثه غيرمترقبه شده ، کودکان بازمانده که عزيزان خود را از دست داده اند مجبورند در شرايط جديدي متفاوت از شرايط قبلي زندگي کنند و اگر نيازهاي خاص اين قربانيان فوراً و بطور جدي برطرف نشود ، قطعاً روند تکاملي رشد آنان بطور صحيح طي نشده و در آينده نزديک يا آتيه دور منجر به بروز عوارض روحي ، جسمي جدي در آنها خواهد شد . کمک به کودکان و نوجوانان زلزله زده براي غلبه بر مشکلات رواني ناشي از مواجهه با صحنه هاي حادثه ، يکي از مهم ترين چالش هايي است که والدين ، مربيان يا متخصصان بهداشت رواني با آن رو به رو هستند . تحقيقات نشان داده اند که واکنش هاي افراد در مواجهه با حوادث بسيار متفاوت است برخي کودکان تنها دچار نگراني مي شوند و خاطرات تلخي در ذهن آنان ايجاد مي شود ، اين گروه با کمي حمايت هاي رواني به مرور زمان بهبود مي يابند .اما گروهي بطور عميق دچار مشکل مي شوند . واکنش به حادثه ممکن است بلافاصله و يا روزها و حتي هفته ها پس از سانحه بروز کند . علائم آسيب هاي رواني در اطفال کمتر از ۲ سال در کودکان کمتر از ۲ سال که در حوادث ، والدين و عزيزان خود را از دست داده اند ، رفتارهاي روحي ذيل بروز مي نمايد : [list]
[*] گريه و بي قراري
[*] بي علاقگي به آنچه که در اطرافش اتفاق مي افتد يا ترس از محيط اطراف
[*] اختلال در خواب و اشتها
[*] وقفه يا تأخير در سير رشد رفتاري آنان مانند زمان شروع خنديدن ، زمان شروع نشستن ، راه رفتن و تکلم و …
بهداشت رواني کودکان در حوادث غيرمترقبه
[*] فقدان عکس العمل نسبت به محرک هاي طبيعي
[*] پس رفت تکاملي ، مانند توقف در راه رفتن و تکلم اختلالات رواني در اطفال ۲ تا ۴ سال [list]
[*] استرس و اختلالات روحي کودکان سنين ۲ تا ۴ سال ، در مواجهه با حوادثي که منجر به از دست دادن والدين و ديگر اعضاء خانواده آنها شده باشد ، با علائم زير بروز مي نمايد .
[*] بازگشت به مراحل اوليه رشد ، مثلاً تکلم به شيوه ابتدايي ( کودکانه )
[*] مکيدن شست دست
[*] شب ادراري
[*] بي اختياري دفع مدفوع
[*] کابوس هاي شبانه
[*] ترس از اشياء خيالي
[*] پرخاشگري نسبت به ديگران
[*] ترس و بي اعتمادي نسبت به ديگران
[*] عدم تمرکز حواس و اختلال در يادگيري
[*] عدم عکس العمل مناسب به محرک هاي محيطي علائم آسيب هاي روحي در اطفال سنين مدرسه عموماً علائم رواني در اين سنين به اشکال ذيل مي باشد . [list]
[*] گريستن و بي قراري
[*] اختلالات خواب ( بي خوابي – پرخوابي – کابوس هاي شبانه )
[*] شب ادراري
[*] شکايات جسمي متعدد
[*] پرخاشگري و تهاجم
[*] عدم تمرکز حواس و مشکلات تحصيلي
[*] ترس از اتفاقات قريب الوقوع
بهداشت رواني کودکان در حوادث غيرمترقبه
[*] تقليد صحنه هاي ناراحت کننده نشانه هاي معمول در نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ ساله احتمالاً واکنش هايي نظير بزرگسالان شامل يادآوري مکرر سانحه ، کابوس ، کرختي عواطف ، اجتناب از هر چيزي که يادآور سانحه است ، افسردگي ، استفاده نابجا از دارو ، ناسازگاري با همسالان ، پس رفت هاي آموزشي ، رفتار غيراجتماعي ، همچنين گوشه گيري و انزوا ، ناراحتي هاي جسماني ، تصميم به خودکشي ، امتناع از رفتن به مدرسه ، ناراحتي در خوابيدن و سردرگمي از خود بروز مي دهند . بديهي است درمان اين اختلالات يک امر تخصصي است که بوسيله پزشک و در صورت لزوم بوسيله روان پزشک يا روان شناس باليني انجام خواهد شد ولي آنچه به امدادگران مربوط مي شود . شناخت اين کسالت هاست تا بتوانند ضمن بيماريابي و ارجاع به مراکز تخصصي ، استرس آسيب ديدگان را کاهش دهند و از بروز شدت اختلالات رواني آنان پيشگيري به عمل آورند . توصيه هاي بهداشت رواني براي آنکه افراد بازمانده از حوادث ، کمتر در معرض آسيب هاي روحي قرار گيرند و از بروز اختلالات رواني دائم در آنان ، پيشگيري به عمل آيد توصيه مي گردد : ۱ – هرگز کودکان را از والدينشان جدا نکنيد مثلاً : ۱-۱- اگر کودک مجروح است .الزاماً بايد مادر يا پدر يا يکي از بستگان بسيار صميمي اش همراه او اعزام شود . ۲-۱- اگر مادر مصدوم است هنگام ارجاع مادر به مراکز درماني تخصصي تر ، سعي شود کودکان زير ۴ ساله اش نيز همراه او يا پدرش اعزام گردد . ۳-۱- اگر کودک شيرخوار است و مادر فوت کرده است ؛ اولاً – سعي شود براي کودک شيرخوار مادر رضاعي ( يعني کسي که بتواند به او شير بدهد ) پيدا کنيد . ثانياً – کودک را به بستگان درجه اول مانند پدر يا مادربزرگ ، خاله يا عمه و عمو بسپاريد و سفارش شود که مرتب او را نوازش نمايند و هرگز کودک را ترک ننمايند . ۴-۱- اگر کودک ۴-۱ ساله است و مادرش فوت کرده است حتماً پدر يا ساير بستگان درجه اول او بطور دائم همراه کودک باشند . ۲ – در صورتي که اشياء يا لباس قابل استفاده از پدر و مادر متوفي ، باقي مانده است مثلاً روسري يا تسبيح ، آنها
را
در اختيار فرزندش قرار دهيد . ۳ – امکانات بازي و سرگرمي براي کودکان فراهم گردد . زيرا بازي باعث انحراف توجه کودک از استرس مي شود و به او آرامش ميدهد . ۴ – سعي
کنيد
کودکان را با لطيفه هاي جالب بخندانيد ولي اين کار را
در
موقعيت هايي انجام دهيد که باعث رنجش بزرگترها نشود .
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
