دکتر موسلي يکي از روان شناسان اجتماعي نوين ،ضمن تحقيقات خود خاطر نشان مي سازد ،کودکان قدرت تصميم گيري را در خانه مي آموزند يعني جايي که بيشترين وقت خود را در آنجا سپري کرده ،کارها و فعاليت هاي گوناگوني را تجربه مي کنند.
والدين مي توانند با پر بار کردن فعاليت هاي روز مره کودکان در خانه و آموزش آنان در سنين مختلف، موجب رشد شخصيت و توانايي هاي فرزندانشان شوند.
موسلي ضمن تمرکز بر جنبه هاي مختلف زندگي کودک (از تولد تا نوجواني) توجه به نکات زير را مهم مي داند:
1.اعتماد کردن
اساس اعتماد به ديگران از سنين پايين و از طريق توجه و رسيدگي به نياز هاي اوليه نوزاد وکودک خردسال شکل مي گيرد.
2.خود پيروي
کودکان از سنين 2 سالگي به بعد مي توانند مفهومي از زمان و مکان را در ذهن خود تجسم کنند.با توجه به اين موضوع مي توان از همان ابتدا با جلب اعتماد و اطمينان کودک ،موجب تقويت حس ثبات در او شد. براي مثال،مادر مي تواند از طريق اطمينان بخشيدن به فرزندش ،که در غياب او جايي نخواهد رفت و او مي تواند بعد از بازي دوباره نزد مادرش باز گردد ،اعتماد کودک را جلب کند و يا اگر قولي به فرزند خود مي دهد و قراري با او مي گذارد ،خوب است با انجام آن اعتماد کودک را جلب کند.زيرا نحوه ي پاسخ دهي کودکان 2سال به بالا ،بر اساس نحوه ي پاسخ دهي والدين و اطرافيان شکل مي گيرد.
3.صلاحيت و شايستگي
کودکان در سنين 9-3 تمايل به بازي هاي جمعي و گروهي دارند.آنها مي خواهند با کسب اعتبار براي خود ،موجوديتشان را در بين افراد خانواده نشان دهند. ميزان صلاحيت و شايستگي کودکان ارتباط مستقيمي با اعتماد به نفس آنان دارد.
4.هويت
با رسيدن به سنين 19-10 سالگي نياز نوجوان به اعتماد کردن به سايرين و محيط اطرافش افزايش مي يابد و قصد داردبا کسب توانايي ها و شايستگي ها ي مختلف بر آن تسلط يابد. ويژگي مهم اين دوره احساس خود مختاري است.يک نوجوان نمي داند کاري که انجام مي دهد درست است يا خير؟ در عين حال،علت نياز به تاييد شدن از سوي والدين و مربيان خود را درک نمي کند.آن ها در صددکسب هويت مستقلي هستند و مي خواهند براي زندگي آينده خود تصميم بگيرند. گاهي والدين تصور مي کنند فرزندانشان آنها را رها کرده اند. در حالي که بايد با فراهم آوردن شرايطي که موجب رشد خود پنداره ي فرزندشان شود ، آنان را در شناخت ويژگي هاي فردي شان ياري دهند.
دکتر گنجي توجه به پنج قائده ي بنيادين را براي حفظ و بقاي بهداشت رواني کودکان در خانواده لازم مي داند:
1.فرزند خود را دوست داشته باشيد.
2.براي فرزند خود الگوي خوبي باشيد.
3.فرزند خود را خوب آموزش دهيد.
4.فرزند خود رابا انظباط بار آوريد .
5. به مسوليت هاي خود آگاه شويد.
همه ي کودکان نيازمند توجه منظم و رسيدگي کافي از سوي والدين و مراقبين نزديک به خود هستند. يکي ازروش هاي ابراز علاقه و توجه نسبت به کودک،”گوش کردن فعال” به گفته ها و خواسته هاي اوست.شما اگر شنونده ي خوبي باشيد و بي درنگ در برابر افکار و احساسات فرزندتان واکنش نشان دهيد. اين فرصت را براي او فراهم کرده ايد که روش صحيح برخورد با مشکلات را بياموزد زيرا صبر و درک والدين بسيار مهم تر از ارائه ي سريع راه حل به کودک است.
اگر بدون تقاضاي کمک از سوي او ،دائم به فکر ياري رساندن به او باشيد ،قدرت يافتن راه حل را از کودک سلب کرده و او را فردي متکي و وابسته به خود بار آورده ايد.در حالي که گوش دادن فعال،مي تواند کودک را تشويق به يافتن راه حل مشکل کند و ارزش ها يي مانند، استقلال ،مسئوليت پذيري،اعتماد به نفس و بالندگي را در او رشد دهد.
در عين حال توجه نشان دادن ، فراتر از حضور جسماني فرد است. براي مثال،توجه به کودک حين تماشاي تلويزيون و يا مطالعه ي کتاب و روزنامه،آن چيزي نيست که او نياز دارد ، بلکه او احتياج به”زماني مفيد”دارد تا بتواند تمام توجه و تمرکز والدينش را معطوف سخنان و حرکات خود کند.
منظور از زمان مفيد وقتي است که پدر و مادر وارد دنياي ذهني-رواني فرزندشان مي شوند ، با او به بازي مي پردازند ، به داستان هاي خيالي اش گوش مي کنند و دنيا را از ديد او مي بينند.
در مقاله ي بعد به منظوررشد و پرورش”روحيه ي مسئووليت پذيري”در کودکان ونوجوانان به 3 نكته ي اساسي اشاره خواهيم كرد و در ادامه روش هاي تقويت خود پنداره ي کودک را مورد بررسي قرار خواهيم داد
ادامه دارد …
منبع : برگرفته از كتاب “پرورش اعتماد به نفس در كودكان و نوجوانان “
