یکی از بزرگان می گوید: ” مسؤولیت، یعنی توانایی تشخیص عکس العمل مناسب.” مسؤولیت پذیری افراد در هر جامعه ای یکی از ارزش های آن جامعه محسوب می شود اگر همه مردم مسؤولیت پذیر بوده و مسؤول اعمال و رفتار خود در خانواده یا جامعه باشند، آمار جرم و جنایت کاهش چشمگیری می یابد.مسوولیت را می توان با احساس تعهد مرتبط دانست. اگر اعضای یک خانواده در قبال یکدیگر احساس تعهد کنند به طور حتم مسوولیت خود را نیز به بهترین نحو اجرا می کنند و جو رضایت مندی و قدردانی در خانواده حکم فرما می شود . وقتی والدین در قبال یکدیگر و فرزندان مسؤول باشند، این صفت نیک به فرزندان نیز منتقل شده و می توان امیدوار بود که در جامعه نیز اِعمال شود.فرزندان ، احساس مسؤولیت را از والدین، مدرسه، دوستان و اجتماع می آموزند وبا آموختن آن ، این مهارت با ارزش را تا آخرعمر حفظ کرده و ین امر باعث موفقیت بیشتر آنها در امور زندگی می شود. پس بهتر است مسؤولیت پذیری را از کودکی به فرزندانمان بیاموزیم ، یافتن راه هایی برای رسیدن به این منظور به عقیده متخصصان ، بسیار راهگشاست. تحقیقات نشان داده که فرزندانی که در کودکی مرتب مورد امر و نهی واقع شده اند و دایما به آنها گفته شده که چه بکنند و چه نکنند، در بزرگسالی نمی توانند به راحتی تصمیم بگیرند ،اما والدینی که نقش راهنما را در تصمیمات فرزندان ایفا کرده و حاکمیت کامل را به دست نمی گیرند، به فرزندان خود کمک می کنند تا مسؤولیت پذیری را بیاموزند.در بررسی هی انجام شده مشخص شده که عدم پذیرش مسؤولیت به معنی شکست در تحصیلات، شغل و روابط اجتماعی است. فرزندانی که مسؤولانه تر عمل می کنند توجه بیشتری از بزرگسالان و اطرافیان می گیرند. پس آموزش این مهارت با ارزش را باید از 4 سالگی به فرزندان آموخت ، والدین می پرسند که چگونه مسؤولیت پذیری را به فرزندان آموزش دهیم؟ باید خاطر نشان کنیم که شما بدون این که بدانید باگفتار و رفتارتان به آنها آموزش می دهید، فراموش نکنید که حتی اگر سن فرزندان بسیارکم باشد، از طریق نگاه به شما و تقلید آنچه می کنید، رفتار می کنند و نسبت به اشتباهات شما نیز بسیار هوشیار هستند.
والدین چگونه موفق می شوند؟
1- به فرزند خود کمک کنید تا دریابد که رفتارش چه تأثیری بر دیگران می گذارد. می توانید به او بگویید که وقتی دوستت را می زنی، می توانی تصور کنی که او چه دردی را حس می کند؟ آیا فکر می کنی که نظر او درباره رفاقت با تو عوض می شود؟با طرح چنین پرسش های ساده ای می توانید به فرزندان کوچک خود بیاموزید که بازتاب رفتارشان را مجسم کنند وسعی در کنترل رفتارشان نمایند.
2- بدون اِعمال تنبیه، نظم و انضباط را برقرار سازید. یکی از مؤثرترین شیوه های انضباطی ، کنترل رفتار از طریق اجرای عدالت و قوانین محترمانه است و تنبیه ، یکی از بی تأثیرترین شیوه هاست. پس اگر فرزند شما دوستش را زد:
الف) او را از آن محیط دور سازید.
ب) از طریق بغل کردن او، گرفتن دستانش یا نگاه مستقیم به چشمانش او را آرام کنید.
ج) احساس به دوستش را در آن لحظه به وی گوشزد کنید .
د) روش های رفتاری دیگری را به وی پیشنهاد کنید یا اگر بیشتر از 8 سال دارد از او بخواهید که بگوید به جای این کار چه کار دیگری می توانست انجام دهد.
3- به طور منظم عواقب کارهایشان را به شیوه محبت آمیز برایشان توضیح دهید.وقتی افراد نتیجه کارهای خود را به وضوح بدانند، احساس مسؤولیت بیشتری در قبال آن می کنند و اگر این نتایج مطلوب و مورد قبول باشد، تاثیر آن دو چندان خواهد شد و به عنوان تشویق عمل می کند.
4- سعی کنید به آنچه می گویید و نصیحت می کنید، عمل کنید . تمام رفتارهای شما، پیامی در خود دارد. سعی کنید گفتار و رفتار خود را هماهنگ سازید. اگر از کلمات نامناسب استفاده می کنید، توقع نداشته باشید فرزندتان با احترام صحبت کند.به یاد داشته باشید که روش های رفتاری شما مانند دیواری است که آجرهای آن به منزله هر یک از اعمالتان است و اگر یکی از آنها در جای نامناسب استفاده شود، دیوار کج شده و نتیجه مورد نظر خود را نخواهید گرفت.
وقتی سن فرزندان بیشتر شود، این قدرت را خواهند داشت که بدانند: تصمیمات مناسب در موقعیت های مشابه در آینده = عواقب + رفتار؛ درضمن شاید نیاز باشد که آموزش های گذشته را نیز به وی یادآوری کنید تا در آینده ، برخورد مناسب را از خود نشان دهد. برای مثال زمانی که دروغ می گوید، می توانید به او بگویید ” یادت هست که دفعه گذشته وقتی دوستت به تو دروغ گفت، فهمیدی و از ناراحتی گریه کردی؟” و دیگر نیازی نیست که بگویید” خودت هم دروغ می گویی” زیرا او خودش به این مورد فکرخواهد کرد . بدین ترتیب او به تدریج به بلوغ فکری کامل درباره مسوولیت گفتارش خواهد رسید.وظیفه اصلی شما، دادن فرصت به فرزندان است تا خودشان در محیطی امن به تمرین و تجربه بپردازند . به عبارت دیگر ممکن است بتوان به صورت ظاهری دوچرخه سواری را از طریق نگاه به دوچرخه سواران یاد گرفت، اما باید هر فردی خودش سوار دوچرخه شود و آن را تجربه کند.درک برداشت دیگران از مفاهیم گوناگون و دیدن قضایا از چشم دیگران نیزبه انسان کمک می کند تا بهتر فکر کند و با اعمال شایسته تر، روابط اجتماعی خوبی را نیز برقرار سازد.
بدین ترتیب، آنها از قدرت بیشتری برای مقابله با مسائل و زندگی آینده خود برخوردار خواهند شد و سعی می کنند رفتارشان را کنترل و تصحیح کنند، اما فراموش نکنید که این تلاش آنها نیاز به تشویق و ستایش دارد و با تشویق های شما قدرت گرفته و ادامه می یابد و ادامه رفتار شایسته به طور حتم در خانواده و اجتماع تأثیر قابل ملاحظه ای خواهد داشت.
منبع:تبیان
