رابطه بازی و خلاقیت در کودکانمان
بازی یکی از بهترین و لذت بخش ترین فعالیت کودکان به شمار می رود. برای بازی تعریفی اینچنین می توان ارائه کرد.
بازی عبارت است از هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفدار که به صورت فردی یا گروهی انجام شود و موجب کسب لذت و برآورده شدن نیازهای کودک گردد.
پیاژه روان شناس سوییسی بازی را تحت عنوان یکی ساختن واقعیت با خود تعریف می کند و برای شناخت بازی آن را با کار مقایسه کرده و برای تمیز دادن این دو نوع فعالیت انسانی 5 ضابطه برشمرده است:
1- بازی فعالیتی است که هدفش در خود آن نهفته است، در حالی که هدف کار در خارج آن قرار دارد.
2- بازی فعالیتی است که انجام آن موجب خوشنودی و خوشحالی بازی کننده می شود در حالی که کار ضرورتا خوشایند نیست.
3- بازی فعالیتی است که فرد آن را اختیار می کند در حالی که کار خاصیتی اجباری و الزامی دارد.
4- بازی از قید سازمان آزاد و رهاست در حالیکه کار معمولا با سازماندهی همراه است.
5- بازی از کشمکش و پرخاش دور است حال آنکه ماهیت کار گرایش آشکاری به سوی کشمکش و پرخاش دارد.
بازی رد ظهور خلاقیت، نقش فعالی دارد. بازی موجب حرکت و به کارگیری ذهن کودک در کسب تجربه و حل مسایل می شود. برانگیختن ذوق و علاقه کودک به وسیله بازی باعث ایجاد تفکر همگرا در ذهن کودک می گردد.
در خلال بازی، کودک بیشتر از حواس خود استفاده می کند و این عمل سبب تقویت حواس او می گردد. در خلال بازی های گروهی، کودکان انعطاف پذیری، نوبت گرفتن و اجتماعی شدن را آغاز می کنند و رضایت خود را تا گرفتن نتیجه به تاخیر می اندازند و استقامت و انتظار کشیدن را در خود تقویت می کنند.
“روسو” معتقد است: “به جای پند و اندرز و همچنین منع کردن و بازداشتن، بهتر است زمینه ای برای حرکت، فعالیت، بازی و ورزش پدید آوریم.
رابطه بازی و خلاقیت در کودکانمان
خلاقیت در بازی زمانی به منصه ظهور می رسد که کودکان، خود را در انواه بازی ها سهیم بدانند.
بازی های خلاقانه برای بیان تمایلات، احساسات، علایق، ارزش ها و اعتقادات کودکان بوده و تکیه گاهی برای قضاوت آنان است. این بازی ها به خلاقیت کودکان کمک می کند و کودک در خلال بازی به ابتکار و اکتشاف می پردازد. مسایل را حل و اعتماد به نفس و جرات پیدا می کند.
کشیدن یک نقاشی می تواند برای کودک آرامش و آسایش فراهم سازد و کودک را از تنش ها و فشارها برهاند. وسایل این گروه از بازیهای آموزشی شامل نقاشی، مدادرنگی، گچ، خمیر، موم و سایر موادی است که کودک می تواند با آنها چیزهایی بسازد و ارائه دهد.
بازی، نقشی بسیار مهم دارد و پرورش دهنده روح و سبب شادی و انبساط خاطر کودکان می شود. بازی ها، سطح افکار و روحیه را دوچندان می کنند و فقط در حیطه ورزش خلاصه نمی شوند. بازی های آموزشی با وسایل متناسب با سن و فکر کودکان، نقش بزرگی در بارور ساختن افکار آنان دارد. بازی با هر وسیله ای به بچه ها آرامش روحی می بخشد و آنان را در مسیر زندگی و فهم مطالب درسی کمک می کند.
بازی به بچه ها یاد می دهد که مسیر خوب و بد را انتخاب کنند و از مسیری که زیان آور است دوری کنند و از طرفی، بازی سبب رشد فکر و اندیشه های نو و بکر دانش آموزان می شود.
بازی یکی از فعالیت های ورزشی است که نقش مهمی در تامین نیازها و احتیاجات جسمی و روحی کودکان داشته، همچنین در کودکان خلاق، نظم و هماهنگی همه جانبه به وجود می آورد و امکان تفکر و اندیشیدن را در آنها فراهم می سازد. اما اگر بخواهیم بازیها تاثیر به سزایی در روند خلاقیت داشته باشند، باید مسیر بازی را تعیین نماییم تا کودکان، خود هدفها را در پی گیری نمایند. و از این طریق است که تفکر خلاق، در کل زندگی کودک مشاهده می شود.
هنگامی که کودک با یک وسیله خلاق به بازی می پردازد یا قطعات کاغذ را چسب زده یک کلاژ را آماده می کند یا یک گلوله خمیر را تبدیل به یک ظرف یا لیوان می کند، او بیشتر از این که خود را سرگرم کند به فعالیتی مهم، خلاق و آموزنده دست زده است. فعالیت در یک بازی خلاق به مقدار زیادی به کودک اعتماد به نفس و اتکا به خود را یاد می دهد. کودک در هنگام بازی با وسایل بازی خلاق، به خودبینی و خودفهمی توان خود نیز می پردازد. بازی با وسایل بازی خلاق به کودک کمک می کند تا هویت خود را بیابد و وقتی بازی کودک تمام شد، ممکن است با افتخار بگوید، ببین، من چه ساخته ام. معمولا بیان این جمله، پیشرفت و افتخار را به کودک نشان می دهد.
رابطه بازی و خلاقیت در کودکانمان
شکی نیست که جامعه ای که کودکان خلاق دارد بزرگ ترین منابع را در اختیار دارد. اساسی ترین وسایل بازی خلاق، که می تواند برای کودک تهیه کرد عبارتند از:
1- انواع و اقسام لوگوها
2- انواه و اقسام ساختمان سازی های چوبی
3- انواع و اقسام دومینوهای ابتکاری
4- انواع لوگوهای ابتکاری
5- بعضی از انواع پازل ها
6- انواع مهره ها
7- انواع عروسک های معمولی
8- انواع عروسک های نمایشی
9- انواع کارهای مربوط به رنگ آمیزی، طراحی، نقاشی
10- کلاژ
11- بازی با وسایل اضافی و دورریختنی
12- بازی پخت و پز که یکی از بهترین بازی های خلاق می باشد
13- بازی با آب و وسایل مربوطه
14- ماسه بازی و همراه وسایل مربوطه
15- خمیر بازی و گل بازی
16- وسایل نجاری و شکل دادن به چوب برخلاف آنچه که ممکن است برخی اشخاص فکر کنند، وسایل بازی که موجب خلاقیت در کودکان می شود معمولا گران قیمت نیستند و در بعضی از موارد خود کودک آنها را ترکیب کرده و می سازد.
نویسنده : دکتر بیوک تاجری
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
