شاغل بودن مادر… آری یا نه؟
امروزه به علت تغییرات اجتماعی و اقتصادی گسترده ای که در بسیاری از کشورهای دنیا به وجود آمده است، بازار کار تغییر چشمگیری داشته تا جایی که مجبور به افزایش نیروی کار خود شده است. تنوع در تقاضای نیروی کار و افزایش بخش های خدماتی و اجرایی باعث شده است زنان بیش از گذشته وارد این بازار شوند و از نظر جامعه شناسان وارد شدن زنان در بازار کار علامت رشد و پیشرفت اجتماعی است. نقش سنتی خانواده ها و علایقشان به مرور تغییر کرده و زنان بویژه کسانی که در دانشگاه ها تحصیل کرده اند به فعالیت بیرون از خانه تمایل نشان می دهند و می خواهند استقلال مالی داشته باشند. آنها از کشمکش و تلاش و سپس گرفتن پاداش تلاششان و همچنین از این که می توانند عضوی فعال در جامعه باشند، لذت می برند. در نتیجه روز به روز بر تعداد مادرانی که بیشتر وقتشان را سرکار هستند، افزوده می شود. اما آیا شاغل بودن مادر روی خانواده تاثیرگذار است و اگر چنین تاثیری وجود دارد منفی است یا مثبت؟ در چنین خانواده ای نقش پدر چگونه تعریف میشود؟ پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی کودکان چه پسر و چه دختر ـ چگونه خواهد بود؟
پدر یا مادری خوب بودن دغدغه ذهنی بسیاری از والدین است. روان شناسان نیز روی روابط والدین و کودکان و اثراتی که یک مادر شاغل بر زندگی خانوادگی اش می گذارد بسیار تحقیق کرده اند. به دنبال بررسی ها مشخص شده است مادران شاغل در مقایسه با مادران خانه دار فقط یک سوم وقت شان را در مراقبت از فرزندانشان می گذرانند، اما کیفیت حضورشان به مراتب بسیار بهتر از مادران خانه دار است. در واقع حضورشان فعال تر و پرمفهوم تر است و باز هم تحقیقات بسیاری نشان داده است کودکان والدین شاغل زودتر از کودکان دیگر عاقل، مستقل و اجتماعی می شوند. این کودکان خیلی زودتر مفهوم دنیا و زندگی را می فهمند.
فرزندان مادران شاغل از همان دوران کودکی کارهایی را که می توانند،خود انجام میدهند و خیلی زود مستقل می شوند. از آنجا که دائم مادر کنارشان نیست که تمام مشکلات حتی جزئی ترین شان را حل کند، یاد می گیرند خودشان راه حل بیابند و در آینده در این خصوص بسیار خوب عمل کرده و به طور کلی تصمیم گیری برایشان بسیار راحت می شود و احساس مسئولیت بسیار بالایی از خود نشان می دهند و در برابر اعمالشان پاسخگو هستند.آنها وقتی می بینند والدینشان کنار هم چرخ زندگی را می گردانند و پدر هم در کارهای خانه کمک می کند روح همکاری در وجودشان تقویت شده و به طور کلی در کارهای گروهی بهتر عمل می کنند و مهم تر از همه این که از همان کودکی نظم داشتن و به موقع انجام دادن کارها را می آموزند. در حالی که کودکان مادران خانه دار احتمال این که در انجام کارهایشان تنبلی از خود نشان دهند بسیار زیاد است.
در این زمینه دو دسته یافته متفاوت وجود دارد. نخست آنکه مادران شاغل بطور کلی شاد و راضی هستند. آنها بر فواید اشتغال اصرار می ورزند مثل تماس با دیگران ، تحریک و تقویت روحیه. مقایسه مادران شاغل و خانه دار در زمینه شاخص های رضایت شخصی نشان میدهد که مادران شاغل غالباً اظهار رضایت بیشتری دارند. اما در تعمیم دادن این گزارش ها باید احتیاط کنیم. احساس خوشبختی مادران بچه دار، به تمایل یا عدم تمایل انان به اشتغال بستگی دارد رابطه مثبت بین دو نقشی بودن و احساس خوشبختی فقط در مورد زنانی صادق است که اشتغال را دوست دارند. در مادرانی که دوست دارند شاغل باشند ولی بنا به دلایلی نمیتوانند کار کنند نشانه های افسردگی بیشتری دیده میشود اما زنان شاغلی که خانه داری را دوست دارند زیاد افسرده نیستند، شاید چون سبک زندگی خویش را بر اساس نیاز خانواده توجیه میکنند. با این حال، آن ها بیش از سایر مادران نسبت به جدا شدن از فرزندشان اضطراب دارند. مادران شاغلی که اشتغال را دوست دارند در مورد جدایی از فرزندشان اضطراب خیلی کمتری دارند و در مورد سپردن فرزندانشان به دیگران نظر مثبت تری دارند.
دومین یافته در مورد اشتغال مادران این است که مادران در خانواده های دارای دو نان‌آور میخواهند به تمام کارها رسیدگی کنند. اما برای زنی که بطور تمام وقت کار میکند سخت است که پس از بازگشت به خانه بیشتر کارهای منزل را هم انجام بدهد، مدت زمانی را هم صرف فرزندان و همسرش بکند و مدتی هم با خودش خلوت کند و تنها باشد. به همین دلیل هم برخی از صاحبنظران به مادرانی که هم می خواهند کار تمام وقت داشته باشند هم به کارهای خانه و بچه داری برسند «ابرمادر» می گویند. مادران شاغل تقریبا نیمی از خانه داری
مادران خانه دار را انجام می دهند و به همین دلیل از مادران خانه دار کارآمدترند. اما اصولاً مادران شاغل و خانه‌دار همگی رفتارهای مشابهی انجام می دهند. مادران چه خانه دار باشند و چه شاغل، در خانه داری کارهای مشابهی را انجام می دهند.
منابع:
چگونه با کودکم رفتار کنم، پاول اس. کاپلان، مترجم: مهرداد فیروزبخت، انتشارات رسا، 1390
http://www.araznews.ir
گردآورنده: فریبا نقدی
