تجربه ی اولین دیدار فرزند ،خاطره ایست که هیچگاه از یاد نمی رود ، وقتی نوزادی کوچک ، با حداقل توانایی را در آغوشمان می گذارند ،فکر اینکه روزی جوانی تنومند و توانمند خواهد شد، بسیار دور از ذهن است اما واقعیت این است که به سرعت روز ها خواهند گذشت و او رشد خواهد کرد وبزرگ و بزرگ تر خواهد شد و در تمام این سال ها در هر سنی ،ویژگی خاص خود را خواهد داشت .با شناخت این ویژگی ها از نوزادی تا کودکی و نوجوانی و جوانی ، والدی آگاه در کنارشان باشیم تا آن ها را بفهمیم و کمک شان کنیم . این مقاله شما را با ویژگی های رشد در دوران اولیه ی رشد آشنا می کند.
***
در روند رشد کودک گرفتن ، دستکاری کردن ، لمس کردن و مداخله در کارهای مختلفی مانند غذاخوردن از اهمیت خاصی برخوردار است.
در چنگ زدن اولیه کودک شی را با کف دست گرفته می فشارد و به زودی آن را در کف دست و نزدیک به انگشت شست می گذارد و در نهایت از انگشت شست و سایر انگشتان مثل گاز انبر برای گرفتن آن استفاده می کند. در ابتدا نزدیک شدن دست به شیء با دقت کم یا بدون دقت است. کودک سعی می کنند دست خود را دراز کند و از بالا ، روی آن قرار دهد. بعداً ممکن است برای دسترسی به اشیا از هر دو دست استفاده کند. زیرا خطا با یک دست ممکن است آنها را به طرف دست دیگر هل دهد. لذا طفل می تواند شی را بین دو دست خود بفشارد. در حدود سن ده ماهگی طفل می تواند پیوسته و به طور مستقیم یک دست خود را به شی نزدیک کرده و آن را بگیرد.
در طی سال اول زندگی ، کودک سه نوع دسترسی را انجام می دهد:
1. حرکات پیش از دسترسی (تولد تا 4 ماهگی)
2. دسترسی هدایت شده بینایی (4 تا 8 ماهگی)
3. دسترسی فراخوانده شده بینایی (9 ماهگی به بعد)
حرکات پیش از دسترسی
نوزادان در این سن، حرکات هماهنگی دست و چشم را انجام می دهند. نوزادان می توانند به طرف اشیا دست دراز کنند و حرکات گرفتن را انجام دهند.گرچه تماس واقعی با شی اتفاقی و تصادفی می باشد، این گونه حرکات باز کردن مفصل های دست را حرکات پیش از دسترسی نامیده اند. اشیایی که در حال حرکت هستند بهتر از اشیا ساکن باعث بروز حرکات پیش از دسترسی می شوند. از طرف دیگر وقتی نوزاد نگاه خود را روی شی نگه می دارد ، بیشتر حرکت چنگ زدن را تکرار می کند.
دسترسی هدایت شده بینایی
موقعی که کودک به سن 4 ماهگی می رسد امکان موفقیت او در حرکت دسترسی و گرفتن اشیا تا اندازه زیادی افزایش می یابد. در فاصله بین 4 تا 7 ماهگی، کودکان به طور فزاینده ای از بینایی خود برای هدایت دست ها به طرف شی مورد نظر استفاده می کنند. آنها معمولاً قبل از تماس با آن چندین اصلاح در حرکت دست خود انجام می دهند.
موقعی که به آنها اجازه داده نشود تا دست های خود را ببینند، عمل دست زدن آن متوقف می شود. کودک از بینایی خود برای هدایت دست به طرف شی بهره مند می شود. علاوه بر این، کودکان در سن 4 ماهگی متناسب با مکان و نحوه نزدیک شدن به شی مورد نظر به دست های خود شکل می دهند. دسترسی با هدایت بینایی در حدود هفت ماهگی کاملاً جا می افتد.
دسترسی فراخوانده شده بعدی
در اواخر سال اول زندگی، بخش ابتدایی دسترسی طفل به قدری دقیق می شود که نیاز به اصلاح دست خود نخواهد داشت و چنانچه نیازی به آن باشد، بسیار جزیی است. کودک در این موقع دیگر نیازی به دیدن دست های خود در اجرای موفقیت آمیز دست زدن به شی ندارد. یعنی این که توجه کمتری به دست برای اجرای حرکت لازم است.
در پایان سال اول، پیشرفت بیشتری در دست زدن به اشیا پیدا می شود. طفل به سرعت نحوه شکل دادن با دست خود را یاد می گیرد و شکل دست او با توجه به شی به مراتب مناسب تر از گذشته می شود.
کودکان از 4 تا 6 سالگی دسترسی فراخوانده بینایی را با کمترین بازخورد بینایی انجام می دهند. مهارت های دسترسی با توجه به سن و با تمرین تغییر می کند. مهارت هایی که مستلزم هماهنگی چشم و دست بوده در کودکان بزرگتر با تمرین افزایش می یابد، به خصوص اگر همراه با فعالیت های پیچیده باشد. تمریناتی مثل بازی ویدیویی در کودکان بزرگتر (4 تا 6 سالگی) موجب افزایش سرعت تصمیم گیری در خصوص تغییرات سرعت و جهت حرکات دست می شود. و کودک دیگر نیازی به نگاه کردن به دستان خود ندارد.
منبع : ماهنامه کودک – سایت تبیان
ویرایش و تلخیص: آکاایران
