لکنت زبان چیست و چگونه عارض می گردد اختلالات تکلمی می تواند علل متعددی داشته باشد. ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی، ضایعات مغزی (افزی) و ندرتاً وجود نارسایی و نقص در دستگاه صوتی، هر یک می توانند موجب اختلال و نارسایی در تکلّم و گفتار شخص گردند.
لکنت زبان نیز یکی از نارساییهای تکلّمی است که کم و بیش افرادی به آن مبتلا هستند. گرچه تعداد مبتلایان به لکنت زبان بیش از سایر معلولیتها نیست، ولی این نقص به عنوان عارضه ای چشمگیر همواره جلب توجّه دیگران را نموده است. اکثراً کودکان در سنین فراگیری تکلّم به آن مبتلا می گردند و ایجاد یا تشدید نقص در سنین ۲ تا ۷ سالگی بیشتر دیده شده است.
لکنت زبان چیست و چگونه عارض می گردد
اصولاً در دو دروه از زندگی کودک، ابتلای به لکنت بیشتر مشاهده می گردد. یکی در آغاز فراگیری گفتار و جمله سازی و دیگری در سن ورود به مدرسه و شروع تحصیل، در دوران بلوغ نیز نمونه ای از ابتلا به لکنت مشاهده شده است. تکرار حروف بخصوص صامتهای آغازی کلمه، توقف و مکث در هنگام تکلّم برخی از اصوات و فشار در اعضای گفتار هنگام ادای بعضی از حروف و کلمات و روان نبودن تکلّم از جمله علایم لکنت زبان هستند.
در نوعی از لکنت کودک یا فرد لکنت دار بر روی اوّلین حروف برخی از کلمات یا بخشی از کلام تکیه و تکرار می کند که این تکرار با تشنج و فشار غیرعادی بر اعضای گفتار تشکیل دهنده حروف همراه است. مثلاً هنگام تلفظ کلمه «بابا» لبها صامت «ب» را چندین بار با فشار بیش از حد بر لب تکرار می کنند تا بالاخره بابا به لفظ آید. (ب …. ب …. بابا) این عارضه را در اصطلاح علمی کلونیك (clonic) گویند.
ممکن است به جای تکرار حروف، فرد لکنت دار هنگام تلفظ، کلمه را با وقفه و فشار بیان نماید. یعنی هنگام تلفظ کلمه، چند ثانیه ای توقف حاصل شود و سپس کلمه بیان گردد. این نوع لکنت به تونیک که همان توقف در تلفظ است مشهور است. گاهی لکنت ترکیبی از هر دو نقص یاد شده است و کودک یا فرد، مشکلی مضاعف در تلفظ کلمات و حروف دارند.
لکنت زبان چیست و چگونه عارض می گردد
دانستیم که لکنت زبان یکی از اختلالات تکلّمی است که عواملی چند در ایجاد آن نقش دارند. شایعترین علت بروز لکنت زبان در کودکان، تقلید و اکتساب از الگوی غلط است.
به عبارت دیگر ممکن است مدل غلط، سبب فراگیری این عارضه تکلّمی گردد. کودک با دیدن نحوه ی تکلّم فردی الکن در میان فامیل، همسایگان، دانش آموزان مدرسه ناخودآگاه نحوه ی غلط تکلّم را کسب می کند و به لکنت دچار می شود. در چنین مواردی باید به مجرد مشاهده ی آثار لکنت در کودک، وی را از معاشرت شخص لکنت دار به دور داریم و با تمرین و تلقین کودک را به گفتار صحیح هدایت کنیم.
ناراحتیهای روانی و فشارهای عصبی از جمله دیگر علل ایجاد لکنت در اطفال است. کودکانی که پدر و مادرشان با هم نزاع می کنند و با فریاد های بلند و گوش خراش در جلوی طفل، به یکدیگر پرخاش می نمایند در مواردی سبب ایجاد لکنت در فرزند خویش می گردند. ترساندن اطفال نیز ممکن است ایجاد لکنت کند. و اصولاً هرگونه ترس و وحشت از جمله ترس از حیوانات، تاریکی، نزاعها ممکن است منجر به لکنت گردند. گاه تصادف از قبیل افتادن از بلندی، تصادف با ماشین، قرار گرفتن در محیط انفجارهای شدید چون بمبارانها و رعد و برق نیز ممکن است سبب ایجاد لکنت در طفل و حتی در مواردی در بزرگترها شود. ترس از مدرسه در سال ورود به دبستان یکی دیگر از علل ابتلای کودکان به لکنت زبان است. اوّلین روزهای مدرسه برای بچه ها روزهای حساسی است و باید در کمال دقت و مهربانی با آنان رفتار شود وگرنه ممکن است اختلالاتی در کودک به وجود آورد که لکنت زبان یکی از این اختلالات می تواند باشد. تغییر اجباری چپدستی کودکان چپ دست نیز گاه منجر به ایجاد لکنت در اطفال می گردد. در مواردی نیز منشأ لکنت به طور دقیق روشن نیست ( شایع است که در میان چهره های سرشناس، افرادی چون وینستون چرچیل، چارلز داروین و ژرژ ششم دچار لکنت بوده اند ) ولی به هر حال بهبود آن در گرو ایجاد محیط آرام و تمرینهای لازم است.
کودکان استثنایی تألیف محمود پاکزاد
