سازگاری کودکان - مهارت های فرزندپروری

سازگاری کودکان با فرزند تازه وارد

بسیاری از کودکان، زمانی که صاحب خواهر یا برادر جدید می‏شوند، برای والدین خود مشکلات متعددی را ایجاد می‏کنند. البته در بروز این رقابت و هم‏چشمی، تفاوت سنی نقش بسزایی را ایفا می‏کند…

پژوهش‏های متعددی نشان داده است که اگر این فاصله سنی بین دو تا چهار سال باشد، میزان حسادت و رقابت میان فرزندان و مشکلات ایجاد شده میان آنان به حداکثر می‏رسد. اما به ‏نظر می‏رسد که تفاوت سنی کمتر یا بیشتر از این میزان (مثلا 5 سال بزرگتر یا 18 ماه کوچکتر بودن) مشکلات کمتری را به همراه دارد. اما به این موضوع توجه کنید که این مساله، رابطه بسیاری با ویژگی‏های فردی هر کودک دارد.
اگر فاصله سنی میان فرزندان بین دو تا چهار سال باشد، میزان حسادت و رقابت میان فرزندان و مشکلات ایجاد شده میان آنان به حداکثر می‏رسد
با این اوصاف؛ بخشی از این حسادت و رقابت کاملاً طبیعی بوده و ناشی از ورود یک غریبه به زندگی کودک ماست که در اثر آن، کودک احساس عدم امنیت و غمگینی کرده و به همین دلیل ممکن است باعث آزار و اذیت نوزاد تازه وارد شده و یا حتی خودش را بیش از حد لوس کند. این رفتارهای کودکان، شاید زنگ هشداری به والدین باشد تا مدیریت بیشتری بر رفتارها و روابط خود داشته باشند و بیشتر سعی کنند این احساسات متناقض کودکشان را کنترل و اداره کنند.

قبل از تولد نوزاد جدید

برای اینکه از شدت حسادت کودکتان بکاهید، توصیه می‏شود قبل از تولد فرزند جدید به این نکات توجه داشته باشید:

– توضیحات پیش از تولد

برای کودکتان توضیح دهید که باردار هستید و به زودی فردی جدید به خانواده‏تان اضافه می‏گردد. نه ماه بارداری زمان به نسبت طولانی و مناسبی برای آماده کردن کودک بزرگتر است تا بتواند خود را برای ورود نوزاد جدید آماده کند.

– اطمینان دهی مجدد

به کودکتان این اطمینان و آرامش را بدهید که هرگز قرار نیست نوازد جدید جای او را بگیرد، و شما همیشه او را دوست خواهید داشت. با ارائه این توضیحات میزان نگرانی و اندوه کودک شما کاسته خواهد شد.

– صادق باشید

برای کودکتان صادقانه توضیح دهید که نوزاد جدید که به زودی متولد می‏شود، بسیار کوچک، ضعیف و ناتوان است و بنابراین نیاز بسیاری به حمایت و توجه شما دارد و به همین دلیل ممکن است شما نتوانید مانند قبل به کودکتان رسیدگی کنید و امکان دارد در این شرایط مجبور باشید از پدر خانواده برای رسیدگی به کودک بزرگتر استفاده کنید. همچنین توضیح دهید که نوزاد نو رسیده دائماً گریه می‏کند و این عمل در اصل وسیله ارتباطی اوست. با ارائه دادن این توضیحات فرزندتان متوجه خواهد شد که به زودی با چه شرایطی مواجه می‏گردد. این پیش‏بینی پذیری موقعیت، سازگاری کودک را آسان‏تر می‏کند.

– طلب کمک

به کودکتان عنوان کنید که در چنین شرایطی حتماً نیازمند کمک‏ها و مساعدت‏های وی هستید. از این طریق می‏توانید ارتباط عاطفی بیشتری بین کودکان خود برقرار کنید.

– اجتناب از ایجاد تغییر

تا آنجا که امکان دارد، در زندگی کودکتان تغییرات اساسی ایجاد نکنید. مثلاً از تغییر دادن اتاق خواب، وسایل شخصی، امکانات تفریحی و سرگرمی و… خودداری کنید.

– کتابخوانی

با کودکتان به مطالعه کتاب‏هایی بپردازید که مربوط به تولد فرزند جدید، روابط خواهران و برادران، کمک در نگهداری نوزاد جدید و… است . کتاب‏های فراوانی در این زمینه‏ها به چاپ رسیده است و کودکان عمدتاً از طریق شعر و داستان بهتر می‏توانند متوجه بسیاری از مسائل و تغییرات شوند.

بعد از تولد نوزاد جدید

وقتی نوزاد جدید متولد می‏شود کاملاً طبیعی است که کودک شما احساس خشم، نارضایتی و آشفتگی کند. بنابراین برای کمک به او:
– کودکتان را تشویق کنید که در انجام کارهای مربوط به نوزاد مانند خواباندن یا حمام کردن وی به شما کمک کند؛ اما هرگز فرزندتان را علی‏رغم میل باطنی او، مجبور به این اقدامات نکنید.
– واکنش‏های عاشقانه افراطی مانند در آغوش گرفتن محکم نوزاد، بوسیدن‏های مکرر آزار دهنده، از رفتارهای رایجی است که کودک بزرگتر انجام می‏دهند. لذا در این شرایط واکنش شدید و توام با عصبانیت نشان ندهید بلکه او را راهنمایی کنید تا برخورد آرام‏تری داشته باشد.
– به کودکتان اشاره کنید که: «چقدر خواهر (یا برادرت) به تو شباهت داره». این نوع طرز بیان در برقراری رابطه عاطفی میان کودکان بسیار نقش دارد.

واپس‏روی

بعد از تولد نوزاد جدید، کودک بزرگتر مشاهده می‏کند که نوزاد نورس توجه بسیاری را به خود جلب کرده و همه اطرافیان گرد او جمع می‏شوند. این رویداد باعث می‏شود که وی به فکر بیفتد تا دوباره بتواند توجه و مراقبت اطرافیان را به خود جلب کند لذا ممکن است به رفتارهای گذشته خود روی آورد برای مثال:
– ممکن است از شما شیشه شیر یا پستانک بخواهد و یا بخواهد از سینه مادرش تغذیه کند
– امکان دارد به دستشویی نرود و لباس‏های خود را کثیف کند و یا مبتلا به شب ادراری شود
– امکان دارد تقاضا کند که در رختخواب شما بخوابد و یا تقاضای تختی مشابه نوازد نورس بکند
– ممکن است بخواهد شما لباس‏هایش را برایش عوض کنید و غذا دهانش بگذارید و…

تقسیم زمان

هر چند که شما با تولد نوزاد جدید بسیار سرگرم هستید و وقتتان بسیار پر است اما این دلیل نمی‏شود که کودک بزرگتر خود را فراموش کنید بنابراین به این توصیه‏ها توجه کنید:
– برای فرزند بزرگتر خود، زمان‏های ویژه‏ای را اختصاص دهید مثلاً زمانی که نوزادتان خواب است با کودکتان بازی کنید و یا برایش کتاب بخوانید. سعی کنید این کار را هر روز تکرار کنید. حتی اگر زمانی که به او اختصاص می‏دهید کوتاه باشد.
– همواره امتیازات و توانایی‏های فرزند بزرگتر را با او مطرح کنید. برای مثال به این مساله تاکید داشته باشید که «نوزاد تازه وارد نمی‏تواند خودش غذا بخورد یا لبا‏س‏هایش را بپوشد، اما تو می‏توانی، چون بزرگتر و عاقل‏تری.»
– از دوستان و اطرافیان خود بخواهید که به کودک بزرگتر شما نیز توجه و عاطفه بیشتری نشان دهند و دائماً متوجه نوزاد نورس نباشند.

بزرگ شدن با یکدیگر

با افزایش سن خواهران و برادران ، امکان دارد که میزان حسادت میان آنها افزایش یابد. کودک بزرگتر وقتی ملاحظه می‏کند که خواهر (یا برادر کوچکترش)، اسباب‏بازی‏ها، وسائل، کتاب و دفتر و… او را برمی‏دارد و گاه آسیب می‏رساند ممکن است او را مورد آزار و اذیت قرار دهد. از طرف دیگر کودک کوچکتر ممکن است بخاطر مدرسه رفتن خواهر (یا برادر بزرگتر) دچار حسادت شود و به وسایل او آسیب برساند.
اگر می‏بینید که فرزندانتان گاهی اوقات با هم مانند دو دوست مهربان رفتار می‏کنند و گاهی به شدت با هم درگیر می‏شوند، نگران نباشید، این مساله کاملاً طبیعی است.
اگر می‏بینید رابطه فرزندانتان با هم اصلاح نمی‏شود، بهتر است که برای این مساله اصرار و پافشاری نکنید. شاید بهتر باشد به آنها فرصت دهید که جدا از یکدیگر بوده و فعالیت کنند. به مرور زمان که فرزندانتان بزرگ می‏شوند، کم‏کم به اهمیت و نقش خواهر یا برادر، در زندگی خود پی برده و روابط شان اصلاح می‏شود، بنابراین نیازی به نگرانی شدید شما در این زمینه و تلاش‏تان برای نزدیک کردن آنها به هم وجود ندارد.
منبع:تبیان
ویرایش و تلخیص:آکاایران