سرخجه چيست؟
سرخجه يك بيماري تنفسي است كه نسبتا خفيف، اما مسري است. از بعد از همگاني شدن تزريق واكسن MMR طبق برنامه واكسيناسيون كشوري در ايران، بيماري سرخجه كاهش چشمگيري يافته است. اما قبل از اينكه واكسن سرخجه در سال 1969 ساخته شود، سرخجه در بين بچه هاي دبستاني و پيش دبستاني بسيار شايع بوده و اغلب در اواخر زمستان و اوايل بهار ديده مي شد.
كودكي كه به سرخجه مبتلا مي شود دانه هاي پوستي يا بثورات شبيه به سرخك مي زند و ممكن است تب خفيفي هم داشته باشد، اگر چه گاهي يك كودك مي تواند بدون بروز هيچ علامتي هم به سرخجه مبتلا شده باشد.
سرخجه را به نام سرخك آلماني يا سرخك سه روزه نيز مي شناسند، در حاليكه واقعا سرخك نيست و عامل آن ويروسي متفاوت از ويروس ايجاد كننده سرخك است.
اگر سرخجه بيماري خفيفي است پس چرا خطرناك است؟
سرخجه بيماري خطرناكي براي كودكان و نوجوانان نيست؛ اما براي جنين قبل از تولد، بخصوص در سه ماه اول بارداري، بسيار خطرناك و آسيب زننده است. در حقيقت واكسن سرخجه اولين بار براي پيشگيري از ابتلا به سرخجه در دوران حاملگي براي زناني كه در سنين باروري قرار داشتند ساخته شد.
ابتلا به سرخجه در يك خانم حامله، بخصوص در سه ماهه اول بارداري، تا 85% منجر به بروز سندرم سرخجه مادرزادي يا congenital rubella syndrome (CRS) مي شود. همچنين مي تواند سبب سقط جنين، تولد زودرس و نقايص شديد مادرزادي در جنين مانند كري، كوري و نقايص ديگر در قلب و مغز شود.
زنان حامله اي كه در بچگي واكسن سرخجه را دريافت كرده اند، نسبت به اين بيماري ايمن هستند در حاليكه آنها كه به اين بيماري در دوران بچگي مبتلا شده اند ممكن است نسبت به آن ايمن نشده باشند.
بنابراين به خانمهايي كه قصد حاملگي دارند توصيه مي شود كه يك تست از نظر ميزان آنتي بادي و مقاومت بدنشان نسبت به بيماري سرخجه انجام دهند و اگر مشخص شد كه نسبت به بيماري ايمن نيستند حداقل 3 ماه قبل از حاملگي اقدام به واكسيانسيون نمايند.
پيش از ساخته شدن واكسن بر عليه سرخجه و عمومي شدن استفاده از آن، اختلالات مادرزادي به علت سرخجه بسيار بيشتر از امروز ديده مي شد.
علائم سرخجه چيست؟
اولين علامت بثورات خارش دار مخصوص سرخجه است كه ابتدا در صورت، گردن و بعد در تمام بدن پديدار مي شود. دانه هاي سرخجه ممكن است به شكل نقاطي به رنگ صورتي يا قرمز كم رنگ به نظر آيند كه بعدا مي توانند با هم تركيب شده و شبيه به يك لكه بزرگتر شوند. بطور معمول دو تا سه روز نيز اين علائم به طول مي انجامند.
ساير علائم ممكن است بصورت تب خفيف (بين 37.7 تا 38.3 سانتيگراد) كه مي تواند 24 ساعت طول بكشد؛ گرفتگي يا آبريزش از بيني؛ قرمزي و التهاب چشم ها؛ و تورم و بزرگ شدن غدد لنفاوي در قاعده جمجمه، پشت گوش ها و پشت گردن باشند.
بيشتر بچه هاي مبتلا به سرخجه به طور كامل و بدون عارضه از بيماري بهبود مي يابند. بالغيني كه سرخجه مي گيرند ممكن است دچار عوارضي مثل آرتريت (التهاب مفاصل) و آنسفاليت (التهاب مغز) شوند.
بيماري سرخجه چطور منتشر مي شود؟
قدرت سرايت و انتشار سرخجه به اندازه سرخك و آبله مرغان نيست، اما كودكي كه واكسن سرخجه نگرفته باشد در صورتي كه از هوايي استنشاق نمايد كه به بزاق و ترشحات فرد مبتلا به سرخجه آلوده شده است (مثلا بواسطه عطسه و سرفه فرد بيمار)، مي تواند به بيماري مبتلا شود.
فرد بيمار يك هفته قبل از پيدايش دانه هاي سرخجه و يك هفته بعد از پيدايش آنها مي تواند بيماري را به ديگران انتقال دهد. بيشترين واگيري بيماري زماني است كه دانه ها بيررون ريخته باشند. اگر خانم حامله اي در مقابل سرخجه ايمن نشده است، بايد از كودك مبتلا به سرخجه، حتي يك هفته بعد از ناپديد شدن دانه ها نيز دوري كند.
اگر كودك من مشكوك به سرخجه باشد، لازم است به پزشك اطلاع دهم؟
بله، از آنجا كه بيماري سرخجه مسري است و بايد به اطلاع مقامات بهداشت و سلامت رسيده شود، بنابراين بهتر است به پزشك كودكتان اطلاع دهيد. به علاوه سرخجه ممكن است با سرخك و مخملك اشتباه گرفته شود، معاينه پزشك براي افتراق اين بيماري ها از يكديگر لازم است. در صورت نياز و صلاحديد پزشك آزمايش خون جهت تاييد بيماري انجام مي شود.
اگر تب فرزندتان از 39.5 درجه سانتيگراد بالاتر رفت يا علائمي غير از تب و دانه هاي پوستي داشت به پزشك او اطلاع دهيد.
براي درمان سرخجه چه بايد بكنم؟
اگر كودك شما مبتلا به سرخجه شده است، كاري لازم نيست انجام دهيد زيرا اين يك بيماري خفيف است. به اين دليل كه عامل بيماري ويروس است نه باكتري، آنتي بيوتيك نيز موثر نخواهد بود.
ممكن است براي پائين آوردن تب او لازم باشد كه از استامينوفن يا ايبوپروفن استفاده كنيد. اما هرگز از آسپيرين استفاده نكنيد، زيرا ممكن است سبب بروز سندرم Reye شود كه بيماري نادر اما بسيار خطرناك و كشنده است.
چطور مي توانم از بيماري سرخجه كودكم پيشگيري كنم؟
با انجام واكسيناسيون MMR كه طبق برنامه واكسيناسيون كشوري، معمولا دوز اول آن در سن 12 تا 15 ماهگي تزريق شده و يادآور آن در سنين 4 تا 6 سالگي انجام مي شود. اگر هر گونه شكي در مورد واكسيناسيون كامل فرزندتان داريد حتما برنامه واكسيناسيون فرزندتان را با كارشناس مركز بهداشتي و درماني يا پزشك وي كنترل كنيد.
