شناخت مشکلات روانی و رفتاری کودک با نقاشی2

شناخت مشکلات روانی و رفتاری کودک با نقاشی2

برخی شاخص های هیجانی در نقاشی کودکان

شاخص های پرخاشگری

(1- خطوط خیلی محکم و پررنگ 2-اندازه خیلی بزرگ آدم 3- لبهای پهن و کلفت 4- تحریف ، محل نامناسب اجزاء 5 – تحریف ، عدم اتصال اجزاء 6 – ترسیم سلاح یا اجزاء تیز و برنده 7 – پاهای زیاد از هم باز

شاخص های افسردگی

1 – اندازه نقاشی کوچک و ریز آدم 2- محل نقاشی ، حاشیه و پایین کاغذ 3- حذف دهان 4 – تقلیل اعضاء 5- قالبی ، بی هویتی ،دراز و لاغر بودن آدم 6- بازوهای پنهان یا کوتاه شده 7- بازوهای چسبیده به تنه

شاخص های تکانشگری

1 – حذف موارد خاص 2 – گرایش به سمت چپ آدم 3 – عدم رعایت تناسب 4 – محتوای پرخاشگرانه 5- حذف کلی اجزاء مهم 6 – صرف زمان اندک 7 – نامناسب کشیدن شانه ها

شاخص های ناسازگاری

1 – ساده سازی سر 2 – ساده سازی بدن 3- کیفیت کلی ضعیف ،کیفیت هنری ،دقت و صحت 4 – موارد حذف شده :پنجه ها ،ران ،ساق و بازوها 5 – تحریف 6 – عدم توازن عمودی در ایستادن

شاخص مربوط به اضطراب

(1-خطوط نازک،ناقص و با شتاب ؛ 2-افزودن جزئیات اضافی 3- سایه زدن خیلی تیره و روشن 4-تحریفهای خفیف 5-پاهای کوچک و نا استوار 6-دهان خطی ،نانظم واجد خنده ای عصبی 7-استفاده از مداد پاک کن 8- دست های زیاد از هم باز

از طریق آزمون ترسیم خانواده میتوان مشکلات ارتباطی اعضای خانواده را شناسایی کرد:

نحوه ارتباط کودک با خانواده خود از طیق برخی از علائم نشان داده شده در آزمون ترسیم خانواده ،ازجمله ارزنده سازی ،نا ارزنده سازی ،نزدیکی کودک با اعضای خانواده در ترسیم و حذف افراد از نقاشی مشخص میگردد

در آزمون ترسیم خانواده پژوهشگران معتقدند ،فردی که قبل از دیگران ،بلندتر و بزرگتر از آنها ترسیم شده باشد و کودک اورا بهتر از دیگران بداند ،فردی است که کودک بیشترین نیاز عاطفی خود را در او سرمایه گذاری کرده ،به ارزنده سازی او میپردازد و به وی ارزش میدهد .

در رابطه با نا ارزنده سازی ،عکس قضیه فوق به چشم میخورد فردی که از ترسیم حذف شود یا کوچک تر ،ناچیزتر ،ناقص تر کم سن تر از دیگران و در مرتبه آخر ترسیم میگردد و کودک او را بدتر و کهتر از دیگران میداند ،به نوعی در نقاشی بی ارزش شناخته میشود .

ارزنده سازی والدین در نقاشی خانواده احتمالا نشاندهنده ارتباط سازنده کودک با آنهاست .همچنین نا ارزنده سازی والدین در نقاشی خانواده احتمالا نشاندهنده ارتباط غیر سازنده کودک با آنهاست .

حذف مادر از نقاشی میتواند نشاندهنده ارتباط غیر سازنده کودک با او باشد اما در مورد حذف پدر قطعیت زیادی وجود ندارد و احتمالا این واکنش کودک به دلایل دیگری از جمله اشتغال به کار پدر در خارج از خانه صورت میگیرد.

کودکان بیش فعال با کودکان عادی در ترسیم آدمک با هم تفاوت دارند .این کودکان آشفتگی روانی شدیدی را تجربه میکنند و ارتباط موفقیت آمیزی با دیگران نمیگیرند .این موضوع در نقاشی های آنان نیز انعکاس پیدا میکن . چرا که مانند سایر کودکان تمایلات خود را در نقاشی فرافکنی میکنند . به همین دلیل آدمک هایی که آنان میکشند روی برگردان از دنیا هستند.

همچنین آنها در ترسیم آدمک نقاشی خود را در پایین صفحه و با وسعت خطوط محدود نقاشی میکنند .این کودکان به دلیل شرایطی که دارند ،دید منفی تری نسبت به خود پیدا میکنند و افسردگی و اضطراب در آنها افزایش میابد . لذا نقاشی های آنها در انداز ه های کوچک و دارای خطوط محدود است . هم چنین ناحیه ای که برای ترسیم استفاده میکنند در پایین صفحه است ،ناحیه ای که منتخب خسته ها و روان آزرده هاست .

همچنین این کودکان با کودکان عادی در ترسیم خانواده تفاوت هایی با هم دارند:

به طوریکه در شاخص های “وسعت محدود خطوط نقاشی “ناحیه پایین ترسیم”،غنای ضعیف ” ، “حالت دست های به اطراف گشوده شده “، ” خود ارزنده سازی شده” ،” خواهر و برادر نا ارزنده سازی شده” ” رابطه با فاصله ی پدر و مادر”،از لحاظ آماری بین دو گروه تفاوت وجود دارد. در تبیین این یافته ها میتوان گفت که کودکان بیش فعال از سوی اطرافیان طرد میشوند ،به همین دلیل نیاز دلرند که از سوی اطرافیان حمایت شوند و به جلب توجه و محبت احتیاج دارند. به همین دلیل در نقاشی های خود دستها را با حالت گشوده ترسیم میکنند که نشاندهنده ی دریافت حمایت پذیرش از سوی دیگران است .

وجود این کودکان در خانواده باعث به هم ریختن سازمان خانواده میشودو آسایش و آرامش را از خانواده میگیرد.به دلیل مشکلات ایجاد شده هریک از والدین دیگری در به وجود آمدن مشکلات مقصر میداند. بنابراین رابطه بین والدین دچار آشفتگی میشود و کودک این موضوع را درک میکند و به صورت ناهشیار آن را در نقاشیهایش می آورد و والدین را دور از هم ترسیم میکند .

والدین این کودکان نگرش منفی تری نسبت به آنهادر مقاسه با سایر کودکانشان دارند کودکان این موضوع را میفهمند و نسبت به خواهر و برادرانشان حسادت میکنندو آن را در نقاشیهایشان نشان میدهند.در نقاشی هایشان آنها را نا ارزنده سازی میکنند .

این کودکان به دلیل اینکه از سوی اطرافیان (والدین ، دوستان ، مربیان ، خواهر و برادر ) طرد میشوند یاد میگیرند که روی آنها زیاد سرمایه گذاری نکنند و بیشترین سرمایه گذاری را روی خودشان انجام میدهند. آنها در نقاشی هایشان خودشان را ارزنده سازی میکنند.

مقایسه نقاشی کودکان طلاق در برابر کودکان عادی:

ترسیم خطوط راست که بر خطوط منحنی در نقاشی غالب است ،بیانگر بازداری روانی کودک و ریخت تعقلی کودک میباشد ،در نقاشی کودکان طلاق که دارای آسیب پذیری روانی بیشتری نسبت به کودکان عادی هستند بیشتر مشاهده می شود .ترسیم خطوط منحنی بیانگر ریخت حسی که یک ریخت ارتجالی و سرزنده است میباشد که پیش بینی میشود در کودکان غیر طلاق غالب باشد اما در کودکان عادی نیز عدم مشاهده این امر میتواند به عواملی از جمله وضعیت اقتصادی کودکان و در گیری آنها در مشکلات مالی و به تبع آن اثر گذاری آن در روابط افراد خانواده با یکدیگر باشد.

درصد بالایی از کودکان طلاق نسبت به کودکان غیر طلاق خود را در نقاشی خانواده حذف کرده اند .

بطور قابل ملاحظه ای حذف اعضای خانواده در نقاشی خانواده ی کودکان طلاق در مقایسه با کودکان غیر طلاق بیشتر بوده.

کودکان طلاق نسبت بیشتری از بقیه در نقاشی یک یا چند شکل را از بقیه جدا ترسیم میکنند

زیرا کودک این شکل ها ی جدا از هم ترسیم شده را به عنوان بخشی از یک خانواده واحد درک نکرده و یا اینکه در برقراری ارتباط با اعضاء دیگر خانواده دارای مشکل است .

همه کودکان طلاق در نقاشی به ترسیم نشانه های منفی احساسات از طریق صورت پرداختند ولی هیچکدام از کودکان غیر طلاق ویژگی نقاشی “ترسیم نشانه های منفی احساسات از طریق صورت “را نداشتند.

کودکان پسر طلاق با کودکان دختر طلاق از لحاظ نوع والدی که بزرگتر رسم میکنند با هم متفاوتند.”دختران طلاق” نسبت به پسران طلاق به نسبت بیشتری شکل مادر را در اندازه ای بزرگ ترسیم میکنند و” پسران طلاق” نسبت به گروه دختران طلاق به نسبت بیشتری پدر را در اندازه بزرگ ترسیم میکنند

از نظر ترتیب ترسیم کودکان عادی و طلاق،والد هم جنس خود را اول نقاشی میکنند.

گروه بیماران مبتلا به اسکیزو فرنیا در نقاشی آدمک با افراد عادی در حذف عضو،جایگزینی نادرست ،اندازه های غیر متعارف ،تغییر دادن شکل اندامها ،تناسب نا درست اندامها ،اشکال هندسی برای ترسیم ، شفافیت تصویر،جای نادرست تصویر در صفحه ، جنس تصویر و نمره آزمون گودیناف تفاوت دارند.

کودک وقتی که شکل ادمی را می کشد ،قبل از هر چیزی شکل خود و یا درکی را که از بدن یا تمایلاتش دارد ، بیان می کند.در زیر به طور خلاصه نماد های اصلی اندام ها را نام می بریم :

▪ سر:معرف مرکز شخصیت و قدرت فکری و هوشی و عامل اصلی کنترل فشار های درونی است.کودکان همیشه سر های بزرگ ترسیم می کنند ولی اگر سر زیاد بزرگ باشد ،نشان گر ان است که (من) بیش از حد طبیعی هستم .

▪ صورت :کودکان پرخاشگر جزئیات ان را به حد اغراق امیزی بزرگ ترسیم می کنند .در حالی که کودکان خجالتی ،جزئیات را از نظر می اندازند و فقط دایره ی صورت را رسم می کنند. و به ندرت صورتی را از نیم رخ می کشند.

▪ دهان و دندان ها :ممکن است معنی نیاز به مواد خوراکی را نمایان سازد و هم به معنی پرخاشگری و یا در ارتباط با مسئل جنسی است. لب ها که بسته باشد نشان دهنده ی تنش و فشار است و چانه نماد و نشان قدرت مردانگی است.

▪ چشم ها: دنیای درون نقاش و اجتماعی بودن او را نشان م دهد.چون چشم ها ارزش زیبائی دارند ،بنابراین دختر ها و دوست داران هم جنس خود چشم ها را خیلی بزرگ می کشند.

▪ بینی: در بعضی مواقع نشان دهنده ی مشکلات جنسی است.

▪ سایه زدن: در بعضی قسمت های بدن همیشه نشانه ی ان است که مشکل یا مسائلی در قسمت سایه زده وجود دارد.

▪ خانه :معمولا کودک خانه ای مهمولی و پیش پا افتاده ترسیم می کند .ولی ضمن بالا رفتن سن کودک ساختمان خانه نیز تکامل می یابد.هنگامی که پدر و مادری از هم جدا شده باشند،خانه به دو قسمت تقسیم می شود و اغلب دارای دو در ورودی است.

▪ خورشید: تصویر خورشید بیانگر امنیت ،خوشحالی،گرما ،قدرت و به نظر بعضی نماد پدر مطلوب است.وقتی رابطه ی پدر و کودک خوب باشد ،همیشه خورشید در نقاشی های کودک کامل و در حال درخشیدن است.و هنگامی که این رابطه مطلوب نباشد،خورشید در پشت کوه نا پدید است و یا به صورت قوسی در افق دیده می شود.اگر کودک از پدرش بترسد ،خورشید قرمز تند و یا سیاه است.

منابع

الیویو فراری

دادستان، پریرخ(1388)، ارزشیابی کودک بر اساس آزمون‌های ترسیمی

کرمن، لویی (1388) . نقاشی کودکان، کاربرد تست ترسیم خانواده در کلینیک، منصور و دادستان.

فایض ، زهرا؛ برجعلی ، احمد(1384)، بررسی و مقایسه ویژگی های نقاشی خانواده در کودکان طلاق و غیر طلاق.

مرادی ، کبری؛ اسکندری ، حسین؛برجعلی ، احمد (1388). آدمک هایی که از تفاوت کودکان خبر مید هند.

صالحی ، اعظم؛ علیایی زند ،شهین؛ بهرامی،هادی(1383) ،ارزش تشخیصی آزمون ترسی خانواده جهت شناسایی چگونگی ارتباط کودکان 4تا 6 ساله با اعضای خانواده.

[font=tahoma]صیادی ،احمد رضا؛ناظر ، محمد ؛ خالقی ،عزت ا…(1379) ،اختلال در تصویر ذهنی از بدن در نقاشی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیاو افراد عادی.