عوامل مؤثر بر رشد و تكامل: فشار رواني
بسياري از اوقات، سرعت زندگي امروزه باعث شتابزدگي كودكان مي شود، زيرا آنها را مجبور مي كند زودتر از آنكه به راحتي توانايي آن را داشته باشند با جداييها و موقعيتهاي پريشان كننده دست به گريبان شوند. كودكان خردسال اين نوع شتابزدگي را به منزله طرد خود و دليلي بر اينكه والدينشان واقعا اهميتي به آنها نمي دهند تلقي مي كنند. واقعا نيز اينكه به نحوي شتابزده هر روز مراقب كودك را تغيير دهيم، انتظار بيش از حد از او داشته باشيم، او را به موفقيتهاي تحصيلي مجبور كنيم يا تصميماتي بگيريم كه خارج از توان اوست، نوعي طرد كردن است. اين كار، طرد تصوري است كه كودك از خود دارد و طرد آن چيزهايي است كه قادر است با آنها سازگاري يابد و انجام دهد. شتابزدگي هم بر سلامت عاطفي كودك و هم بر سلامت جسماني او اثر مي گذارد. شتابزدگي مانع بزرگي بر سر راه رشد و تكامل فردي و تا حدي رشد جسماني كودك نيز مي باشد.
براي مثال كودك چهار ساله اي را در نظر بگيريد كه پدر و مادرش كار مي كنند؛ او را در يك مهد كودك خصوصي ثبت نام كرده اند و چون والدين او صبح زود از خانه خارج مي شوند هر روز صبح او را نزد همسايه مي گذارند، همسايه كودك را آماده مي كند تا كسي كه امروز قرار است او را به مهد ببرد بيايد و قبل از ساعت 9 او را ببرد. در پايان روز تمام اين مراحل به صورت معكوس انجام مي شود. وقتي كودك به منزل مي رسد حدود ده ساعت خارج از خانه بوده و مجبور بوده است با افراد و اماكن مختلفي سازگاري يابد. براي يك كودك چهار ساله اين فشاري شديد است و كودك براي تحمل آن بايد از تمام ذخيره انرژي خود استفاده كند. پس تعجبي ندارد كه در مهد كودك كمي غرغرو و بهانه گير است و به نظر نمي رسد چندان علاقه اي به بازي با ساير بچه ها داشته باشد. گاهي اوقات يك جا مي نشيند و به فضاي خالي خيره مي شود. واضح است كه توان او به نهايت خود رسيده و از بار ناشي از تغييرات زياد رنج مي برد.
عوامل مؤثر بر رشد و تكامل: فشار رواني
همه ما فكر مي كنيم كه فقط ما بزرگسالان هر روز بايد با فشارهاي رواني فراواني دست و پنجه نرم كنيم، ولي در زندگي كودكان نيز فشار هاي رواني وجود دارد و آنها را مي توان اندازه گرفت.
جدول زير مي تواند در اندازه گيري مقدار فشار رواني كه كودكتان در يك سال تحمل كرده يا مي كند، به شما كمك كند:
نمره فشار رواني
مرگ پدر يا مادر 100
طلاق والدين 73
جدايي والدين 65
مسافرتهاي شغلي يكي از والدين 63
مرگ عضو نزديكي از خانواده 63
بيماري يا جراحت كودك 53
ازدواج مجدد يكي از والدين 50
اخراج پدر يا مادر از كار 47
زندگي والدين بدون وجود عشق و علاقه واقعي 45
رفتن مادر به سر كار 45
بيماري يكي از اعضاي خانواده 44
باردار شدن مادر 40
مشكلات مدرسه 39
تولد خواهر يا برادر جديد 39
عوامل مؤثر بر رشد و تكامل: فشار رواني
تغيير معلم يا كلاس 39
تغيير وضعيت مالي خانواده 38
صدمه ديدن يا بيماري دوست نزديك 37
فعاليت فوق برنامه جديد 36
تغيير تعداد دفعات دعوا با خواهر و برادر 35
ترس از خشونت در مدرسه 31
سرقت اموال شخصي 30
تغيير مسئوليتها در خانه 29
رفتن خواهر يا برادر بزرگتر از خانه 29
مشكل با پدربزرگ يا مادربزرگ 29
موفقيت بزرگ 28
نقل مكان به شهري جديد 26
نقل مكان به محل ديگري از شهر 26
دريافت يا از دست دادن حيوان خانگي 25
تغيير عادات شخصي 24
مشكل با معلم 24
تغيير ساعاتي كه با پرستار مي گذارند 20
نقل مكان به خانه جديد 20
تغيير مدرسه 20
تغيير عادات بازي 19
تعطيلات با خانواده 19
تغيير دوستان 18
رفتن به اردوي تابستاني 17
تغيير عادات خواب 16
بيشتر يا كمتر شدن گردهماي هاي خانوادگي 15
تغيير عادات غذايي 15
تغيير مقدار تماشاي تلويزيون 13
جشن تولد 12
تنبيه به خاطر دروغ گفتن 11
عوامل مؤثر بر رشد و تكامل: فشار رواني
نمره سالانه كمتر از 150 در حد ميانگين قرار دارد، ولي كودكاني كه نمره فشار رواني آنها بين 150 و 300 است تقريبا به طور قطع علائمي از فشار رواني مثل چسبيدن به پدر و مادر، مشكلات رفتاري، بي خوابي، عدم توانايي در تمركز، شيطنت در مدرسه و غيره را نشان مي دهند. اگر نمره فشار رواني كودك شما بالاتر از 300 باشد، به احتمال بسيار قوي با يك ناراحتي جسماني يا عاطفي شديد دست به گريبان است و نياز به مشاوره تخصصي دارد.
چگونه مي توانيد به كودك خود كمك كنيد؟
به ياد داشته باشيد كه بازي كردن كودكان شيوه اي است كه طبيعت براي مقابله با فشار رواني براي آنان در نظر گرفته است. به عنوان پدر يا مادر شما مي توانيد از طريق بازي كردن با كودكتان كيفيت زماني را كه با او مي گذرانيد، ارتقا دهيد. بعلاوه در حين بازي كردن مي توانيد به آنچه او فكر مي كند آگاهي يابيد و نكات مهمي را از افكار كودكتان بدست آوريد. همچنين مي توانيد با تهيه اسباب بازيها و بازيچه هايي كه بيشترين ميدان را براي قوه تخيل كودك فراهم مي آورند، به او كمك كنيد.
به ياد داشته باشيد كه كودك شما همواره در حال يادگيري از شماست، به ويژه اعمال و برخوردهاي شما. بنابراين اگر توجه خود را روي زمان حال متمركز كنيد و با آن چيزي كه در حال حاضر باعث نگراني كودك شما شده است برخورد كنيد، احتمالا كودك شما هم همين كار را درآينده خواهد كرد. اگر شاغل هستيد از وقتي كه با كودك خود صرف مي كنيد لذت ببريد و سعي كنيد آن را با فكر كردن يا صحبت در باره ساعاتي كه در منزل نيستيد خراب نكنيد و در مورد جدايي بعدي نيز صحبت نكنيد. با نگراني در مورد گذشته و آينده، زمان حال را از دست مي دهيد و كودكان شما حتي وقتي هم كه واقعا با آنها هستيد شما را در كنار خود احساس نمي كنند
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
