مراقب اسباب‌بازي‌هاي مضر باشيد
بعضي والدين وقتي قصد انتخاب اسباب‌بازي داريد، مي‌خواهند بدانند چه معيارهايي براي خريد يك اسباب‌بازي مناسب وجود دارد؛ هر از گاهي هشدارهايي از سوي متخصصان اعلام مي‌شود مبني بر اينكه بعضي‌انواع اسباب‌بازي موجود در بازار خطرناكند و بايد از آنها پرهيز كرد. مثل همين چند هفته پيش كه يك متخصص چشم نسبت به خطرات استفاده از اسباب‌بازي‌هاي ليزري هشدار داد. البته بحث وجود ليزر و ايمني آن براي كودك در بعضي از اسباب‌بازي‌ها در حال حاضر از مسائلي است كه كارشناسان نظرات مختلفي در مورد آن دارند. در حالي كه تعدادي از چشم‌پزشكان معتقدند اين ليزرها خطري براي چشم كودك ندارند چون از نوع ليزرهاي كم‌توان هستند، يك متخصص ليزر در اين مورد معتقد است اين ليزرها اگر به مدت زيادي به چشم تابانده شوند و به دفعات زيادي تكرار شوند، اثرات مخربي روي چشم مي‌گذارند. بهتر است بدانيد اسباب‌بازي‌هاي شوك‌دهنده نيز از اقلام مردود شناخته شده هستند .
تا به حال چقدر به كودكي كه مشغول بازي‌كردن با وسايل بازي دور و برش است دقت كرده‌ايد؛ وقتي كودك در دنيايي غرق شده كه هيچ چيز به غير از آن اسباب‌بازي نمي‌تواند در آن نفوذ كند؟
كودكان به كمك اسباب‌بازي‌ها به طور غيرمستقيم آموزش مي‌بينند و حوادثي كه دور و برشان مي‌گذرد را به نوعي در اين بازي‌ها تجربه مي‌كنند. با اين وجود و با همه تاكيدي كه كارشناسان بر تاثيرپذيري كودكان از چنين وسايلي دارند، در كشور ما هنوز هم اسباب‌بازي به عنوان يك وسيله لوكس، تزئيني و بي‌اهميت تلقي مي‌شود.
مراقب اسباب‌بازي‌هاي مضر باشيد
طبق اعلام كارشناسان در حال حاضر ماهانه يك ميليون و 800 هزار دلار اسباب‌بازي وارد كشور مي‌شود. اين رقم در سال 84 يك ميليون و 600 هزار دلار، در سال 83، 850 هزار دلار، در سال 82، 570 هزار دلار و در سال 81، 57 هزار دلار بوده است. البته اين ارقام مي‌توانند ارتباطي با ارزش و اهميت واقعي اسباب‌بازي‌ها نداشته‌باشند. به عبارت ديگر، ارزش پولي يك اسباب‌بازي لزوما با ارزش حقيقي آن براي تربيت و آموزش كودك، يكي نيست. با اين وجود شايد شما از معدود والديني باشيد كه وقتي قصد انتخاب اسباب‌بازي داريد، مي‌خواهيد بدانيد چه معيارهايي براي خريد يك اسباب‌بازي مناسب براي كودكتان وجود دارد؛ يا به عبارت ديگر، وسيله‌اي كه كودكتان بيشتر اوقاتش را با آن پر مي‌كند تا چه حد براي او مفيد خواهد بود و آيا مي‌تواند براي سلامت جسم و روان او مضر هم باشد؟
«امروزه استاندارد اسباب‌بازي‌ها توجه تمامي كشورها را به خود مشغول كرده است. اين استانداردها دائما به روز مي‌شود و آزمايش‌ها و تست‌هاي زيادي روي آنها انجام مي‌شود. در ايران، سه سال پيش موضوع استاندارد اسباب‌بازي به طور جدي مطرح شد. قبل از آن نيز موسسه استاندارد از آخرين استانداردهاي اسباب‌بازي كه كشور استراليا تهيه كرده بود، استفاده كرد كه در نتيجه اين قانون موسسه استاندارد بايد هم اسباب‌بازي‌هاي داخلي را زير نظر مي‌گرفت كه مهر استاندارد دارند يا نه و هم اسباب‌بازي‌هاي وارداتي كه كنترل كيفي آنها محرز شده باشد.»
اين جملات را محمدحسين فرجو، دبير ستاد شوراي نظارت بر اسباب‌بازي مي‌گويد و ادامه مي‌دهد: «در آزمايشگاه تست‌هاي مختلفي روي اين اسباب‌بازي‌ها انجام مي‌شود حتي از لحاظ به كار بردن رنگ و مواد اين اقلام آزمايش مي‌شوند و اگر ميزان استفاده از اين مواد از حد استاندارد بالاتر باشد از ورود آنها جلوگيري مي‌شود.» با اين اوصاف، هر از گاهي هشدارهايي از سوي متخصصان اعلام مي‌شود مبني بر اينكه بعضي‌انواع اسباب‌بازي موجود در بازار خطرناكند و بايد از آنها پرهيز كرد. مثل همين چند هفته پيش كه يك متخصص چشم نسبت به خطرات استفاده از اسباب‌بازي‌هاي ليزري هشدار داد.
مراقب اسباب‌بازي‌هاي مضر باشيد
پرتوهاي خطرناك
البته بحث وجود ليزر و ايمني آن براي كودك در بعضي از اسباب‌بازي‌ها در حال حاضر از مسائلي است كه كارشناسان نظرات مختلفي در مورد آن دارند. در حالي كه تعدادي از چشم‌پزشكان معتقدند اين ليزرها خطري براي چشم كودك ندارند چون از نوع ليزرهاي كم‌توان هستند، يك متخصص ليزر در اين مورد معتقد است اين ليزرها اگر به مدت زيادي به چشم تابانده شوند و به دفعات زيادي تكرار شوند، اثرات مخربي روي چشم مي‌گذارند.دكتر رضا فكر آزاد در ادامه مي‌گويد: «حتي اگر اين ليزرها هيچ ضرري نداشته باشند، بهتر است به كودكانمان آموزش بدهيم كه اين پرتوها را مستقيما به چشم نتابانند. درست است كه اين اشعه در حد چند ميلي وات و جزو ليزرهاي كم‌توان است ولي شدتش بالاست. شما حتي وقتي چند ثانيه داخل يك لامپ نگاه مي‌كنيد و بعد روي خود را بر‌مي‌گردانيد، تاثير آن تا مدتي روي شبكيه چشم مي‌ماند، با اينكه يك لامپ آنقدر شدت ندارد. در حالي كه گروه ما يعني بچه‌ها جزو گروه‌هاي پرخطر هستند و تاثير اين اشعه‌ها روي چشم آنها مي‌تواند بسيار مخرب و برگشت‌‌‌ناپذير باشد.»وي با بيان اينكه بيشتر قسمت شبكيه كه سلول‌هاي بينايي در آن قرار دارند دچار آسيب مي‌شود، مي‌گويد: «اين ليزرها چهار خصوصيت عمده دارند؛ تك‌رنگند، تك‌فازند، واگرا نيستند و شدت بالايي دارند. اگرچه تاكنون مورد خاصي از اين آسيب‌ها مشاهده نشده ولي چون تعداد آنها در جامعه زياد است بهتر است جانب احتياط در نظر گرفته شود.»
در مقابل، محمدحسين فرجو با اشاره به اينكه در بخشي از اسباب‌بازي‌ها مثل تفنگ‌ها ليزرهايي براي نشانه‌گيري بهتر استفاده شده مي‌گويد: «از ورود اين اسباب‌بازي‌ها جلوگيري شده ولي بعضي از وسايل كه داراي پرتو ليزرند و به عنوان اسباب‌بازي نيستند به عنوان سرگرمي به وسيله بعضي از اسباب بازي هاي كودكان استفاده مي‌شوند كه مي‌توانند آسيب‌هاي جدي براي كودك به همراه داشته باشند.»البته به گفته كارشناسان آزمايشگاه ايمني كودكان در موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي، ليزرهاي به كار رفته در اسباب‌بازي كودكان از نوع ليزرهاي باشدت پايين هستند كه براي كودك نمي‌توانند آسيب‌‌زا باشند.
مونا نامجو، يكي از كارشناسان اين آزمايشگاه در مورد اين ليزرها مي‌گويد: «در بحث استاندارد اسباب‌بازي‌هاي الكتريكي نوع ليزر به كار رفته بررسي مي‌شود. اين ليزرها در چهار سطح هستند. نوعي ليزر LED كه ليزر سطح يك است اصلا خطري ندارد و داراي شدت پايين است و فقط اين سطح از ليزر قابل استفاده در اسباب‌بازي كودكان است.»
مراقب اسباب‌بازي‌هاي مضر باشيد
اسباب‌بازي‌هاي خطرناك
خطرات ليزرهاي غيراستاندارد فقط يك نمونه بود. اگر به عنوان والدين به فكر تهيه يك اسباب‌بازي سالم براي كودكتان هستيد، بهتر است بدانيد اسباب‌بازي‌هاي شوك‌دهنده نيز از اقلام مردود شناخته شده هستند كه هنوز هم به منظور سرگرمي و صرفا ايجاد خنده توليد مي‌شوند. دبير شوراي نظارت بر اسباب‌بازي در مورد اين اسباب‌بازي‌ها و همچنين ساير اقلامي كه براي كودك خطرآفرين هستند مي‌گويد: «اين اسباب‌بازي‌ها شوك زيادي را در فرد ايجاد مي‌كند و از نظر پزشكان اثر خود را در طولاني‌مدت نشان مي‌دهد. تفنگ‌هاي ساچمه‌اي را نيز ما ممنوع مي‌كنيم، زيرا وقتي شارژ مي‌شوند با سرعت زيادي گلوله درون خود را پرتاب مي‌كنند. درست است كه كشور چين روي اين اقلام هشدار داده كه افراد 14 سال به بالا از آنها استفاده كنند، ولي شايد اين هشدارها رعايت نشوند و كودكان كم سن و سال از آنها استفاده‌هاي نامطلوب كنند چون اين تفنگ‌ها شدت پرتاب بالايي دارند.»
وي در ادامه مي‌گويد: «يكي از تست‌هايي كه موسسه استاندارد انجام مي‌دهد تست لبه تيز است و در مورد اسباببازيهايي به كار مي‌رود كه لبه تيز و برنده دارند. اگر اسباب‌بازي پارچه‌اي باشد و درز آن به راحتي باز شود، غيراستاندارد است. پر‌كننده‌هاي داخل اسباب‌بازي‌ها هم بر حسب نوعشان مي‌توانند آلوده و خطرناك باشند. حفره‌هاي داخل اسباب‌بازي و يا خطر گاز گرفتگي و يا له‌شدن اندام كودك در ارتباط با اسباب‌بازي از جمله مواردي است كه بايد به آنها توجه شود.»
شايد جالب باشد كه بدانيد نوع ديگري از اسباببازيهايي كه آزمايشگاه استاندارد نسبت به آن حساس است، اسباببازيهايي هستند كه بوي نامطبوعي دارد.
محمدحسين فرجو در اين‌باره هم مي‌گويد: «اگر از مواد استاندارد استفاده شده باشد، اين بو به خاطر تركيبات رنگي است كه روي اسباب‌بازي پاشيده شده است كه بعد از چند بار استفاده از بين مي‌رود و ضرر ندارد.»
در مقابل، فرجو در مورد اسباب‌بازي‌هاي معيوب و شكسته و ناقص هشدار مي‌دهد كه از برنامه‌هاي بازي كودك خارج نشده‌اند و مي‌گويد: «در دنيا آمارهاي زيادي وجود دارد كه اين اسباب‌بازي‌ها موجب ضرر و زيان‌هاي زيادي از جمله خفگي‌‌ها براي كودك مي‌شود.»
وي در مورد خطر اسباب‌بازي‌هاي صوتي هشدار مي‌دهد: «در مورد اين گروه هم يك سري از استانداردها وجود دارد. گاهي اوقات ايرادهايي كه در بعد الكترونيكي اسباب‌بازي وجود دارد، صداي داخل اسباب‌بازي را در حد نازلي كاهش مي‌دهد و در بعضي مواقع اين اسباب‌بازي‌ها صداي بيش از حد انتظاري را ايجاد مي‌كنند كه براي خانواده هم غير قابل تحمل است.»
مراقب اسباب‌بازي‌هاي مضر باشيد
استانداردهاي تعريف شده
در مورد نحوه به كار بردن استانداردهاي تعيين شده براي تاييد كردن يك اسباب‌بازي سالم، كارشناس آزمايشگاه ايمني كودك مي‌گويد: «ما اسباب‌بازي‌ها را بر اساس استاندارد جنرال ملي و بين‌المللي 620446978267 بررسي مي‌كنيم.
اين استانداردها فعلا بر اساس ايمني اسباب‌بازي را مورد بررسي قرار مي‌دهند و از لحاظ كيفي هنوز استانداردي وارد نشده است. آزمون‌هاي اين استانداردها بر اساس رفتار كودك شبيه‌سازي شده است يعني رفتارهاي درست كه سازنده اسباب‌بازي آنها را پيش‌بيني كرده و رفتارهاي نادرست كه از طرف توليد‌كننده پيش‌بيني نشده‌اند مثل پرت‌كردن، شكستن و …. بعد از انجام اين آزمون‌ها اسباب بازي ديگر نبايد براي كودك خطراتي از قبيل تيزبودن، سرعت بالا، احتمال خفگي يا جراحات چشمي داشته باشند.»مونا نامجو در مورد موارد كاربرد اين استانداردها مي‌گويد: «در خصوص عنصرهاي سنگين در اسباب‌بازي نيز اين استانداردها به كار مي‌رود. مواد به كار رفته در اسباب‌بازي چون با بدن كودك ممكن است تماس داشته باشند، اولا بايد نو بوده و عاري از هرگونه آلودگي يا مواد بازيافتي باشند. دوم اينكه عناصر سمي و سنگين نبايد در آن وجود داشته باشند از نظر بعد الكتريكي اين اسباب‌بازي‌ها مورد بررسي قرار مي‌گيرند كه هيچ‌گونه حرارت بالا و يا احتمال برق‌گرفتگي نداشته باشند.»
به گفته او در بحث استاندارد، نشانه‌هاي هشداري روي كالا بسيار مهم است چون با رشد سن، توانايي‌هاي حسي حركتي كودك هم رشد مي‌كند و اين براي والدين كه اسباب بازي را خريداري مي‌كنند بسيار مهم است.
حتما تا به حال متوجه شده‌ايد در بسياري از اسباببازيهايي كه از چين وارد مي‌شوند، در داخل آنها از مواد نرم استفاده مي‌شود. نامجو در خصوص اين نوع از اسباب‌بازي‌ها مي‌گويد: «وقتي ما روي اين مواد آزمون انجام مي‌دهيم متوجه مي‌شويم كه اين مواد از مواد بازيافت شده كارخانه‌هاي ديگر است كه براي سنگين كردن اين اسباب‌بازي‌ها همراه با خاك از آنها استفاده مي‌شود. همچنين اسباببازيهايي كه حاوي مايع هستند از لحاظ ميكروب داراي خطر بالايي هستند.» وي ادامه مي‌دهد: «بخصوص زماني‌كه در كشورهايي مثل چين بيماري‌هايي مثل سارس يا آنفلوآنزاي مرغي وجود دارد خيلي از كشورها از ورود آنها جلوگيري كردند چون ممكن است مايع درون آنها حاوي ميكروب باشد.»
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
