یادش بخیر دوران کودکی مان و خواندن این شعر برای عروسک های مان، گویی جدی جدی، مامان و بابا بودیم وعروسک ها، کودکان مان! چقدر قشنگ بود و هست دنیای کودکی! حال بیایید ببینیم بازی با عروسک، چه نقشی می تواند در بهداشت روانی کودک مان داشته باشد تا شخصیت اش به بهترین نحو شکل بگیرد؟ …
نقش عروسك درماني در بهداشت رواني كودك
کودک می تواند در بازی عروسکی، انگیزه اش را متعادل نماید و انرژی های اضافی روانی خود را تخلیه کند. به عبارتی بهتر، کودک در بازی عروسکی ، انرژی روانی و جسمی خود را بارور ساخته و شکل مناسبی به آن می دهد.
عروسک قشنگ من، قرمز پوشیده تو رختخواب مخمل آبی خوابیده
یه روز مامان رفته بازار، اونو خریده قشنگ تر از عروسکم، هیچ کس ندیده
عروسک من، چشما تو باز کن وقتی که شب شد، اون وقت لالا کن…
از دیدگاه بهداشت روان، ” عروسک درمانی ” شیوه ی دلپذیر مداوا در قلمرو روان درمانی است. عروسک، واسطه ای پذیرفته شده از سوی بزرگسالان و کودکان در جهت ارتباط و تبادل احساس ، عاطفه و اندیشه بین این دو نسل می باشد که در برخی از کشورها به جایگاه این ابزار تربیتی، اهمیت خاص داده شده است. می توان از این طریق، به کودک آموزش داد و اوقات فراغت او را به صورت مطلوبی پر کند و نکات منفی و ناسالم عاطفی، احساسی ، رفتاری و شناختی او را بهبود بخشید. در حیطه ی روان پزشکی و روان شناسی بالینی کودک ، متخصص بالینی قادر است با استفاده از عروسک ها به اطلاعات مفید بالینی جهت تشخیص مسائل روانی کودک دست یابد و بعد از تشخیص بالینی ، درمان گر طرح مناسبی را به منظور درمان از طریق بازی تهیه و در جلسات درمانی ، اجرا نماید.
نقش عروسک بازی ، در رشد و تکامل کلامی کودک
کودک در ارتباط با عروسک ، دوست دارد موقعیت خود را بیان نموده و دنیای اطراف خود را تعریف کند. تعریف او از دنیا، تصویرهایی ست که از پدر، مادر، برادر و خواهر، خانه و کوچه های اطراف خانه ی خود دارد. اگر پدر و مادر، در برخورد با او بی میلی کنند و یا برعکس – رفتار مناسبی داشته باشند ، کودک این رفتارها را برای عروسک اش بازگو می نماید و همین تعریف کردن اساس آرامش و تخلیه ی روانی کودک شده و در نهایت، موجب تجلی و بروز برخی از بیانات و گفته های ناب و ارزشمند در ذهن کودک می شود؛ بنابراین رفتار کودک با عروسک، درپیشرفت و تکامل کلامی او مؤثر می افتد. به شرط آنکه، ما رفتار و گفتار کودک را به هنگام گفت وگو با عروسک ، جدی بگیریم .
یکی از نیازهای اساسی که باعث گرایش کودک به عروسک می شود، میل به داشتن هم صحبت است. عروسک برای کودک، یک شخص محسوب می گردد و با او رابطه ی اجتماعی برقرار می کند؛ ضمن این که کودک با توجه به این که مسئول عروسک شناخته می شود ، در مسیر رشد مسئولیت پذیری و خلاقیت اجتماعی ، قرار می گیرد.
در مورد برخی از کارکردهای روانی عروسک بازی و عروسک درمانی باید گفت : بازی‌های عروسکی ( بازی‌های عروسک‌ها) در بازی درمانی به عنوان یکی از مؤثرترین انواع بازی درمانی‌ها مطرح گشته و اهمیت دارد.
برخی کارکردهای روانی عروسک بازی و عروسک درمانی
بازی های عروسکی، به عنوان یکی از مؤثرترین انواع بازی درمانی ها مطرح گشته و اهمیت خاصی دارد. برخی از کارکردهایی که در بازی های عروسکی وجود دارند و نقش مستقیمی در بهداشت روانی کودک ایفا می کند ، عبارتند از :
* احساس داشتن به عروسک و تعلق یافتن به او
* حس سرپرستی و مسئولیت مراقبت از عروسک
* ایجاد ارتباط احساسی و عاطفی با عروسک
* فعالیت های روانی – عقلی و باروری ذهنی کودک در ارتباط با عروسک
* خوشحال شدن و لذت بخش شدن اوقات فراغت کودک
* همانند نمودن عروسک با خویشتن
* افزایش اعتماد به نفس کودک به علت سرپرستی و مراقبت از عروسک
* رشد عواطف و گرایش های عاطفی کودک
* افزایش قدرت تصمیم گیری و هدایت فکری
توصیه هایی به والدین در مورد عروسک بازی کودکان
* هنگام بازی کودک با عروسک، جهت دهی و تصمیم بزرگسالانه نداشته باشید. بلکه عروسک را همان گونه ببینید که کودکان می بیند و احساس می کنند. یعنی همانند کودک، آن را حس کرده و در نظر بگیرید.
* از آن جا که کودکان با عروسک های خود راحت صحبت می کنند، سعی کنید از آنان نخواهید که به صورت کلیشه ای و بسته، با عروسک ها حرف بزنند بلکه تشویق شان کنید تا آن گونه که دوست دارند، با عروسک ها صحبت کنند.
* از دیدگاه بعضی خانواده ها، عروسک به عنوان یک دوست کودک می باشد نه وسیله ای در جهت سرگرمی او. به همین دلیل ، کودک کار کردی تحت عنوان راز و نیاز عروسک را برای خود مطرح می نماید و از آن به خوبی استفاده می کند. در سایه این نگرش ، خانواده بهتر می تواند احساس تنهایی و خلاء روانی کودک را جبران کند. در چنین ارتباطی، کودک برای عروسک دلتنگی می کند، نگرانش می شود و سعی در مراقبت بیشتر و دقیق تر از او دارد.
* عروسک می تواند واسطه ی تربیتی ما با کودک و یا کودک با محیط پیرامون اش باشد و در این نقش، می تواند پیام تربیتی را از ما گرفته و به کودک منتقل نماید. علاوه بر این که احساس عاطفی و فکری کودک را متقابل به ما انتقال می دهد.
* ما می توانیم از طریق ثبت و یادداشت نوع ارتباط کودک با عروسک هایش در هنگام بازی ، با دنیای او بیشتر آشنا شویم و در برنامه ریزی و هدایت تربیتی او مفاهیم و اصول و اهداف واقعی تری را انتخاب نماییم.
* عروسک درمانی و اجرای نمایش عروسکی و آشناسازی کودک با عروسک ، هم به منظور پر کردن اوقات فراغت و هم بهینه سازی شرایط روانی – زیستی او از نظر بهداشت روانی ارزش فراوان دارد.
* « بازی درمانی » روشی است روان پزشکی و روان شناسی که از طریق آن، کودک هیجان سرکوب شده خود را برون فکنی کرده و برخی از مشکلات روانی اش درمان می گردد.
منبع:تبیان
ویرایش و تلخیص:آکاایران
