ریشه یابی کابوس و اختلالات خواب در کودکان کابوس یکی از مشکلات حوزه روان است که در گروه اختلالات خواب قرار می گیرد. کابوس، رویایی وحشتناک و ناخوشایند است که دستگاه عصبی شخص را تحریک می کند و در نتیجه شخص ناخودآگاه به آن پاسخ عصبی می دهد. این نوع خواب های هولناک ریشه در رویدادهای روز گذشته یا جریان های زندگی شخص دارد و در بعضی موارد می تواند به فلج خواب منجر شود.
معمولا حدود ۱۵ درصد کودکان سه تا پنج ساله کابوس هایی دارند که گاهی شدت آن ها موجب نگرانی والدین می شود، البته کابوس دیدن پدیده رایجی است که در سنین مختلف وجود دارد و مختص گروه سنی خاصی نیست و درواقع بسیارند بزرگ سالانی که از کابوس های شبانه رنج می برند.
دیدن کابوس ها از سنین بین سه تا شش سالگی آغاز می شود. خواب از ابتدا تا انتها و هنگام بیداری مراحل مختلفی دارد، معمولا کابوس ها در انتهای شب و در مرحله خواب «REM» دیده می شوند. در این مرحله اگر به چشمان فردی که در خواب است نگاه کنید، می بیند چشم هایش به سرعت حرکت می کنند. در این مرحله خواب ها تصویرهای رویایی روشنی ایجاد می کنند که با بیدار شدن کامل، برانگیختگی های خفیف و یادآوری دقیق رویدادهای دیده شده در خواب همراه است.
هرگاه کابوس ها به اندازه ای شدید باشند که زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند و حتی در زمان بیداری نیز اشتغال ذهنی برای او ایجاد کنند، قطعا به رسیدگی بالینی نیاز خواهند داشت. این اختلال اغلب در کودکانی بروز می کند که در معرض عوامل تنش زای شدید روانی ـ اجتماعی قرار گرفته اند.
ریشه یابی کابوس و اختلالات خواب در کودکان
برخی مواقع نیز عفونت دستگاه عصبی مرکزی یا آسیب هایی که به ساقه مغز وارد می شود به دیدن رویاهای این چنینی منجر می شود که در این صورت نمی توان از آن به عنوان اختلال کابوس یاد کرد. در این اختلال فرد مکررا رویاهای وحشتناک می بیند و از خواب بیدار می شود و پس از آن به سرعت می تواند جهت یابی و هوشیاری خود را به دست آورد و گیج نیست؛ این رویا و تجربه باعث می شود از لحاظ بالینی در کارکردهای اجتماعی و فردی خود دچار مشکل شود.
هرگاه کابوس ها صرفا در طی سیر اختلال روانی دیگری ظاهر شوند یا به اثرات فیزیولوژی مستقیم یک ماده یا یک بیماری جسمانی مربوط باشند، نمی توان گفت فرد دچار اختلال کابوس است.
خوردن غذای بیش از حد قبل از خواب نیز موجب می شود فعالیت مغز افزایش یابد و فرد کابوس ببیند. اضطراب ها، مرگ عزیزان و ناکامی ها، بیماری های جسمانی، حملات خواب و مشکلات تنفسی نیز می توانند منجر به دیدن کابوس شوند.
گام اول درمان، شناسایی علل روانی و فیزیولوژی دیدن کابوس است. با ثبت شرح حال بالینی و حوادث روزمره زندگی فرد می توان ریشه کابوس را مشخص کرد.
شما برای کمک به فرزندتان در جهت کاهش تعداد کابوس ها می توانید استرس های روزمره او را کنترل کرده و سعی کنید در منزل و فضای خانه و خانواده آرامش را برقرار کنید. راه دیگر استفاده از تکنیک های آرام سازی قبل از خواب و کنترل افکار ناکارآمد و مزاحم است، در این تکنیک از کودک خواسته می شود ناراحتی ها و تنش های خود را در قالب داستان و یا کشیدن نقاشی بیرون بریزد تا به این وسیله خانواده به نگرانی های او پی ببرند.
کار دیگری که می توانید انجام دهید این است که می توانید شب ها برای فرزندتان داستان های آرامش بخش تعریف کنید تا به این وسیله نگرانی او را کاهش داده و به ذهنش جهت دهید تا به مسائل آرامش بخش فکر کند.
