شناخت شخصیت کودکان در نقاشی هایشان بخش سوم
راز و رمز حیوانات در نقاشی کودکان
(شخصیت هایی که در نقاشی کودکان می بینیم، چنان مهمند که لازم است آن ها را بشناسیم؛ چراکه نشان دهنده تمایلات کودک و بیانگر خواسته ها و آرزوهایی هستند که کودک، مستقیما نمی تواند آن ها را بیان کند.
گاهی یکی از اعضای نقاشی کودک، یک حیوان است که می تواند ممنوعیت های قوی را در تمایلات او را نشان دهد؛ البته هنگام تفسیر این حالت باید احتیاط و دقت زیادی کرد؛ چون احتمال دارد، کودک حیوانات را دوست داشته باشد و در نقاشی اش گربه یا سگ خانگی را ترسیم کند. در مواردی هم دیده می شود کودک حیوانی را ترسیم می کند که وجود خاصی ندارد که این می تواند نشان دهند کودک به چیزی اشاره می کند که مستقیماً جرئت قبول و اظهارش را ندارد. مسئله وقتی بسیار مهم می شود که کودک، به جای ترسیم چهره اش، خود را در قالب یک حیوان همانندسازی کرده باشد).
نقاشی اعضای خانواده در نقش حیوانات
به طور کلی هرگاه کودک نتواند خانواده اش را ترسیم کند، به او پیشنهاد می شود که خانواده ای را در قالب چند حیوان بکشد و می توان اطمینان داشت همان طور که کودک با یک فرد انسانی می تواند خود را همانند کند، قادر است با یک حیوان هم همانند سازی کند.
در این شیوه ترسیم به کودک بگویید تصور کند همه انسان ها در جنگل زندگی می کنند و فرض کند هرکدام از ما در نقش حیوانی در جنگل هستیم. از او سؤال کنید که شما را در قالب چه حیوانی می تواند تجسم کند و هرآنچه را که در پاسخ گفت، بپذیرید و سپس بگویید که حالا با این مدادها خود و همه اعضای خانواده ات را در قالب حیوانات مختلف نقاشی کن! سپس از او بخواهید درباره نقاشی اعضای خانواده در جنگل داستانی بگوید. ممکن است کودک از ترسیم نقاشی امتناع کرده اما نقش های آنان را تعیین کند؛ برای مثال ممکن است بگوید پدر، شیر و مادر آهو است؛ درواقع هر یک از نقش های تعیین شده در قالب حیوانات دارای تحلیل معانی رمزی در نقاشی کودک هستند که در این شماره قصد داریم به آن بپردازیم. ترسیم حیوانات در دو طبقه کلی دسته بندی می شوند:
۱. حیوانات اهلی نظیر جوجه، مرغ، خروس و … نشانه احساسات مهارشده و اجتماعی است.
۲. حیوانات وحشی مانند سگ، شیر، ببر، پلنگ و … گویای لجام گسیختگی و خشونت هستند.
در حقیقت ترسیم حیوانات انعکاسی از دنیای درونی است و می تواند واقعیت ها انسانی را زیر نقابی بپوشاند.
شناخت شخصیت کودکان در نقاشی هایشان بخش سوم
تحلیل معانی رمزی حیوانات
خرگوش:
زیبا، باهوش، زرنگ و دوست داشتنی. معمولاً کودک کسی را که خیلی دوست دارد به شکل خرگوش ترسیم می کند.
گربه:
زیبا و دوست داشتنی. اما درپاره ای از موارد آسیب رسان است. این حیوان نماد گرایش کودک به ناز و نوازش است و به دلیل ملایمت و ظرافت، خصوصیات زنانه درآن دیده می شود. اغلب دخترانی که درپی یافتن هویت زنانه خود هستند، گربه ترسیم می کنند و بیشتر در کنار آن، کیف دستی که نماد دیگری از شخصیت زنانه است، به چشم می خورد.
سگ:
مظهر وفاداری و حیوانی است که برای کودکان، امنیت و پاسداری را تداعی می کند.
ترسیم سگ معمولاً نشانه ملاطفت و نوازش است؛ اما ممکن است در این حیوان در جنبه دیده شود؛ یعنی سگ هم می تواند مطیع باشد و هم می تواند پرخاشگر شود و حتی گاز بگیرد.
خرس:
پر قدرت و قوی، باهوش و خشمگین؛ معمولاً مورد علاقه نیست و نمایانگر فردی خشن است.
گوزن:
قوی، پرقدرت و محبوب است.
آهو:
معصوم، نجیب و مظلوم است که باید از او حمایت شود.
پرندگان سیاه، مخصوصا کلاغ:
اضطراب، ترس، گناهکاری و تهدید را نشان می دهند. اگر کودک خود را به شکل کلاغ ترسیم کند، یعنی خودش را در نقش بدی می بیند و اگر کس دیگری را به شکل کلاغ بکشد کند، یعنی او را دوست ندارد.
گنجشک و بلبل:
شادی بخش، دل چسب و زیبا هستند. اگر کودک خود را در این شکل ترسیم کند، یعنی حرف هایش شنیده می شود.
پروانه:
زیبا و دور از دسترس است.
جغد:
سمبل عقل، درایت و دانش. کودکان، جغد را شوم تصور می کنند و برای برخی کودکان این حیوان تداعی کننده مرگ است.
طوطی:
مظهر زیبایی است.
کبوتر:
سمبل پاکی، صلح و دوستی است.
عقاب و شاهین:
سمبل زیبایی، قدرت و توانانیی است. کودکانی که خودشان را به شکل عقاب ترسیم می کنند، دوست دارند آن قدر قوی باشند که بتوانند از کنار کسانی که آنان را درک نمی کنند، به راحتی دور شوند. چنین کودکانی در ارتباط با مسائل عاطفی ـ رفتاری با یکی از اعضای خانواده یا با یک دوست از نظر توانمندی مشکل دارند و آرزو می کنند همانند عقاب برآن فرد تسلط یابند.
شیر، ببر و پلنگ:
سمبل قدرت و خشم هستند؛ درواقع حالتی که باید درمقابل آن ها فرد از خودش حفاظت کند. اگر کودک، پدرش را به شکل شیر ترسیم کند، نشان دهنده آن است که احتمالا او از جانب پدر آسیب بدنی می بیند.
انواع حشرات:
تمامی حشرات، موذی و آسیب رسانند.
موش:
ضعیف و ترسو است.
گرگ:
سمبل درنده خویی و وحشی گری است که باید از او فاصله گرفت.
روباه و آفتاب پرست:
سمبل مکر، حیله و دو رنگی هستند.
جوجه و مرغ:
جوجه زیبا، ضعیف اما مزاحم است و مرغ و جوجه هایش معرف چهارچوب خانوادگی کودک هستند. کودکی که می خواهد مورد نوازش یا حمایت قرار گیرد، معمولا با جوجه ها همانند سازی می کند.
ماهی:
سمبل فردی است که وابستگی زیادی به شرایطش دارد؛ مثل ماهی که به آب وابسته است.
نهنگ:
با ابهت، قوی و غیرقابل مقایسه؛ به طور کلی این دو حیوان نماد خشونت هستند.
دلفین:
همان ماهی است ما با هوشمندی و نشاط. این حیوان نشان دهنده فردی است که به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می کند.
الاغ:
سمبل فردی زحمت کش و ساده لوح است.
کانگرو:
قوی و قابل اعتماد است اگر کودک خود را به شکل کانگرو ترسیم کند، وابستگی خود را به مادرش بیان می کند.
فیل:
قوی، مهربان و نجیب است.
لاک پشت:
سمبل درایت و آدمی که اندیشمندانه عمل می کند؛ البته لاک پشت برای بعضی کودکان، تداعی کننده کسی است که خیلی کند عمل می کند و صبور است.
گاو:
مفید و فایده رسان است.
گوسفند:
فایده رسان و متواضع است.
اسب:
سمبل قدرت، نجابت و بردباری است.
قو:
سمبل وقار و متانت اما تداعی کننده تنهایی و انزواست.
قورباغه:
مزاحم است.
جوجه تیغی:
آسیب رسان و غیرقابل پیش بینی است.
عنکبوت:
تداعی کننده مادری قدرتمند است.
ادامه دارد …
منابع:
ـ کتاب نقاشی کودکان، کاربرد تست در ترسیم خانواده، ترجمه دکتر دادستان و منصور
ـ ارزشیابی شخصیت کودکان براساس آزمون های ترسیمی، ترجمه پرویز خ دادستان
ـ تحلیل روان شناختی نقاشی کودکان، ترجمه نقابیان
ـ راهنمای سنجش روانی، نوشته مارنات، ترجمه دکتر پاشا شریفی
ـ مقدمه ای بر روان شناسی کودکان، نوشته توماس گاف و سیلک، ترجمه مخبر
