كمك به كودك داراي اضافه وزن
فكر مي‌كنم فرزندم اضافه وزن دارد. چطور بفهمم مشكلي جدي است؟
حق داريد نگران باشيد: اضافه وزن مي‌تواند كودك شما را در حال حاضر و در آينده در معرض خطرات سلامتي چون بيماريهاي قلبي و ديابت قرار دهد. بيشتر بچه‌ها تا سن ابتدايي چربي خردسالي شان را مصرف كرده اند، پس ترتيب ملاقاتي را در اين باره با پزشك كودكتان بدهيد. وي تشخيص خواهد داد كه وزن كودك شما مشكلي جدي است كه بايد اكنون به آن بپردازيد يا خير.
پزشك چگونه تشخيص مي‌دهد كه فرزندم اضافه وزن دارد؟
پزشك فرزندتان وزن و قد كودك را اندازه مي‌گيرد و آن را روي نمودار رشد ترسيم مي‌كند. پزشكان امروزه از سري جديد نمودارهاي بدست آمده توسط مركز كنترل بيماري‌ها استفاده مي‌كنند كه شاخص توده بدني كودك يا BMI را لحاظ مي‌كند، اين شاخص نشان دهنده تناسب قد با وزن است. BMI در تشخيص چربي اضافه بدن شاخص بهتري از اندازه‌گيري وزن به تنهايي است. درحالي كه BMI در بزرگسالان از طريق فرمولي ثابت محاسبه مي‌گردد، BMI در كودكان به سن و جنسيت وابسته است تا تغييرات تركيب بدن كه با افزايش سن كودك اتفاق مي‌افتد را هم در نظر بگيرد.
همانند نمودار استاندارد رشد، كودك شما با توجه به هم سالانش طبقه بندي مي‌شود. اگر BMI فرزند شما در 85 مين صدك باشد – يعني بيشتر از مقدار آن در صدك 85 كودكان همسن و همجنس او – مي‌گوييم اضافه وزن دارد. اگر در صدك 95م باشد، چاق است.
علاوه بر قد و وزن، پزشك فاكتورهايي چون وزن والدين، مدت زمان چاقي، و سلامت عمومي را هم در نظر مي‌گيرد.
كمك به كودك داراي اضافه وزن
اگر فرزندم در معرض خطر چاقي باشد، چه بايد بكنم؟
معمولا پزشكان براي كودكان رژيم‌هاي محدودكننده يا برنامه‌هاي كاهش وزن تجويز نمي‌كنند مگر در موارد چاقي مفرط. در واقع، رژيم محدود كننده مي‌تواند براي سلامت كودك مضر باشد و اگر به دقت تحت نظارت قرار نگيرد، ممكن است در رشد و نمو كودك اختلال به وجود آورد. به جاي آن، پزشك از شما مي‌خواهد كه براي بهبود عادت هاي غذايي كودك و افزايش مقدار فعاليت هاي او وقت صرف كنيد.
از پزشك خود بخواهيد درباره نحوه بهبود عادت هاي غذايي سالم كودكتان به شما كمك كند. ممكن است راهنماي هرم غذايي را پيشنهاد كند كه روزانه مصرف سه وعده سبزيجات و دو وعده ميوه براي كودكان، به علاوه‌ي مصرف غلات، شير، و گوشت را توصيه كرده است. البته شما بايد مصرف شيريني‌جات و ديگر مواد پركالري و كم‌ارزش غذايي را محدود كنيد. ممكن است دكتر توصيه كند كه با يك مشاور غذايي هم مشورت كنيد تا بتوانيد برنامه غذايي متعادلي براي كودك خود تنظيم كنيد.
به ياد داشته باشيد كه اگر همه اعضاي خانواده در هر وعده غذايي و ميان وعده‌ها از غذاي سالم استفاده كنند (و از فعاليت‌هاي ورزشي بهره مند باشند)، انجام اين كارها براي فرزندتان راحت تر خواهد بود.
به فرزندتان كمك كنيد تا از اين عادت هاي بد دست بردارد، همه اينها منجر به اضافه وزن خواهند شد:
• خوردن بي‌حساب بين وعده‌ها. مصرف چيزهايي مثل چيپس و شيريني را محدود كنيد، و آنها را با گزينه‌هاي سلامت تري مثل ميوه هاي تازه و سبزيجات و پودينگ‌هاي كم چربي، ماست و پنير جاگزين نماييد. مطمئن شويد كه فرزندتان تمام مدت در حال جويدن نباشد، حتي با مواد سالم.
• خوردن در حال تماشاي تلويزيون. كودكي كه حواسش جاي ديگري است ممكن است اصلا متوجه سيري خود نباشد. به كودكتان كمك كنيد به سيگنال هاي بدن خود توجه كند كه به او خواهند گفت چه وقت به قدر كافي خورده است.
كمك به كودك داراي اضافه وزن
• مصرف مقادير بسيار زياد سودا يا آبميوه. چنانچه مي‌خواهيد ازسودا و نوشيدني هاي شيرين ديگر استفاده كنيد، مصرفشان را تنها براي مناسبت هاي خاص نگه داريد . آب ميوه مثل مصرف ميوه نيست، اما مصرف آبميوه زياد مي‌تواند بدن كودك را انباشته كند و زماني كه بايد براي غذا خوردن احساس گرسنگي كند، نتواند از مواد غذايي مورد نياز خود استفاده كند.
• پرخوري بي رويه. بيشتر غذاهايي كه به صورت بي رويه خورده مي‌شوند، ارزش غذايي ندارند. اگر فرزند شما بايد در زماني كه حتياج به ميان وعده دارد از خانه خارج شود، غذايي سالم برايش تهيه كنيد.
• صرف زمان طولاني پاي تلويزيون يا كامپيوتر. بچه‌ها مي‌توانند ساعت ها بي حركت يك جا بنشينند. به علاوه، تيلبغات تلويزيوني خود مشوق مصرف مواد «كم ارزش» و با كالري فراوان است. جهت تشويق كودكان به فعاليت جسمي، تلويزيون را از اتاق خواب كودكان دور نگه داريد.
به جاي غر زدن و مسخره كردن وزن كودكتان كه او را بي ميل مي‌كند، به او فرصت بدهيد تا غذاهاي سالم و فعاليت را انتخاب كند، و وقتي اين كار را كرد تشويقش نماييد. و فراموش نكنيد كه خودتان الگوي خوبي براي خوردن درست باشيد. كربز توصيه مي‌كند، «مخصوصا در بچه‌هاي خردسال نبايد اهميت الگوسازي از نحوه غذا خوردن و زندگي سالم در والدين را ناديده گرفت. بچه ها چيزي را كه ببينند ياد مي‌گيرند!»
همينطور نبايد بچه هايتان را مرتب در خانه وزن كنيد، اين ممكن است در آنها تشويش ايجاد كند. با اين حال، اگر مقدار BMI در فرزند شما بالاي صدك 95 است، ممكن است دكتر از شما بخواهد كه ماهي يك بار براي كنترل وضعيتش به او مراجعه كنيد. با اين ملاقات‌ها عادي برخورد كنيد و زياد به روند وزن كردن توجه نشان ندهيد. به جاي حساسيت درباره وزن فرزندتان، توجه خود را معطوفِ بهبود عادتهاي سلامت بخش در او كنيد.
كمك به كودك داراي اضافه وزن
چگونه فرزندم را به فعاليت بيشتر تشويق كنم؟
فعاليت عنصر كليدي حفظ وزن است، و بيشتر بچه‌ها فعاليت كافي ندارند. راهنماي رژيم غذايي امريكايي ها در سال 2000 كه توسط دپارتمان كشاورزي امريكا (USDA) و دپارتمان سلامت و خدمات انساني (DHHS) تهيه شده است، توصيه مي‌كند كه كودكان در روز حداقل 60 دقيقه فعاليت داشته باشند – كه بطور مطلوب بايد در كنار والدين انجام شود. به جاي فرو رفتن در كاناپه بعد از شام، خانواده خود را به دوچرخه سواري دسته جمعي تشويق كنيد. رقص يا اسكيت داخل خانه را امتحان كنيد. و به دنبال راههايي بگرديد كه سرتاسر روز شما را فعال تر نگه مي‌دارند – مثلا پياده‌روي يا دوچرخه‌سواري به جاي راندن اتومبيل، يا استفاده از پله‌ها به جاي آسانسور. در بيشتر كودكان تنها راه فعال تر كردن ساعت بازي آنها آن است كه زمان بيشتري را خارج از خانه بگذرانند.
اگر كودك در حال رشد من همچنان چاق ماند، چه كنم؟
مي‌توانيد آينده فرزندتان را همين حالا با ياد دادن نحوه خوردن درست و فعاليت بيشتر اصلاح كنيد. اين احتمال خلاص شدن از مشكل اضافه وزن و تبديل شدن به فردي سالم در بزرگسالي را افزايش مي‌دهد. حتي اگر هرگز به وزن «نرمال» هم نرسد، با خوب غذا خوردن و فعاليت كردن سالم تر خواهد بود.
دپارتمان کودک و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره احیا
